Laatste update 14/10/2025 door Redactie
Oostum ligt in het noordwesten van de provincie Groningen, in de gemeente Westerkwartier. Het dorp bevindt zich in het Reitdiepdal, een eeuwenoud landschap dat zich uitstrekt tot aan Winsum (3 km), Garnwerd (4 km), Ezinge (6 km) en Adorp (7 km). De omgeving is rijk aan cultuur, natuur en historie, en trekt bezoekers die houden van rust en ruimte.
Verklaring van de naam Oostum
De naam Oostum komt waarschijnlijk van het Oudfriese woord ‘ost’, wat ‘oost’ betekent. Het achtervoegsel ‘-um’ duidt op een nederzetting. Samen verwijst de naam naar een oostelijk gelegen woonplaats binnen het wierdengebied. Wierden zijn kunstmatige heuvels die in het noorden van Nederland zijn aangelegd om droge voeten te houden bij hoogwater.
Geschiedenis
Oostum is een van de oudste nederzettingen in het Reitdiepgebied. De wierde waarop het dorp ligt werd al in de vroege middeleeuwen bewoond. Tussen 1905 en 1913 is een groot deel van deze wierde afgegraven, waardoor het oorspronkelijke reliëf deels verdween. Toch is de centrale verhoging nog goed zichtbaar, vooral door de ligging van het kerkje.
Het bekendste gebouw van Oostum is het 13e-eeuwse kerkje, dat boven op de wierde staat. De kerk is gebouwd in romano-gotische stijl en heeft een toren die ver boven het landschap uitsteekt. Door zijn ligging en vorm is het kerkje een geliefd onderwerp voor schilders en fotografen. Het wordt beschouwd als het meest afgebeelde kerkje van Groningen. Het adres is Oostumerweg 15, 9893 TB Garnwerd. Google Maps-link
Het gebouw is eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken en wordt onderhouden als monumentaal erfgoed. Er vinden regelmatig culturele activiteiten plaats, zoals kleinschalige concerten en exposities. Het programma wisselt per seizoen en is te vinden via de stichting.
Toeristische wetenswaardigheden Oostum
Ondanks zijn kleine omvang biedt Oostum veel voor bezoekers die houden van erfgoed, landschap en stilte. Het dorp bestaat uit enkele boerderijen en woningen, maar de ligging in het Reitdiepdal maakt het tot een aantrekkelijke bestemming voor wandelaars en fietsers.
Reitdiepdal
Het Reitdiepdal is een van de oudste cultuurlandschappen van Nederland. Hier slingert de rivier het Reitdiep door een open landschap met graslanden, akkers en oude dorpen. De vroegere loop van de Hunze is nog zichtbaar in het reliëf. Hier worden onder andere grutto’s, kieviten en veldleeuweriken gespot.
Fiets- en wandelroutes
Vanuit Oostum lopen diverse wandelroutes door het Reitdiepgebied. Een populaire tocht voert langs Garnwerd, Feerwerd en Ezinge, waarbij je historische boerderijen, oude kerken en het open landschap ervaart. De routes zijn beschikbaar via [allewandelroutes.nl] en sluiten aan op het knooppuntennetwerk. Fietsers kunnen gebruikmaken van de LF-routes die door het gebied lopen.
Museum Wierdenland
In Ezinge ligt het Museum Wierdenland, dat de geschiedenis van het wierdengebied en archeologische vondsten toont. Het museum is gevestigd aan Van Swinderenstraat 10, 9891 AD Ezinge. Het is geopend van dinsdag tot en met zondag. De entree bedraagt €6. OV-bereikbaarheid is mogelijk via buslijn 65 vanaf Winsum. Google Maps-link
Garnwerd aan Zee
Aan het Reitdiep ligt het restaurant Garnwerd aan Zee, een populaire plek voor lunch of diner met uitzicht over het water. Het adres is Hunzeweg 38A, 9893 PD Garnwerd. Het restaurant is dagelijks geopend vanaf 11:00 uur. Google Maps-link
Molen De Meeuw
In Garnwerd staat Molen De Meeuw, een korenmolen uit 1851. De molen is op zaterdagen geopend voor publiek en ligt aan Molenweg 2, 9893 PB Garnwerd. Google Maps-link
Streekproducten en culinaire adressen
In de omgeving van Oostum zijn diverse boerderijwinkels te vinden, waaronder verkooppunten van zuivel en groenten in Garnwerd en Ezinge. Streekgerechten zoals Grunneger mosterdsoep, stoofpot van scharrelvlees en roggebrood zijn verkrijgbaar bij eetgelegenheden in de regio. Voor boerderijwinkels binnen 2 km is informatie beschikbaar via lekkerder.nl.
Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar worden in het Reitdiepdal weidevogelwandelingen georganiseerd, waarbij gidsen uitleg geven over de flora en fauna. In de herfst zijn er landschapsdagen met excursies en lezingen. Deze activiteiten worden gecoördineerd door het Groninger Landschap en lokale natuurorganisaties.
Bronnen
- Stichting Oude Groninger Kerken – informatie over het kerkje van Oostum, bouwjaar, torenstructuur, luidklok, evenementen en erfgoedstatus
- Reliwiki – gegevens over kerkelijke gebouwen, monumentstatus en religieuze geschiedenis van Oostum
- Museum Wierdenland – collectie, openingstijden, entreeprijzen en archeologische context van het wierdengebied
- Molendatabase – bevestiging van molen De Meeuw in Garnwerd, bouwjaar en toegankelijkheid
- NazatenDeVries.nl – historische informatie over afgraving van de wierde en archeologische vondsten
- Allewandelroutes.nl – wandelroutes in het Reitdiepgebied
- Uwmarktspecialist.nl – markten in Winsum en Garnwerd