Laatste update 08/09/2025 door Redactie
In het noordoosten van de provincie Drenthe, tussen Emmen en Assen, ligt de uitgestrekte gemeente Borger‑Odoorn. Het gebied strekt zich uit van de hogere zandgronden van de Hondsrug tot aan het open veenkoloniale landschap richting Westerwolde en de Veenkoloniën. Dankzij de centrale ligging aan regionale wegen en de nabijheid van dorpen als Exloo, Borger, Odoorn, Nieuw‑Buinen en Valthermond vormt de gemeente een aantrekkelijke uitvalsbasis voor natuurbeleving, erfgoed en routes te voet en per fiets. De gemeente maakt deel uit van het UNESCO Geopark De Hondsrug en combineert zo prehistorisch erfgoed met hedendaagse recreatie.
Verklaring van de naam
De gemeentenaam Borger‑Odoorn verwijst naar de fusie van de voormalige gemeenten Borger en Odoorn. De kern Borger ligt op de Hondsrug en staat bekend als “Hunebedhoofdstad” vanwege de uitzonderlijke dichtheid aan megalithische grafmonumenten in en om het dorp. Odoorn ligt iets oostelijker, richting het overgangsgebied naar de veenkoloniën. De combinatie van beide namen onderstreept het tweeluik van het landschap: enerzijds de esdorpen met essen, brinken en beekdalen op zand, anderzijds de rechtlijnige veenkoloniale dorpen langs kanalen en wijken, ontstaan door turfwinning en ontginning.
Geschiedenis
De ontstaansgeschiedenis van Borger‑Odoorn is nauw vervlochten met de vorming van de Hondsrug. Op de hoger gelegen zandgronden ontwikkelden zich vanaf de vroege middeleeuwen esdorpen als Borger, Ees, Drouwen, Exloo, Valthe en Odoorn. Deze kernen hebben vaak een brink, historische boerderijen en akkercomplexen (essen) in hun directe omgeving. Ten oosten daarvan ontstonden in de 19e eeuw de veenkoloniale dorpen, zoals Nieuw‑Buinen, Valthermond, 1e Exloërmond, 2e Exloërmond, Drouwenermond, Drouwenerveen, Odoornerveen en Buinerveen. Ze werden aangelegd langs kanalen voor het transport van turf en later agrarische producten; hun lineaire verkaveling en bebouwingslinten zijn nog altijd herkenbaar.
Het religieuze en civiele erfgoed van Borger concentreert zich rond de Willibrordkerk. De huidige zaalkerk dateert uit 1826, waarbij de parochie in de middeleeuwen al bestond; de toren is middeleeuws en rust op een robuuste fundering. Dit verhaal sluit aan bij de ontwikkeling van het dorp als regionaal centrum met markt en voorzieningen. Tegelijkertijd groeide Borger uit tot het inhoudelijke zwaartepunt van de Drentse prehistorie: naast het grootste hunebed van Nederland (D27) verrees het Hunebedcentrum, waar de prehistorie van het Hondsruggebied wordt ontsloten in museum, Oertijdpark en buitenopstellingen.
De bestuurlijke gemeente Borger‑Odoorn ontstond op 1 januari 1998 door samenvoeging van de oude gemeenten Borger en Odoorn. Toeristisch en inhoudelijk positioneert de gemeente zich als rustige, gastvrije bestemming met sterke landschappelijke kwaliteit, wat onder meer tot uiting komt in het Cittaslow‑profiel en de inzet op duurzame recreatie en streekidentiteit.
Overzicht dorpen en kernen binnen de gemeente (volgens de toeristische indeling): Borger, Bronneger, Bronnegerveen, Buinen, Buinerveen, Drouwen, Drouwenermond, Drouwenerveen, Ees, Eesergroen, Eeserveen, Ellertshaar, Exloo, Exloërveen, Klijndijk, Nieuw‑Buinen, Odoorn, Odoornerveen, Valthe, Valthermond, 1e Exloërmond, 2e Exloërmond, Westdorp en Zandberg. Deze spreiding illustreert de mix van esdorpen, ontginningsdorpen en veenkoloniale linten.
Lokale tips en weetjes:
- Hunebed D27 bij Borger is het grootste hunebed van Nederland en ligt op openbaar terrein, direct naast het Hunebedcentrum.
- De Hondsrug is officieel UNESCO Global Geopark; in Drouwen, Ees en Exloo vind je gemarkeerde routes door bos, heide en oude dalletjes.
- Het Boomkroonpad bij Drouwen biedt een unieke wandeling tussen de boomtoppen en laat de bosgeschiedenis van het Hondsruggebied beleven.
- Het openluchtmuseum Veenpark ligt net buiten de gemeente (in Barger‑Compascuum, regio Emmen) en is thematisch interessant bij een bezoek aan de veenkoloniale dorpen van Borger‑Odoorn.
Toeristische wetenswaardigheden
Erfgoed en musea
Het zwaartepunt van het prehistorische verhaal ligt in Borger. Het grootste hunebed van Nederland, D27, vormt samen met het Hunebedcentrum het iconische duo voor een dag uit vol archeologie, geologie en beleving in het Oertijdpark. Binnen leer je over het Trechterbekervolk, buiten ervaar je de schaal van de zwerfstenen en de landschappelijke context op de Hondsrug.
