Prinsjesdag in Den Haag

Prinsjesdag is een van de bekendste tradities van Nederland. Elk jaar op de derde dinsdag van september trekt de koning in een stoet door Den Haag. Hij leest de troonrede voor, waarin de regering de plannen voor het komende jaar presenteert. Tegelijkertijd worden de miljoenennota en de rijksbegroting aangeboden. Voor bezoekers is dit een unieke kans om de Nederlandse monarchie en politieke cultuur van dichtbij te ervaren.

Historische achtergrond

De naam Prinsjesdag werd al in de zeventiende eeuw gebruikt voor verjaardagen van Oranjeprinsen. De eerste Prinsjesdag in de huidige betekenis vond plaats in 1814. Sinds 1888 is de derde dinsdag van september vastgelegd als officiële datum. Tot 1848 bepaalde de vorst zelf de inhoud van de troonrede. Na de grondwetsherziening werd dit de taak van de ministers.

De koninklijke stoet

De stoet vertrekt vanaf Paleis Noordeinde en volgt een vaste route door het centrum van Den Haag. Tot 2015 werd de Gouden Koets gebruikt, daarna de Glazen Koets. Tijdens de coronajaren reed de koning in een auto. Langs de route staan erewachten en muziekkorpsen van de krijgsmacht. Voor toeristen is dit een indrukwekkend gezicht.

Paardenrepetitie voor Prinsjesdag

De paarden van de stoet worden vooraf getest op het strand van Scheveningen, een traditie die veel publiek trekt. Als je de paardenrepetitie voor Prinsjesdag in Scheveningen wilt bezoeken, moet je weten dat dit een openbare oefening is die plaatsvindt op de maandag vóór Prinsjesdag in de ochtend. Het is gratis toegankelijk, trekt veel publiek en wordt gehouden op het brede strand bij Scheveningen. Het programma start rond 09.50 uur met aankomst van de Cavalerie Ere‑Escorte en duurt tot ongeveer 11.30 uur. Locatie: Het strand van Scheveningen, meestal bij het noordelijke deel richting boulevard. Het evenement is gratis en publiek kan gewoon langs de oefenroute op het strand staan.

De troonrede in de Koninklijke Schouwburg

Sinds 2022 wordt de troonrede uitgesproken in de Koninklijke Schouwburg aan het Korte Voorhout. Dit theater vervangt tijdelijk de Ridderzaal vanwege renovatie van het Binnenhof. Voor bezoekers is dit een kans om een historisch gebouw te zien dat normaal vooral voor toneel en muziek wordt gebruikt.

Balkonscène

Na de ceremonie keert de stoet terug naar Paleis Noordeinde. Om 14.00 uur verschijnt de koninklijke familie op het balkon om het publiek te begroeten. Deze balkonscène is een geliefd moment voor toeristen en inwoners.

Prinsjesdagstukken

De minister van Financiën presenteert de miljoenennota en de rijksbegroting. Het bekende koffertje met het opschrift “Derde dinsdag in september” is een vast onderdeel van de dag. Hoewel de miljoenennota tegenwoordig digitaal beschikbaar is, blijft het koffertje een symbool van traditie.

Muziek en rituelen

Bij binnenkomst van de koning klinkt sinds 1980 het muziekstuk Entrada della Regina van Jurriaan Andriessen. Bij het verlaten van de zaal wordt sinds 2015 de Hymne voor de Staten‑Generaal van Johan de Meij gespeeld. Na de troonrede roept de voorzitter “Leve de koning”, waarop de zaal driemaal “Hoera” antwoordt. Voor de Tweede Wereldoorlog was dit “Hoezee”.

Incidenten en bijzonderheden

Prinsjesdag kende meerdere incidenten. In 1932 riepen communistische Kamerleden leuzen tijdens de opening. In 1963 sloeg een paard op hol tijdens de rijtoer. In 1974 werd de rijtoer afgelast door een gijzelingsactie in de Franse ambassade. In 2010 gooide een man een glazen waxinelichthouder tegen de Gouden Koets. In 2022 waren er protesten met omgekeerde vlaggen en boegeroep.

Daarnaast zijn er tradities zoals de hoedjesparade, waarbij vrouwen opvallende hoeden dragen. Studentenweerbaarheden nemen deel aan de erewacht, hoewel sommige groepen in het verleden tijdelijk zijn uitgesloten wegens wangedrag.

Evenementen rond Prinsjesdag

Den Haag organiseert in de week voor Prinsjesdag het Prinsjesfestival. Dit evenement biedt lezingen, muziek en rondvaarten op de Hofvijver. Sinds 2023 is er ook de Prinsjesnach, een nacht vol optredens en cultuur, vergelijkbaar met de Koningsnach. Voor toeristen zijn dit ideale momenten om de stad te ontdekken. In 2025 werden rondvaarten vervangen door zwaanwaterfietsen, waarmee bezoekers zelf over de Hofvijver konden varen.

Praktische informatie voor bezoekers

  • Ridderzaal: Binnenhof, 2513 AA Den Haag. Momenteel gesloten voor renovatie.
  • Paleis Noordeinde: Noordeinde 68, 2514 GL Den Haag. Niet toegankelijk voor rondleidingen, maar het balkonmoment is publiek.
  • Koninklijke Schouwburg: Korte Voorhout 3, 2511 CW Den Haag. Bereikbaar via Den Haag Centraal, op loopafstand.

Tijdens Prinsjesdag is het centrum afgesloten voor verkeer. Reizen met de trein en lopen of fietsen is de beste optie. Parkeren in de binnenstad is beperkt. Het Prinsjesfestival biedt gratis en betaalde activiteiten. Rondvaarten en optredens zijn toegankelijk voor publiek. Het strand van Scheveningen biedt daarnaast de generale repetitie van de paarden, een geliefd evenement voor gezinnen en toeristen.

Bronnenlijst

Share