Amsterdam heeft een lange geschiedenis met lichtkunst. Al in 1929 vond de Edison Lichtweek plaats. Tijdens dit evenement werden gebouwen versierd met duizenden lampen. Een verlichte Fokker vloog boven de stad en op de grachten voer een optocht van verlichte boten. Het Gemeentelijk Energiebedrijf zorgde decennialang voor sfeerverlichting langs de grachten. Toen dit bedrijf eind jaren negentig werd geprivatiseerd, ontstond de behoefte aan nieuwe initiatieven om de stad opnieuw te laten stralen. Zo ontstond uiteindelijk het Amsterdam light festival.
De eerste stappen
In 2003 en 2004 werd het winterevenement Yule georganiseerd. Het bleek een voorproefje van wat later zou uitgroeien tot een internationaal festival. In 2009 volgde de Christmas Canal Parade. Ondernemers Vincent Horbach en Henk Jan Buchel waren betrokken bij de organisatie. Samen met Felix Guttmann, Raymond Borsboom en lichtontwerper Rogier van der Heide ontstond Winter Magic Amsterdam in 2010. De Magere Brug werd toen drie weken lang in een bijzonder licht gezet. Dit moment wordt gezien als de geboorte van het Amsterdam Light Festival.
Eerste editie 2012 – 2013
In 2012 kreeg het festival een vaste vorm. Bewoners en bezoekers konden zeven weken lang kunstwerken langs de grachten bewonderen. Vanuit een boot was het mogelijk internationale installaties te zien. Een hoogtepunt was 1.26 Amsterdam van Janet Echelman. Tijdens de kerstvakantie werd een wandelroute toegevoegd door de Plantagebuurt, Illuminade genoemd. De derde Christmas Canal Parade trok dat jaar honderdduizend bezoekers.
Groei en internationale bekendheid
In 2013 kreeg de vaarroute de naam Water Colors. Het concept sloeg direct aan en internationale media besteedden aandacht aan het festival. Architect Buckminster Fuller’s Fly’s Eye Dome werd naar Amsterdam gehaald. In 2014 groeide het festival verder. Amsterdammers gingen met hun eigen bootjes het water op. Studenten van de Hogeschool van Amsterdam en de Breitner Academie leverden innovatieve kunstwerken. Burgemeester Eberhard van der Laan werd beschermheer van het festival.
Koninklijke erkenning
In 2015 opende prinses Beatrix het festival. Daarmee werd lichtkunst officieel erkend als volwassen kunstvorm. Het festival begon ook internationaal samen te werken en presenteerde kunstwerken in andere steden, zoals Norrköping in Zweden. Bij station Sloterdijk werd een permanent werk van Tijdmakers geplaatst.
Vijfjarig jubileum
De vijfde editie in 2016 trok bijna een miljoen bezoekers. Grote architecten zoals UN Studio en Benthem Crouwel Architects namen deel. Het festival was definitief uitgegroeid tot een belangrijk cultureel evenement.
Nieuwe leiding en internationale kunstenaars
Vanaf 2017 nam Lennart Booij het artistieke leiderschap over. Ai Weiwei presenteerde dat jaar zijn werk Thinline. Routes werden gesplitst in Land en Water. In 2018 werd de officiële opening verricht door burgemeester Femke Halsema. Nederlandse kunstenaar Jeroen Henneman ontwierp One Lamp. Door stremmingen op het water moest de route worden aangepast.
Verhuizing en nieuwe thema’s
In 2019 verhuisde het festival naar Centrum‑Oost. Naast lichtkunst waren er bijzondere ervaringen zoals De Slaapwandeling in ARTIS en het audiovisuele project SKALAR. Het thema DISRUPT! stond centraal. In 2020 zorgde de pandemie voor beperkingen. Toch werden onder leiding van Lucas De Man zeven kunstwerken gerealiseerd verspreid door de stad.
Jubileum en permanente werken
In 2021 vierde het festival zijn tiende verjaardag met het thema Celebrate Light. Ondanks coronamaatregelen trok het honderdduizenden bezoekers. Hoogtepunten uit eerdere edities keerden terug. Nieuwe werken van Streetart Frankey werden toegevoegd. Bij het Amsterdam UMC werd het kunstwerk Today I Love You permanent geplaatst.
Recente edities
De elfde editie in 2022 had het thema Imagine Beyond. Twintig kunstwerken verlichtten het oostelijk deel van het centrum. In 2023 keerde de route terug naar de binnenstad met het thema LOADING… Revealing Art, AI and Tech. De Herengracht werd verlicht door 24 kunstwerken. Er waren ook interactieve installaties in de Hoftuin.
Amsterdam750 en Rituals
De dertiende editie in 2024 viel samen met de 750ste verjaardag van Amsterdam. Het thema Rituals stond centraal. Het Oosterdok werd omgetoverd tot canvas voor projecties. Er waren speciale activiteiten en lezingen. Het festivalhart bood ruimte voor muziekoptredens en ontmoetingen.
Editie 14: Legacy (2025‑2026)
De veertiende editie loopt van 27 november 2025 tot 18 januari 2026. Het thema is Legacy. Twintig kunstenaars uit de hele wereld tonen werken over nalatenschap, tradities en gedeelde herinneringen. De route loopt langs grachten en pleinen in het centrum. Openingstijden zijn 16.30 tot 23.00 uur van woensdag tot en met zaterdag en tot 22.00 uur van zondag tot en met dinsdag. Op 31 december sluiten de lichten om 21.00 uur.
Praktische informatie
Tickets voor rondvaarten zijn verkrijgbaar vanaf circa €22. Cruises duren 75 tot 105 minuten en bieden een audio‑gids. Startpunten zijn onder meer Restaurant Loetje aan het Stationsplein 10 en Lovers Canal Cruises aan het Stationsplein 14. Het festival is goed bereikbaar met openbaar vervoer. Station Amsterdam Centraal ligt op loopafstand van de routes. Parkeren in de binnenstad is beperkt en duur. Reizen met trein, tram of metro wordt aangeraden.
Bronnen
- https://amsterdamlightfestival.com/nl/geschiedenis
- https://onh.nl/nieuws/veertiende-amsterdam-light-festival
- https://www.nu.nl/321924/video/lichtsculpturen-verlichten-amsterdamse-grachten.html
- https://www.at5.nl/nieuws/235588/volgende-week-begint-het-amsterdam-light-festival-weer-dit-zijn-de-highlights
- https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/amsterdam-light-festival