Adres: Hunebedstraat 27, 9531 JT Borger
Openingstijden: zie website (seizoensafhankelijk)
Entree: zie website (Museumkaart geldig)
Parkeren: terrein bij het museum
OV-bereikbaarheid: busverbindingen vanuit Assen en Emmen richting Borger
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Hunebedcentrum,+Hunebedstraat+27,+9531+JT+Borger,+Nederland
Natuur en routes
De bos‑ en heidegebieden rond Drouwen, Ees en Exloo zijn onderdeel van het UNESCO Geopark De Hondsrug. Wandel door ijstijdreliëf, beekdalen en stille bossen of fiets via knooppuntroutes langs prehistorische en middeleeuwse sporen. Het Boomkroonpad in Drouwen is een publieksfavoriet: een houten pad over en tussen de bomen dat elk seizoen anders aanvoelt.
Adres: Steenhopenweg 4, 9533 PN Drouwen
Openingstijden: zie website (seizoensafhankelijk)
Entree: zie website
Parkeren: eigen parkeerplaats aanwezig
OV-bereikbaarheid: bus naar Drouwen, korte wandeling
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Boomkroonpad,+Steenhopenweg+4,+9533+PN+Drouwen,+Nederland
Kerkelijk erfgoed
De Willibrordkerk in Borger vertelt de gelaagde geschiedenis van het dorp: een middeleeuwse parochie, een 19e‑eeuwse zaalkerk (1826) en een toren met oudere oorsprong. De kerk en het kerkhof vormen samen een verstilde erfgoedplek in de dorpskern, met regelmatig activiteiten vanuit de Protestantse Gemeente.
Adres: Hoofdstraat 34, 9531 AG Borger
Openingstijden: bij diensten en activiteiten, incidenteel opengesteld
Entree: n.v.t. (vrije inloop bij openstelling)
Parkeren: in de dorpskern (blauwe zone waar van toepassing)
OV-bereikbaarheid: bushalte Borger centrum
Veenkoloniale linten en industrieel verhaal
In het oostelijk gemeentedeel beleef je de veenontginningen langs de langgerekte dorpen Nieuw‑Buinen, Valthermond, 1e Exloërmond en 2e Exloërmond. Het landschap, de wijken en kanalen vertellen nog altijd het verhaal van turf, glas en agrarische modernisering. Wie het onderwerp wil verdiepen, kan een thematische uitstap combineren met het Veenpark (net buiten de gemeente, in Barger‑Compascuum), waar het dagelijks leven in de veenkoloniën tot leven komt.
Fietsen en wandelen
- Rond Borger, Exloo, Drouwen en Ees liggen gemarkeerde routes door bos en heide (Geopark‑routes).
- De prehistorische themaroutes verbinden hunebedden, grafheuvels en eslandschappen.
- In de veenkoloniale zone zijn lange rechte lijnen en wijken ideaal voor rustige, vlakke fietstochten.
Culinair en dorpssfeer
In de kernen Borger, Exloo en Odoorn vind je een mix van cafés, restaurants en streekproducten. Denk aan lunchplekken met zicht op het dorpsleven, terrassen bij het bos en adressen die koken met ingrediënten uit Drenthe. Toeristische servicepunten en ondernemers informeren ter plekke over actuele openingstijden en seizoensspecials.
Praktische tips
- Hoogseizoen en schoolvakanties trekken extra bezoekers naar Borger (hunebedden) en het Boomkroonpad; plan je bezoek vroeg op de dag.
- In het laagseizoen is de stilte op de Hondsrug heerlijk – controleer vooraf openingstijden van musea en horeca.
- Veel natuurpaden zijn halfverhard; waterdichte schoenen zijn in natte perioden prettig.
- Combinatietickets en arrangementen (museum + buitenbeleving) wisselen per seizoen.
Bronnen
- Gemeente Borger-Odoorn
Gebruikt voor: gemeentelijke context (fusiejaar 1998), bestuurlijke informatie, ligging binnen Drenthe, contactgegevens en toeristische voorzieningen binnen de gemeente. - Bestemming Borger‑Odoorn
Gebruikt voor: overzicht en indeling van de dorpskernen in Borger‑Odoorn, toeristische invalshoek per dorp, informatie over het Tourist Info Point in Borger en het Cittaslow‑profiel van de gemeente. - Hunebedcentrum
Gebruikt voor: informatie over het grootste hunebed van Nederland (D27) bij Borger, museuminformatie (bezoek, activiteiten, Oertijdpark), inhoudelijke context over prehistorisch erfgoed. - Drenthe.nl (Marketing Drenthe)
Gebruikt voor: praktische bezoekersinformatie over het Hunebedcentrum (adres, openingstijdenindicatie, prijsindicatie), aanvullende belevingstips in Borger en omgeving. - UNESCO Geopark De Hondsrug
Gebruikt voor: landschappelijke duiding van de Hondsrug (zandrug, natuur en cultuurhistorie), verwijzingen naar routes en belevingsplekken in o.a. Drouwen, