Laatste update 02/09/2025 door Redactie
Usquert is een karakteristiek dorp in het noordelijk deel van de provincie Groningen, gelegen in de gemeente Het Hogeland. Het ligt in een eeuwenoud kwelderlandschap tussen Warffum en Uithuizen, met zicht op uitgestrekte akkers, kronkelende watergangen en historische dijken. De omgeving leent zich uitstekend voor wandel- en fietstochten, waarbij bezoekers kunnen genieten van zowel cultuurhistorie als weidse vergezichten.
Verklaring van de naam
De naam Usquert is waarschijnlijk afgeleid van oude Friese of Groningse woorden die verwijzen naar een bewoonde hoogte (wierde) in moerassig gebied. Het tweede deel ‘-wert’ betekent ‘verhoging’ of ‘heuvel’, een verwijzing naar de terp waarop het dorp is ontstaan.
Geschiedenis
Usquert ontstond aan het begin van de jaartelling op een radiaal aangelegde wierde langs een natuurlijke kwelderwal. Aanvankelijk concentreerde de bebouwing zich rond een ringweg bovenop de wierde. Later volgden uitbreidingen richting de uitvalswegen, nabij het spoor en de voormalige haven.
Het dorp groeide door de eeuwen heen uit tot een mix van grote boerenbedrijven, voorname villa’s en kleine arbeiderswoningen. Aan de Wadwerderweg staan nog altijd monumentale boerderijen en herenhuizen die de welvaart van vroeger weerspiegelen. In 1930 werd het Berlagehuis gebouwd, naar ontwerp van de beroemde architect H.P. Berlage, als gemeentehuis voor de toenmalige gemeente Usquert. Tegenwoordig dient het als kantoor.
De koren- en pelmolen Eva, uit 1891, is een markant herkenningspunt in het dorp. Verder staat er een middeleeuwse kerk (12e/13e eeuw), waarvan de buitenzijde in 1863 in neogotische stijl werd bepleisterd. De huidige toren dateert uit 1869. Ten noorden van het dorp ligt Noordpolderzijl, een kleine jacht- en vissershaven die nog altijd direct in verbinding staat met de Waddenzee.
Toeristische wetenswaardigheden
- Berlagehuis – Voormalig gemeentehuis en rijksmonument, fraai voorbeeld van de Amsterdamse School.
Adres: Hoofdstraat 35, 9988 AA Usquert
Bezoek: alleen buitenzijde vrij te bekijken; incidentele openstellingen tijdens Open Monumentendag
Google Maps: https://maps.google.com/?q=Berlagehuis+Usquert - Molen Eva – Traditionele koren- en pelmolen met rondleidingen door vrijwilligers.
Adres: Molenweg 2, 9988 BR Usquert
Openingstijden: zaterdagen 10:00–16:00 (bij voldoende wind in bedrijf)
Entree: gratis, donatie welkom
Google Maps: https://maps.google.com/?q=Molen+Eva+Usquert - Noordpolderzijl – Kleinste zeehaven van Nederland, geliefd bij wadlopers en vogelaars.
Parkeren: gratis parkeerplaats aan het einde van de Zeedijk
OV: bushalte Usquert, daarna ca. 25 min. wandelen of fietsen
Google Maps: https://maps.google.com/?q=Noordpolderzijl
Nieuwe lokale tips en weetjes
- Vanuit Noordpolderzijl vertrekken regelmatig wadlooptochten naar de zandplaten; deelname vereist voorafgaande reservering.
- In de omgeving van Usquert liggen nog intacte oude dijken, zoals de Westpolderdijk, die deel uitmaken van historische waterwerken tegen het Wad.
- De kerk van Usquert herbergt een 17e-eeuws houtsnijwerkinterieur met preekstoel en herenbanken.
- Op heldere avonden is het open polderlandschap rond Usquert bijzonder geschikt voor sterrenkijken vanwege de geringe lichtvervuiling.
- Jaarlijks in augustus vindt er in het dorpscentrum een streekmarkt plaats met producten uit Het Hogeland en livemuziek.
Bronnen
- Gemeente Het Hogeland – https://hethogeland.nl – Gebruikt voor actuele bestuurlijke indeling, inwoneraantal, voorzieningen en evenementen in Usquert.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl – Gebruikt voor monumentenstatus, bouwjaar en architectuurkenmerken van het Berlagehuis, Molen Eva en de kerk van Usquert.
- Provincie Groningen – https://provinciegroningen.nl – Gebruikt voor informatie over natuur, cultuurhistorische dijken, recreatiemogelijkheden en landschapskenmerken in en rond Usquert.