Beilen, Drenthe

Laatste update 03/09/2025 door Redactie

In het groene hart van Drenthe, tussen de steden Assen en Hoogeveen, ligt het karakteristieke esdorp Beilen. Het dorp maakt deel uit van de gemeente Midden-Drenthe, waartoe ook Smilde, Westerbork, Hooghalen, Hijken, Wijster, Orvelte, Elp en diverse kleinere buurtschappen behoren. Beilen ligt op de hogere zandgronden nabij de Berkelstroom en wordt omringd door een afwisselend landschap van esgronden, beekdalen en bossen. Dankzij de centrale ligging is het dorp goed bereikbaar via de weg van Meppel naar Groningen en vormt het een ideale uitvalsbasis voor het verkennen van de Drentse natuur, cultuur en historie.

Verklaring van de naam

De naam Beilen wordt al in vroege middeleeuwse bronnen genoemd. Over de herkomst bestaan verschillende theorieën. Mogelijk is de naam afgeleid van een oud woord voor ‘woning’ of ‘nederzetting’ op een open plek in het bos, of verwijst het naar een persoonsnaam uit de tijd dat het gebied werd ontgonnen. De ligging op de overgang van hogere zandgronden naar beekdal maakte het een geschikte plek voor bewoning en landbouw, wat de ontwikkeling van het dorp in de vroege middeleeuwen verklaart.

Geschiedenis

Vroege ontwikkeling
Beilen ontstond als esdorp in de vroege middeleeuwen. De hogere zandgronden boden bescherming tegen overstromingen, terwijl de nabijgelegen beekdalen vruchtbare grond leverden voor akkerbouw. Het dorp groeide uit tot hoofdplaats van het gelijknamige dingspel, een bestuurlijke indeling in Drenthe.

Brand en wederopbouw
In 1820 werd Beilen getroffen door een grote brand, waarbij een aanzienlijk deel van het oorspronkelijke agrarische dorpscentrum verloren ging. De wederopbouw gaf het dorp een deels nieuw aanzien, maar het agrarische karakter bleef lange tijd behouden.

Uitbreiding in de 20e eeuw
Na de Tweede Wereldoorlog breidde Beilen zich vooral aan de oost- en zuidzijde uit. Nieuwe woonwijken, voorzieningen en bedrijventerreinen zorgden voor een groei van de bevolking. Het dorp ontwikkelde zich tot een regionaal centrum met winkels, scholen en sportfaciliteiten.

De Hervormde Kerk
Het meest markante monument van Beilen is de Hervormde Kerk, oorspronkelijk gewijd aan Sint-Stephanus. Deze eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en vierkante toren wordt voor het eerst vermeld in 1139. De huidige gotische vorm dateert van rond 1500. De toren behoort tot de Drentse torenfamilie van bouwmeester Johan die Werckmeyster. In de toren hangt een klok die in 1883 door A.H. van Bergen werd hergoten.

De kerk werd in 1607 door brand zwaar beschadigd, maar hersteld op de bestaande muren. Restauraties volgden in 1937-1938 en in 1990. Het interieur is sober, met een houten tongewelf in het schip en stenen kruisribgewelven in het koor. Bijzonder zijn de laatgotische traceringen in enkele vensters, een nisje in de westgevel dat mogelijk diende als beeldnis of kerkhoflicht, en wijwaternisjes bij de ingangen. Het orgel, gebouwd door P. van Oeckelen in het eerste kwart van de 19e eeuw, werd in 1840 overgebracht vanuit de Broerkerk in Groningen.

Toeristische wetenswaardigheden

Hervormde Kerk Beilen
Adres: Brinkstraat 5, Beilen
Openingstijden: op afspraak en tijdens diensten
Entree: gratis, donatie welkom
Parkeren: in de directe omgeving, deels gratis
OV: op loopafstand van station Beilen
Google Maps
De kerk vormt samen met de toren een fraai gotisch geheel en is een rijksmonument. Rondom de kerk ligt een historisch kerkhof.

Historisch dorpscentrum
De Brink en omliggende straten vormen het hart van Beilen. Hier vindt u winkels, horecagelegenheden en op donderdagmorgen de warenmarkt. Op vrijdag is er koopavond tot 21.00 uur.

Natuur en recreatie
In de omgeving van Beilen liggen uitgestrekte natuurgebieden zoals het Nationaal Park Dwingelderveld, het Hijkerveld en de Boswachterij Hooghalen. Deze gebieden bieden talloze wandel- en fietsroutes door heidevelden, bossen en langs vennen.

Fiets- en wandelroutes
Beilen ligt aan diverse fietsknooppuntenroutes die het dorp verbinden met Westerbork, Hooghalen, Smilde en Orvelte. Wandelaars kunnen gebruikmaken van het wandelknooppuntennetwerk en routes volgen langs esdorpen, houtwallen en beekdalen.

Culturele evenementen
Jaarlijks vinden in Beilen en omgeving evenementen plaats zoals de Beiler Jaarmarkt, muziekfestivals en sporttoernooien. In de zomermaanden zijn er vaak braderieën en streekmarkten met lokale producten.

Culinair
In en rond Beilen zijn diverse eetgelegenheden, van traditionele cafés tot restaurants met streekgerechten. In de omgeving zijn boerderijwinkels waar u Drentse kaas, honing en ambachtelijk brood kunt kopen.

Vakantie en verblijf
Beilen biedt een breed scala aan accommodaties, van hotels en bed & breakfasts tot vakantiehuizen en campings. Dankzij de centrale ligging is het een goede uitvalsbasis voor het verkennen van Drenthe.

Lokale tips en weetjes

  1. Het Hijkerveld is een van de grootste aaneengesloten heidevelden van Drenthe en staat bekend om zijn schaapskudde.
  2. In de bossen bij Hooghalen ligt het herinneringscentrum Kamp Westerbork, op slechts enkele kilometers van Beilen.
  3. Bij strenge vorst worden in de omgeving toertochten op natuurijs georganiseerd, onder meer op de ijsbaan van Beilen en op bevroren plassen in het buitengebied.

Praktische informatie voor bezoekers

  • Parkeren: gratis en betaald parkeren in het centrum, ruime parkeergelegenheid bij het station.
  • OV: station Beilen heeft rechtstreekse treinverbindingen met Groningen, Assen, Hoogeveen en Zwolle.
  • Winkels: maandagmiddag gesloten, donderdag markt van 09.00-12.00 uur, vrijdag koopavond tot 21.00 uur.

Bronnen

Plaats een reactie