Ringsteken, ook wel ringrijden genoemd, is een eeuwenoude folkloristische traditie die diep geworteld is in de Nederlandse cultuur. Wat begon als een ridderlijk spel in de middeleeuwen is uitgegroeid tot een kleurrijk spektakel dat jaarlijks duizenden toeschouwers trekt. Het is niet alleen een sport, maar ook een sociaal ritueel dat gemeenschappen verbindt en het culturele erfgoed levend houdt.
Oorsprong en Historische Achtergrond
- Middeleeuwse wortels: Ringsteken ontstond vermoedelijk in de middeleeuwen als een oefening voor ridders om hun behendigheid met de lans te tonen.
- Boerentraditie: In latere eeuwen werd het spel overgenomen door boeren, vooral als vermaak tijdens jaarmarkten en dorpsfeesten.
- Militaire training: In de 17e eeuw werd ringsteken ook gebruikt om ruiters voor te bereiden op militaire dienst.
Tradities en Rituelen Rondom Ringsteken
- Kledij: Deelnemers dragen vaak historische kostuums, variërend van boerenkledij tot ridderlijke outfits.
- Versierde paarden: Paarden worden rijkelijk versierd met linten, pompoenen (wolbolletjes), en gevlochten staarten.
- Jonassen: Winnaars worden onder luid gejuich drie keer in de lucht gegooid door mededeelnemers.
- Pollepelprijs: Een ludieke prijs voor degene die géén enkele ring weet te steken.
- Suukerkomme: Een kom met brandewijn en suiker waaruit deelnemers een slok nemen met een pollepel — een traditie die in sommige dorpen nog steeds leeft.
Grootste Manifestaties van Ringsteken in Nederland
| Evenement | Locatie | Kenmerken |
|---|---|---|
| Zeeuws Kampioenschap Ringrijden | Middelburg, Zeeland | Hoogtepunt van het seizoen, met honderden deelnemers |
| Grote Sjezenwedstrijd | Ritthem, Zeeland | Paren in boerenwagens steken ringen in wedstrijdverband |
| Ringrijden op Pinksterdrie | Walcheren, Zeeland | Historisch evenement met traditionele inschrijflijsten |
| Ringrijden op Koningsdag | Ouderkerk aan de IJssel | Ringsteken vanaf trekkers, motoren en auto’s |
| Friese Ringsteekwedstrijden | Lioessens, Friesland | Sjeesrijden met Friese paarden, folkloristisch karakter |
Regionale Variaties
- Zeeuwse variant: Ruiters rijden op ongezadelde boerenpaarden en steken ringen van 38 mm doorsnede. Bij gelijke scores volgt het ‘kampen’, waarbij de ring steeds kleiner wordt.
- Friese variant: Deelnemers zitten in een sjees, een traditionele wagen, en steken ringen met een lans.
- West-Friese variant: Gericht op folklore, vaak gecombineerd met optochten en markten met oude ambachten.
- Moderne varianten: In sommige dorpen wordt ringgestoken vanaf voertuigen zoals tractors en motoren.
Cultureel Erfgoed en Behoud
Ringsteken is opgenomen in de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. Lokale verenigingen zoals de Zeeuwse Ringrijders Vereniging zetten zich actief in voor het behoud en de promotie van deze traditie. Demonstraties, workshops en jeugdwedstrijden zorgen ervoor dat nieuwe generaties betrokken blijven.
Slotgedachte
Ringsteken is meer dan een spel — het is een levend ritueel dat de Nederlandse identiteit weerspiegelt. Het verbindt generaties, dorpen en regio’s in een gedeelde viering van vaardigheid, folklore en gezelligheid. Of je nu toeschouwer bent of deelnemer, het is een ervaring die je meeneemt naar het hart van de Nederlandse traditie.