Laatste update 01/10/2025 door Redactie
Mechelen ligt in het zuidoosten van Limburg, in een heuvelachtig landschap tussen de Geul en de Mechelbeek. Het dorp maakt deel uit van de gemeente Gulpen-Wittem, samen met plaatsen als Epen (3 km), Wittem (2 km), Gulpen (4 km), Vaals (9 km), Slenaken (5 km), Partij (2 km) en Heijenrath (6 km). De omgeving staat bekend om haar vakwerkboerderijen, hellingbossen en wandelroutes door het Zuid-Limburgse Heuvelland.
Verklaring van de naam Mechelen
De naam Mechelen komt al voor in documenten uit 1133 als Mechluns. De oorsprong is niet volledig zeker, maar mogelijk verwijst het naar een nederzetting bij een machtige plaats. De ligging bij het Malensbos en de samenkomst van de Geul en de Mechelbeek versterkt het beeld van een strategisch gelegen dorp.
Geschiedenis
Mechelen ontstond vermoedelijk als nederzetting bij een landgoed van de hertogen van Limburg. In 1215 schonk Hendrik III van Limburg zijn hof in Mechelen aan de Johannieter Orde, die er een klooster en hoeve bouwde. Na verwoestingen door brand in 1579 en 1588 vertrokken de Johannieters naar Aken. De hoeve werd herbouwd, het klooster niet.
In 1794 namen Franse troepen alle kerkelijke bezittingen in beslag. Daarmee kwam een einde aan zes eeuwen Johannieter aanwezigheid. De hoeve werd in 1986 gerestaureerd en is nu onderdeel van zorghotel en hospice Martinus, gevestigd in het vakwerkcomplex De Heerenhof.
Toeristische wetenswaardigheden Mechelen
Mechelen biedt erfgoed, natuur en cultuur. Het dorp ligt aan de Mergellandroute, een toeristische route door het Zuid-Limburgse heuvellandschap.
Johannes de Doperkerk
De kerk van Mechelen werd gebouwd in 1810 naar ontwerp van Matthias Soiron. De toren met romaanse elementen werd toegevoegd in 1837. In 1935 volgde een uitbreiding met een halfrond koor. Het interieur bevat een barok altaar, een rococo-preekstoel uit de achttiende eeuw en een hardstenen doopvont uit de zeventiende eeuw. Bijzonder zijn de houten reliekbustes van twee bisschoppen en een polychroom beeld van het hoofd van Johannes de Doper uit de zestiende eeuw.
Adres: Hoofdstraat 2, 6281 BD Mechelen
Google Maps: Johannes de Doperkerk
De Heerenhof
Het vakwerkcomplex De Heerenhof is een rijksmonument uit 1825. Het diende als gemeentehuis en is nu in gebruik als zorghotel en hospice. Het gebouw is zichtbaar vanaf de straat, maar niet publiek toegankelijk.
Adres: Heerenhofweg 9, 6281 AR Mechelen
Google Maps: De Heerenhof
Bovenste Molen
De Bovenste Molen, gelegen aan de Eperweg, werd voor het eerst genoemd in 1350. Tot 1800 was het een banmolen van de Heren van Wittem. In 1828 werd een graanmolen omgebouwd tot papiermolen. Sinds 1979 is het complex eigendom van Natuurmonumenten.
Adres: Eperweg 21, Mechelen
Google Maps: Bovenste Molen
Vakwerkbuurtschappen
Rond Mechelen liggen buurtschappen met vakwerkboerderijen:
- Höfke: Beschermd dorpsgezicht met gerestaureerde boerderijen en bloemrijke graslanden.
- Helle: U-vormige hoeve met weids uitzicht, gelegen langs de Bommerigerweg.
- Dal: Gelegen tussen het Schweibergerbos en de buurtschappen Schweiberg en Höfke.
- Schweiberg: Omringd door hellingbossen zoals het Schweibergerbos, Onderste Bos en Wagelerbos.
- Kleeberg: Vakwerkhuizen en een memorie kruis uit 1625 in een holle weg.
- Kosberg: Vakwerkhuizen en hellingbossen zoals De Molt en het Kruisbos.
- Hilleshagen: Lintbebouwing langs de oude weg van Maastricht naar Aken, met de Sint-Jozefkapel als rijksmonument.
- Hurpesch: Hier ligt een vakwerkhoeve uit de achttiende eeuw, vermeld in een akte uit 1369.
- Elzet: Gelegen ten zuidoosten van Mechelen, met toegang tot het Elzetterbos.
Natuurgebieden
De bossen rond Mechelen zijn rijk aan flora en fauna. Hier groeien wintereik, lijsterbes, hulst en blauwe bosbes. Lager op de hellingen staan haagbeuk, zoete kers en hazelaar. In de bodem komen dolines voor, komvormige laagten die ontstaan door het oplossen van kalksteen.
Hier worden soorten als mannetjesorchis, bruine orchis, lelietjes-van-dalen en slanke sleutelbloem aangetroffen.
Wandelroutes
In het Elzetterbos, onderdeel van het Vijlenerbos, ligt een gemarkeerde wandelroute van vijf kilometer. In natuurgebied ’t Höfke mag vrij worden gewandeld op wegen en paden. De bossen worden beheerd door Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.
Streekgerechten en culinaire adressen
In Mechelen zijn diverse eetgelegenheden met streekproducten. Bij Herberg De Smidse worden Limburgse gerechten geserveerd zoals zuurvlees en vlaai. In de omgeving zijn ook boerderijwinkels met zuivel en vlees van eigen erf.
Seizoensgebonden activiteiten
In het voorjaar bloeien de graslanden rond de vakwerkboerderijen. In de zomer zijn er wandelingen door het Geuldal en fietstochten langs de Mergellandroute. In de herfst trekken de bossen veel natuurliefhebbers vanwege de verkleurende bladeren en paddestoelen.
Bronnen
- Reliwiki – Architectonische en historische gegevens over Johannes de Doperkerk
- Natuurmonumenten – Beheerinformatie over Bovenste Molen, Höfke en Elzetterbos
- Waarneming.nl – Gegevens over flora en fauna in het Geuldal
- Molendatabase.nl – Historische informatie over Bovenste Molen
- Allewandelroutes.nl – Wandelroutes in en rond Mechelen
- hurpesch.nl – Historische en toeristische informatie over buurtschap Hurpesch
- revital.nl – Informatie over Hilleshagen, ligging en kapel