Bergentheim, Overijssel

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

Bergentheim is een sfeervol dorp in de provincie Overijssel, gelegen in de gemeente Hardenberg. Het ligt strategisch tussen het kanaal Almelo–De Haandrik en de spoorlijn Zwolle–Emmen, op korte afstand van omliggende plaatsen als Mariënberg, Gramsbergen, Vroomshoop en de stad Hardenberg zelf. De landelijke ligging, omgeven door agrarisch gebied, waterwegen en kleine bospercelen, maakt Bergentheim tot een aantrekkelijke bestemming voor bezoekers die rust, natuur en een vleugje historie weten te waarderen. De gemeente Hardenberg omvat naast Bergentheim ook dorpen als Dedemsvaart, Slagharen, Balkbrug, Rheeze, Lutten, Sibculo en Bruchterveld, elk met hun eigen karakter en bezienswaardigheden.

Verklaring van de naam

De naam Bergentheim wordt door historici verklaard als een samenstelling van het woord “berg” en het achtervoegsel “-heim”, dat in het Oudgermaans “woonplaats” of “thuis” betekent. Mogelijk verwijst “berg” naar een lichte verhoging in het landschap, wat in het vlakke Overijsselse Vechtdal een opvallend kenmerk was. Het achtervoegsel “-heim” komt vaker voor in oude plaatsnamen in Nederland en Duitsland en duidt op nederzettingen die al in de vroege middeleeuwen bestonden. De naam zou dus letterlijk kunnen betekenen: “woonplaats op of bij de berg”.

Geschiedenis

Bergentheim ontwikkelde zich als agrarische nederzetting in het Vechtdal. De ligging aan het kanaal Almelo–De Haandrik en de spoorlijn Zwolle–Emmen gaf het dorp in de 19e en 20e eeuw een belangrijke verbinding met de regio. Het dorp had tot 1975 een eigen treinstation, dat daarna werd gesloten. Het stationsgebouw bleef nog tot augustus 1993 staan, waarna het werd gesloopt.

In de naoorlogse periode kende Bergentheim een bloeiende industriële activiteit. Een belangrijke werkgever was de grote broodbakfabriek van de familie Schipper, bekend als NOH (Noord Oost Hoek) Bakkerijen, later onderdeel van Bakkersland. Deze fabriek voorzag een groot deel van Noord- en Oost-Nederland van brood en banket, maar sloot in 2005. Tegenwoordig zijn de Lensen Toppoint-industrie (producent van schrijfwaren en promotieartikelen) en de lokale Wavin-fabriek belangrijke werkgevers.

Op circa drie kilometer van de huidige dorpskern ligt Oud-Bergentheim, een esdorp waar nog veel karakteristieke Saksische boerderijen te bewonderen zijn. Deze boerderijen, vaak met rieten daken en houten gebinten, geven een beeld van het traditionele plattelandsleven in Overijssel.

Het dorp kende ook een kleinschalig museum: de Museumboerderij Den Hof, waar oude ambachten werden gedemonstreerd en historische gereedschappen te zien waren. Dit museum sloot in 1999 en is sindsdien niet meer toegankelijk voor publiek.

De Nederlandse Hervormde Kerk in Bergentheim bezit een bijzonder orgel, gebouwd in 1959 door Flentrop Orgelbouw voor de Opstandingskerk in Nijmegen. In 1964 werd het uitgebreid met een rugwerk, en bij de overplaatsing naar Bergentheim in 1999 kreeg het een vrij pedaal.

Toeristische wetenswaardigheden

Bergentheim biedt bezoekers een combinatie van cultuurhistorie, natuur en lokale evenementen. Het dorp is een uitstekende uitvalsbasis voor wandel- en fietstochten door het Vechtdal en langs het kanaal Almelo–De Haandrik.

