Laatste update 01/09/2025 door Redactie
Westerwolde ligt in het zuidoosten van de provincie Groningen, tegen de grens met Duitsland. Het gebied wordt gekenmerkt door een afwisselend landschap van beekdalen, bossen, esdorpen en historische vestingstadjes. Belangrijke omliggende plaatsen zijn Stadskanaal, Winschoten, Emmen en het Duitse Rhede. Binnen Westerwolde liggen diverse dorpen en gehuchten, waaronder Ter Apel, Sellingen, Vlagtwedde, Bourtange, Onstwedde, Veelerveen, Wedde, Blijham en Veele. Dankzij de combinatie van natuur, cultuurhistorie en grensligging is Westerwolde een geliefde bestemming voor wandelaars, fietsers en liefhebbers van rust en ruimte.
Verklaring van de naam
De naam Westerwolde verwijst naar het westelijke deel (wester) van een oud bosrijk gebied (wolde of wold betekent ‘bos’ of ‘woud’). In de middeleeuwen was Westerwolde een dunbevolkt, moerassig en bebost landschap, dat door zijn ligging op de grens van Groningen, Drenthe en Duitsland een eigen bestuurlijke status had. Het gebied werd bestuurd door de ‘heer van Westerwolde’ en kende eeuwenlang een zekere mate van onafhankelijkheid. De naam benadrukt de natuurlijke oorsprong van het landschap en de ligging ten opzichte van andere woldgebieden in Noord-Nederland.
Geschiedenis
Westerwolde kent een rijke en gelaagde geschiedenis. Al in de prehistorie woonden hier mensen, getuige archeologische vondsten zoals grafheuvels en urnenvelden bij Onstwedde en Sellingen. In de middeleeuwen ontwikkelde het gebied zich tot een zelfstandige heerlijkheid, met Wedde als bestuurlijk centrum. Het Kasteel Wedde diende als zetel van de drost, die namens de heer van Westerwolde recht sprak en het gebied bestuurde.
In de 16e en 17e eeuw werd Westerwolde regelmatig toneel van militaire conflicten, vooral tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De strategische ligging aan de grens leidde tot de bouw van verdedigingswerken, waarvan de vesting Bourtange het bekendste voorbeeld is. Deze stervormige vesting werd in 1593 door Willem Lodewijk van Nassau heroverd op de Spanjaarden en is tegenwoordig volledig gerestaureerd.
De 19e eeuw bracht economische veranderingen: turfwinning, landbouwontginning en de aanleg van kanalen, zoals het Ruiten-Aa-kanaal, maakten het gebied beter bereikbaar. In de 20e eeuw groeide Westerwolde uit tot een toeristisch aantrekkelijk gebied, mede dankzij de aanleg van wandel- en fietsroutes en de restauratie van historische gebouwen.
Toeristische wetenswaardigheden
Historische bezienswaardigheden
- Vesting Bourtange
Een volledig gerestaureerde vestingstad met grachten, wallen, poorten en historische gebouwen. Binnen de vesting vind je musea, winkels en horecagelegenheden.
Adres: Marktplein 2, 9545 PD Bourtange
Openingstijden: Dagelijks 10:00–17:00 (seizoensafhankelijk)
Entree: Volwassenen €9,50, kinderen €4,50
Parkeren: Gratis buiten de vesting, op loopafstand
OV: Busverbinding vanuit Winschoten en Stadskanaal
Google Maps: Vesting Bourtange - Kasteel Wedde
Middeleeuws kasteel dat tegenwoordig dienstdoet als kinderhotel en cultureel centrum. Rondleidingen zijn op afspraak mogelijk.
Adres: Hoofdweg 14, 9698 AE Wedde
Google Maps: Kasteel Wedde - Klooster Ter Apel
Het enige overgebleven kruisherenklooster van Nederland, gebouwd in 1465. Museum met tentoonstellingen over religie, kunst en regionale geschiedenis.
Adres: Boslaan 3, 9561 LH Ter Apel
Openingstijden: Dinsdag t/m zondag 11:00–17:00
Entree: Volwassenen €8, kinderen gratis
Google Maps: Klooster Ter Apel
Natuur en landschap
- Ruiten Aa
Een kronkelende beek die door het Westerwoldse landschap stroomt. Langs de oevers liggen wandel- en fietspaden, uitkijkpunten en picknickplekken.
Lokale tip: In het voorjaar bloeien hier massaal dotterbloemen. - Sellingerbossen
Uitgestrekt bosgebied met wandelroutes, ruiterpaden en mountainbikeroutes.
Lokale tip: In de zomer worden er begeleide vleermuisexcursies georganiseerd. - Ter Apelerbos
Groot bosgebied met gemengde loof- en naaldbomen, ideaal voor lange wandelingen. In de herfst populair voor paddenstoelenexcursies.
Evenementen
- Slag om Bourtange – Jaarlijks historisch spektakel met re-enactments van veldslagen.
- Westerwolde Wandelweek – Meerdaags wandelevenement door natuur en dorpen.
- Kloosterfeesten Ter Apel – Cultureel festival met muziek, theater en streekmarkt.
Culinaire adressen
- Restaurant Boschhuis (Ter Apel) – Streekgerechten naast het klooster.
- Herberg Sellingen – Gezellige eetgelegenheid met lokale producten.
- Pannenkoekenhuis d’Olle Smidse (Bourtange) – Populair bij gezinnen.
Fiets- en wandelroutes
- Noaberpad – Langeafstandswandeling van Pieterburen naar de Duitse grens.
- Ruiten Aa-route – Fietsroute langs beekdalen en historische dorpen.
- Kloosterroute – Wandeltocht langs religieus erfgoed.
Kunst in de openbare ruimte
In Westerwolde vind je diverse kunstwerken die verwijzen naar de geschiedenis en het landschap, zoals beelden van monniken in Ter Apel, moderne sculpturen in Bourtange en kunstbanken langs de Ruiten Aa.
Seizoensgebonden activiteiten
- Lente: Bloesemtochten door esdorpen.
- Zomer: Openluchtconcerten in vesting Bourtange.
- Herfst: Paddenstoelenexcursies in Ter Apelerbos.
- Winter: Kerstmarkten in Bourtange en Ter Apel.
Bronnen
- Gemeente Westerwolde – Informatie over dorpen, evenementen en voorzieningen.
Link: https://www.westerwolde.nl - Stichting Vesting Bourtange – Historische achtergrond en bezoekersinformatie.
Link: https://www.bourtange.nl - Stichting Klooster Ter Apel – Historie en bezoekersinformatie klooster.
Link: https://www.kloosterterapel.nl - Staatsbosbeheer – Gegevens over natuurgebieden en routes.
Link: https://www.staatsbosbeheer.nl