Plaatsen > Ruinerwold

Via de Kerkweg komen we in de buurtschap Blijdenstein, waar op een lage heuvel de kerk van Ruinerwold staat. Een prachtig gerestaureerd, eeuwenoud gotisch gebouw. In een akte uit 1152 is voor het eerst sprake van een kerk in Blijdenstein. Bisschop Harbertus heeft de Romaanse stenen kerk aan Maria Magdalena gewijd. Na de verbouwing van de Romaanse kerk in de vijftiende eeuw, kreeg de kerk haar Gotische uiterlijk en werd ze gewijd aan de Heilige Bartholomeüs. Alle gevels gingen er uit en er werden, met uitzondering van de noordgevel, overal gotische ramen ingezet. Van de oude kerk bleef slechts aan de zuidzijde muurwerk in grote baksteen en een klein rondbogig venster bewaard. De verbouwing in de 15de eeuw bestond in de eerste plaats uit verhoging van het schip, het aanbrengen van grote spitsboogvensters, steunberen en waterlijst. In de tweede plaats werd een koor aangebouwd, waarbij voor de voet grote baksteen werd gebruikt. Dit koor was vroeger overwelfd. In de derde plaats verrees aan de westzijde een toren van het Drentse type met een nis in elke geleding. De galmgaten zijn smaller en eenvoudiger dan de overige nissen. De toren mist overigens de rijzigheid van verschillende andere Drentse torens en is daardoor wat te klein t.o.v. het forse kerkgebouw. Aan de noordzijde bevindt zich een traptoren.

Kennelijk was deze kerk in de 16de eeuw nog niet groot genoeg in de ogen van de parochianen, want het was waarschijnlijk in het begin van die eeuw dat men een noordbeuk toevoegde, die onder één dak met het schip werd gebracht. In de noordmuur werden scheibogen gemaakt, die op ronde zuilen rusten. De noordbeuk is waarschijnlijk overwelfd geweest, gezien de sporen die men hiervan bij de restauratie (1921-’23) heeft gevonden. Bij deze restauratie werden de steunberen hersteld. In het koor en de noordbeuk bevinden zich korfbogige spaarnissen onder de vensters.

In het oostelijke deel van de noordbeuk bevindt zich de sacristie, waar de oude overwelving op gebeeldhouwde kraagstenen bewaard bleef. Voor de restauratie waren hier dezelfde vensters als verder in de noordbeuk.

De kerk is omgeven door een ondiepe gracht. Blijdenstein heeft twee duvelsroosters. Deze roosters dienden om loslopende varkens en ander vee van het kerkhof te weren. In de volksmond beweerde men dat het de duvel was met zijn bokkenpoten die men moest tegenhouden. Op het voormalige kerkhof achter de kerk liggen een paar grafzerken. Op de zerken staan de namen van dominee Cornelis Alberti, overleden in 1867, zijn vrouw en van zijn twee jong gestorven kinderen, respectievelijk één en vijf jaar oud. De kerk maakte een paar eeuwen, samen met de kerk van Westerbork en Ruinen, deel uit van het Benedictijner klooster in Ruinen, totdat het klooster in 1325 verhuisde naar Dickninge in De Wijk. We zien dat het onderste gedeelte van de muren bestaat uit kloostermoppen. De hagioscoop in de zuidgevel, waar vroeger mensen met een besmettelijke ziekte en mensen die om de een of andere reden niet in de kerk mochten komen, de dienst konden volgen, is nog goed te zien.

Het kerspel Ruinerwold mocht, als ieder ander kerspel, niet meer dan drie joden onder zijn bewoners hebben, namelijk: een koopman, een slager en een vilder. De toren behoort volgens Corneille F. Jansen tot de Drentse torenfamilie en telt vier verdiepingen. Een aantal torens draagt dezelfde kenmerken en zijn vermoedelijk van de hand van architect Johannes, die werckmeester was in Ruinen. De toren heeft een piramidespits. We beklimmen de trappen van de toren en zien uit hoe het riviertje de Wold Aa kronkelend zijn weg zoekt door het land schap. De toren dateert vermoedelijk uit de jaren na 1400, tegelijk met het tweede deel van de grote verbouwing van romaans naar gotisch. In de gebinten zijn nog schroeiplekken van een brand te zien. Grootoor-vleermuizen (Plecotus auntus) en een laatvlieger (Eptesicus serotinus) bevolken de zoldering. De huidige klok stamt uit 1506, “MCCCCCVI” staat op de klok. Oorspronkelijk afkomstig uit Noordwolde en vanaf 1875 in Ruinerwold.

De kerk in Blijdenstein heeft een tweebeukig schip. De kerk is meerdere keren gerestaureerd. De laatste grote restauratie was van 1920 tot 1923. In 2000 zijn de glas-in-lood-ramen gerestaureerd. De kerk heeft een statig en evenwichtig interieur, met aan de zuidzijde banken, aan de noordzijde stoelen en in de noordbeuk enkele gesloten bankenblokken. De eikenhouten preekstoel is zeshoekig, de panelen van de kuip zijn versierd met pilasters en rondbogen. Op de hoeken van de kuiprand zitten leeuwenkopjes, het klankbord heeft een fries van bladmotieven. De preekstoel is waarschijnlijk uit de tweede helft van de zeventiende eeuw. Op de preekstoel staat een buiten bedrijf gestelde smeedijzeren lezenaar. Bij de restauratie is de trap vernieuwd. Het doophek is inmiddels verwijderd. Vast aan de preekstoel is het koperen doopvont bevestigd. Een symbolisch gebaar dat het woord verbindt met de doop. In de vorige eeuw waren er ook in Ruinerwold mensen die zich niet konden vinden in de leer zoals die in de Hervormde Kerk werd gebracht. Dit leidde in 1835 tot de afscheiding van de Gereformeerde Christelijke Gemeenten van Ruinerwold/Koekange, welke in 1840 zijn samen gegaan. In 1912 werd er een Evangelisatie opgericht, die als Kapel-gemeente bekend staat. Aan beide zijden van de preekstoel zijn twee tegeltableaus met afbeeldingen van de geboorte en de kruisiging op Golgotha. In de sacristie herinnert een nisje in de muur met een afvoer naar buiten aan het wassen van het Heilige vaatwerk. Gods water over Gods akker laten lopen. Het avondmaalstel bestaat uit vier schalen, 2 bekers, 2 kannen en 2 collecteschaaltjes van zilver. In de kerk hangen drie elektrische kroonluchters. De overhuifde Herenbank, stamt uit 1744 en is volgens overlevering aangeboden aan een Graaf van het geslacht Van Limburg Stirum. Tegenwoordig is de bank in gebruik als kerkvoogdenbank.

Bronnen: Dr. Regn. Steensma Lang de oude Drentse kerken (1977) ISBN 90 246 4213 2 (Bosch & Keuning – Baarn)
Artikelenserie mbt. Drentse Kerken in de Drentse Courant 2000/2001
Ir. J.H. Baarslag: De kerk van Blijdenstein
Mevr. Zijlstra: Kerk van Blijdenstein in jaartallen
H. van Netten: Blijdenstein