Cadier en Keer, Limburg

Laatste update 09/09/2025 door Redactie

In het glooiende landschap van Zuid-Limburg, ten westen van Margraten en op korte afstand van Maastricht, ligt het dorp Cadier en Keer. Het maakt deel uit van de gemeente Eijsden-Margraten, waartoe ook plaatsen behoren als Eijsden, Noorbeek, Mheer, Banholt, Sint Geertruid en Gronsveld. Cadier en Keer ligt op de overgang van het Maasdal naar het plateau van Margraten en wordt omringd door buurtschappen als Honthem, Sint Antoniusbank en Berg. Het dorp is een ideale uitvalsbasis voor wandel- en fietstochten door het Heuvelland, met zijn holle wegen, boomgaarden, kalksteenhellingen en vergezichten over het Maasdal.

Verklaring van de naam

De naam Cadier en Keer verwijst naar de historische tweedeling van het dorp. Cadier is de verfranste (Waalse) weergave van de dialectnaam Keer. Eeuwenlang liep de gemeentegrens dwars door de dorpsstraat: het noordelijke deel, Keer, behoorde tot de schepenbank van Heer, terwijl het zuidelijke deel, Cadier, samen met Honthem viel onder de heerlijkheid Dalhem. In 1828 werden beide delen samengevoegd tot één gemeente. De toevoeging “en Keer” bleef behouden om de historische verbondenheid van beide kernen te benadrukken.

Geschiedenis

Tot aan de Franse tijd waren Cadier, Keer en Sint Antoniusbank drie afzonderlijke heerlijkheden. De ligging aan de oude weg van Maastricht naar Limbourg gaf het dorp strategisch belang. De huidige Limburgerstraat herinnert aan deze route, die in de middeleeuwen deel uitmaakte van een handels- en verbindingsweg naar de Vesdrevallei.

Centraal in het dorp staat de kerk van de Heilige Kruisverheffing, een wederopbouwkerk uit 1957 met functionele architectuur. Naast de kerk staat de robuuste mergeltoren van de middeleeuwse voorganger, waarschijnlijk gebouwd in de 12e of 13e eeuw. Deze romaanse toren is massief, vrijwel onversierd en heeft geen doorgang in de westmuur. Op de begane grond is een kapel ingericht.

Sinds de 18e eeuw kent Cadier en Keer een sterke verering van de heilige Blasius, patroon tegen keelaandoeningen. Na de verwerving van een beeld en reliek groeide het dorp uit tot een bedevaartplaats. Jaarlijks wordt in februari de Blasiuszegen gegeven.

Ten zuiden van de weg Maastricht–Vaals ligt het Blankenbergcomplex, oorspronkelijk een kasteel uit 1370, later verbouwd tot klooster. In 1825 werd het in neoclassicistische stijl herbouwd. In 1904 namen uit Frankrijk uitgewezen zusters van het Arme Kind Jezus het complex over. Tegenwoordig is het in gebruik als zorg- en verpleegcentrum, verbonden aan het Maastricht UMC+.

Het voormalige schakelhuisje van Mega-Limburg bij Blankenberg werd in 1992 verbouwd tot de Sint Blasiuskapel door de lokale werkgroep Wegkruisen en Kapellen.

Langs de Dorpsstraat en omliggende wegen staan diverse monumentale boerderijen en herenhuizen, veelal opgetrokken uit mergel. Voorbeelden zijn de voormalige boerderij aan Kerkstraat 10-12 met Mariakapel, de 18e-eeuwse hoeve aan Dorpsstraat 15 en de gesloten hoeve aan Dorpsstraat 40.

Aan de zuidkant van de Dorpsstraat staat een wegkruis uit de jaren dertig, versierd met porseleinen scherven en knikkers. Op de hoek van de Heerlijkweg staat een gietijzeren kruis, afkomstig van een Belgisch kerkhof, dat herinnert aan de tijd dat inwoners van Keer in Heer begraven werden.

Aan de Rijksweg staan onder meer Villa Berg en Dal (1912, rijksmonument) en het voormalige klooster van de Soeurs de la Miséricorde (ca. 1900), nu in gebruik als Centrum Ontwikkeling der Volkeren. In het kloosterpark bevindt zich een kruisweg met veertien mergelstenen kapelletjes uit 1895, gerestaureerd in 1999.

In buurtschap Berg staat het voormalige katholieke sanatorium Huize Sint Gerlach (1915, rijksmonument), later vergadercentrum en gasthuis voor paters. Nabij ligt het oorlogsmonument ter nagedachtenis aan twaalf verzetsstrijders die op 12 september 1944 door de Duitse bezetter werden geëxecuteerd. Jaarlijks vindt hier op de tweede zondag van september een herdenking plaats.

In de omgeving dagzoomt de mergel, onder meer bij de Schiepersberg. Hier liggen verlaten mergelgroeven, tegenwoordig geologische monumenten. In het gebied komt de zeldzame geelbuikvuurpad voor, waarvan Cadier en Keer de laatste Nederlandse populatie herbergt.

Op het terrein van de voormalige Romeinse villa bij Backerbosch ligt sinds 2004 de Openbare Golfbaan Backerbosch (18 holes wedstrijdbaan en 9 holes oefenbaan).

Het Afrikacentrum aan de Rijksweg 15 biedt tentoonstellingen over Afrikaanse kunst en cultuur, met workshops en een bibliotheek.

Toeristische wetenswaardigheden

Kerk van de Heilige Kruisverheffing – Dorpsplein, Cadier en Keer. Wederopbouwkerk (1957) met middeleeuwse toren. Vrij toegankelijk tijdens diensten en op afspraak.
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Kerk+van+de+Heilige+Kruisverheffing

Blankenbergcomplex – Ten zuiden van de Rijksweg Maastricht–Vaals. Neoclassicistisch kasteel/klooster met zorgfunctie. Bezoek op afspraak.
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Blankenberg+Cadier+en+Keer

Lokale tips en weetjes:

  • Cadier en Keer ligt aan de Mergellandroute, een van de mooiste autoroutes van Nederland.
  • In het voorjaar bloeien de hoogstamboomgaarden rond het dorp uitbundig.
  • De omgeving is rijk aan holle wegen, ideaal voor wandelaars en wielrenners.

Fiets- en wandelroutes:
Het dorp ligt aan het Fietsknooppuntennetwerk Zuid-Limburg. Aanbevolen zijn de route naar het Savelsbos en de lus via Margraten en Bemelen. Wandelaars kunnen de Blasiusroute volgen, langs religieus erfgoed en wegkruisen.

Seizoensgebonden activiteiten:

  • Blasiusviering in februari met zegening van de keel.
  • Herdenking oorlogsmonument in september.
  • Open Monumentendag in september met openstelling van kerken en kapellen.

Culinaire adressen:

  • Restaurant De Proosdij – streekgerechten in historisch pand.
  • Brasserie Blankenberg – lunch en diner in het kasteelcomplex.
  • Eetcafé ’t Keerhoes – gevestigd in het voormalige gemeentehuis.

Bronnen

Plaats een reactie