Geschiedenis Enkhuizen – stad van de Gouden Eeuw en maritiem erfgoed

Laatste update 18/08/2025 door Redactie

Van vissersdorp tot rijke handelsstad

Enkhuizen begon in de middeleeuwen als een klein vissersdorp aan de Zuiderzee. Dankzij de ligging aan het water groeide het in de 14e en 15e eeuw uit tot een belangrijke handelsplaats. In 1355 kreeg Enkhuizen stadsrechten, wat de ontwikkeling verder versnelde.

In de 16e en 17e eeuw, de tijd van de Nederlandse Gouden Eeuw, bereikte de stad haar hoogtepunt. Enkhuizen werd één van de machtigste havensteden van West-Friesland en speelde een grote rol in de scheepvaart en visserij.

De VOC en de bloeitijd

In 1602 was Enkhuizen mede-oprichter van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). De stad leverde schepen, bemanning en handelswaar voor verre reizen naar Azië. Met meer dan 25.000 inwoners was Enkhuizen in die tijd groter dan steden als Haarlem en Alkmaar.

De rijkdom van deze periode is vandaag nog altijd zichtbaar in de vorm van monumentale gebouwen, pakhuizen en grachtenpanden.

Erfgoed dat je vandaag kunt zien

VOC-pakhuizen en koopmanshuizen

Veel van de oude pakhuizen en koopmanswoningen langs de havens en grachten herinneren aan de VOC-tijd. Voorbeelden zijn:

  • Het Peperhuis – tegenwoordig onderdeel van het Zuiderzeemuseum, waar vroeger specerijen uit de Oost werden opgeslagen.
  • VOC-pakhuizen aan de Dijk en Wierdijk – herkenbaar aan hun hoge gevels en grote deuren waarlangs goederen werden geladen en gelost.
  • Koopmanshuizen – statige panden met trap- en klokgevels in de Westerstraat en de Zuiderkerksteeg, ooit bewoond door rijke handelaren.

Religieuze gebouwen en torens

  • Zuiderkerk (1524) – gebouwd in de bloeitijd en nog steeds een beeldbepalend monument.
  • Westerkerk (1470–1540) – een gotische kruisbasiliek die tegenwoordig als cultureel centrum dienstdoet.
  • Drommedaris (1540) – stadspoort en verdedigingstoren aan de haven, tegenwoordig cultureel centrum.

Het stadhuis en andere monumenten

  • Stadhuis (1688) – gebouwd in Hollandse renaissancestijl, een toonbeeld van de rijkdom en trots van Enkhuizen in de 17e eeuw.
  • Koepoort (1649) – een sierlijke stadspoort die ooit toegang gaf tot de stad vanuit het westen.

Musea die de geschiedenis vertellen

  • Zuiderzeemuseum – laat zien hoe Enkhuizen en de andere Zuiderzeesteden leefden van handel, visserij en scheepvaart.
  • Flessenscheepjesmuseum – met honderden miniatuurschepen in flessen, vaak gebaseerd op historische schepen van de VOC.
  • Enkhuizer Almanakmuseum – gewijd aan de beroemde almanak, een van de oudste nog uitgegeven jaarboekjes ter wereld.

Wandel door de tijd

Een wandeling door Enkhuizen is alsof je door een openluchtmuseum loopt. De grachten, oude pakhuizen, kerktorens en stadspoorten vertellen samen het verhaal van een stad die ooit wereldhandel dreef.

Vandaag de dag is Enkhuizen kleiner en rustiger dan in de Gouden Eeuw, maar de grandeur van toen is nog duidelijk voelbaar. Juist dat maakt het een aantrekkelijke bestemming voor toeristen die historie, cultuur en waterstad-sfeer willen combineren.

Bronnen