Een jaarlijks hoogtepunt is de feestweek aan het einde van de zomervakantie. Tijdens deze week vinden uiteenlopende activiteiten plaats, zoals de Banthumloop (een hardloopevenement) en een grootschalige huttenbouw voor kinderen. De feestweek trekt bezoekers uit de hele regio en versterkt de sociale samenhang in het dorp.

Lokale tips en weetjes:

• In de omgeving van Bergentheim loopt een deel van het Vechtdalpad, een langeafstandswandelroute die de rivier de Vecht volgt van Duitsland tot aan Zwolle.
• Langs het kanaal Almelo–De Haandrik zijn diverse vissteigers en picknickplaatsen te vinden, ideaal voor een rustige middag aan het water.
• In de herfst zijn de bossen rond het nabijgelegen Mariënberg en Rheeze populair bij paddenstoelenliefhebbers en natuurfotografen.

Belangrijke locaties met praktische informatie:

1. Oud-Bergentheim – Saksische boerderijen
   Locatie: Oud-Bergentheim, 7691 Bergentheim
   Bezoek: Vrij toegankelijk wandelgebied
   Parkeren: Gratis langs de dorpsstraat
   OV: Busverbinding vanaf station Hardenberg
   Google Maps
2. Kanaal Almelo–De Haandrik
   Locatie: Langs de oostzijde van Bergentheim
   Activiteiten: Wandelen, fietsen, vissen
   Parkeren: Diverse gratis parkeerplaatsen langs het kanaal
   OV: Bereikbaar via bushaltes in het dorp
   Google Maps

Aanvullende bezienswaardigheden en activiteiten:

• Fietsroutes: Vanuit Bergentheim zijn er bewegwijzerde fietsroutes naar Hardenberg, Gramsbergen en Vroomshoop, waarbij je door het afwisselende landschap van het Vechtdal rijdt.
• Culinair: Lokale bakkers en eetgelegenheden bieden streekproducten zoals krentenwegge en spekdikken.
• Seizoensactiviteiten: In de winter, bij voldoende vorst, wordt er geschaatst op natuurijs in de omgeving. In de lente staan de weilanden vol bloeiende paardenbloemen en pinksterbloemen, wat prachtige fotomomenten oplevert.

Bronnen

• Gemeente Hardenberg – Informatie over bestuurlijke indeling, voorzieningen en evenementen in Bergentheim en omliggende dorpen.
• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Gegevens over historische gebouwen en monumenten in Bergentheim en Oud-Bergentheim.
• Vechtdal Overijssel – Toeristische informatie over wandel- en fietsroutes, evenementen en natuur in de regio.
• Flentrop Orgelbouw – Historische gegevens over het orgel in de Nederlandse Hervormde Kerk van Bergentheim.
• NOLS-Maatschappij – Halte Bergentheim – Detailinformatie over de spoorlijn Zwolle–Emmen, het voormalige station Bergentheim, bouwjaar, sluitingsdata en gebruik.
• Provincie Overijssel – Kanaal Almelo–De Haandrik – Huidige vaarinformatie, ligging en gebruiksmogelijkheden van het kanaal.
• Banthumloop – Informatie over het jaarlijkse hardloopevenement tijdens de feestweek in Bergentheim.
• Vechtdalpad – Vechtdal Overijssel – Route-informatie over het langeafstandswandelpad langs de Vecht, inclusief traject door Bergentheim.
• Fietsroutes Vechtdal – Vechtdal Overijssel – Beschrijving van fietsroutes vanuit Bergentheim naar omliggende plaatsen.
• Waarkanikschaatsen – Overijssel – Informatie over schaatsmogelijkheden op natuurijs in de regio Bergentheim.
• Erfgoed Platform Overijssel – Achtergrond over streekproducten zoals krentenwegge en spekdikken.
• Wavin Nederland – Informatie over de Wavin-fabriek in Bergentheim en haar rol als werkgever.
• De Stentor – Museumboerderij Oud-Bergentheim – Beschrijving van de voormalige Museumboerderij Den Hof en huidige particuliere museumactiviteiten in Oud-Bergentheim.