Exmorra, Friesland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het zuidwesten van de provincie Friesland, in de gemeente Súdwest-Fryslân, ligt het pittoreske dorp Exmorra (Fries: Eksmoarre). Het dorp bevindt zich tussen Makkum en Bolsward, met nabijgelegen plaatsen als Allingawier, Gaast en Ferwoude. De omgeving wordt gekenmerkt door weidse vergezichten, groene weilanden, waterwegen en historische terpen. Exmorra ligt aan de cultuurhistorische route Aldfaers Erf, die meerdere dorpen in de regio met elkaar verbindt en bezoekers langs musea, ambachtelijke werkplaatsen en monumentale panden voert.

Verklaring van de naam

De naam Exmorra is vermoedelijk samengesteld uit twee elementen: “morra” of “mar”, wat in het Oudfries ‘meer’ of ‘water’ betekent, en een voorvoegsel dat kan verwijzen naar een persoonsnaam of een aanduiding van ligging. Het is aannemelijk dat de naam duidt op een nederzetting bij een waterpartij of moerasgebied. De Friese variant Eksmoarre wordt nog altijd gebruikt in het lokale dialect en op plaatsnaamborden.

Geschiedenis

Ontstaan als terpdorp
Exmorra is een van de vele terpdorpen in Friesland, ontstaan in de vroege middeleeuwen. Terpen zijn kunstmatige woonheuvels die bescherming boden tegen overstromingen. De vruchtbare kleigrond in de omgeving maakte het dorp geschikt voor landbouw en veeteelt.

Maritieme en agrarische tradities
Door de ligging nabij de voormalige Zuiderzee (nu het IJsselmeer) kende Exmorra eeuwenlang een combinatie van landbouw en visserij. De visserij verdween grotendeels na de aanleg van de Afsluitdijk in 1932, maar de agrarische functie bleef belangrijk.

Historische gebouwen en erfgoed
In het dorp zijn nog diverse historische panden te vinden, waaronder oude boerderijen en een kerk met middeleeuwse oorsprong. De kerk, gewijd aan Sint Nicolaas, heeft een toren die dateert uit de 13e eeuw en is opgetrokken uit kloostermoppen. Binnen zijn onder meer een preekstoel uit de 17e eeuw en grafzerken van lokale notabelen te zien.

Aldfaers Erf Route
Exmorra maakt deel uit van de Aldfaers Erf Route, een cultuurhistorisch traject dat bezoekers meeneemt langs dorpen als Allingawier, Piaam en Ferwoude. In Exmorra zelf zijn twee bijzondere musea te vinden: een antieke grutterswinkel annex dorpsschooltje en een rijtuigmuseum. Deze geven een beeld van het dorpsleven in vroegere tijden.

Toeristische wetenswaardigheden

Antieke grutterswinkel en dorpsschooltje – Historisch pand in het centrum van Exmorra, ingericht als kruidenierswinkel en klaslokaal rond 1900. Vrijwilligers geven rondleidingen en vertellen over de geschiedenis van het dorp.

Kerk van Exmorra – Middeleeuwse kerk met 13e-eeuwse toren, rijk interieur en historische grafzerken. Regelmatig geopend voor bezoekers en concerten.
Google Maps: https://maps.app.goo.gl/2hVqXo7nYp4m5k6T7

Lokale tips en weetjes:

  • Exmorra heeft een actieve dorpsgemeenschap die jaarlijks evenementen organiseert, zoals een dorpsfeest en culturele avonden.
  • In de omgeving zijn diverse fietsroutes die aansluiten op het Fietsknooppuntennetwerk Friesland, waaronder trajecten langs het IJsselmeer en door het Friese Merengebied.
  • Het dorp ligt op korte afstand van het natuurgebied Workumerwaard, een belangrijk broed- en foerageergebied voor vogels.

Fiets- en wandelroutes:
Exmorra is een ideaal startpunt voor tochten door het Friese platteland. Aanbevolen is de route via Allingawier naar Makkum, waarbij u langs historische boerderijen, molens en kerken komt. Wandelaars kunnen de Aldfaers Erf wandelroute volgen, die meerdere musea en bezienswaardigheden met elkaar verbindt.

Seizoensgebonden activiteiten:

  • Voorjaarswandelingen langs bloeiende bermen en weidevogels.
  • Zomeropenstellingen van musea en kerk.
  • Herfstexcursies naar het Workumerwaard voor vogeltrek.

Culinaire adressen:

  • Dorpscafé Exmorra – ontmoetingsplek voor bewoners en bezoekers, met eenvoudige maaltijden.
  • Restaurant It Pottebakkershûs in Makkum – streekgerechten in historisch pand.
  • Theetuin Allingawier – lunch en huisgemaakte taart in landelijke omgeving.

Bronnen

Plaats een reactie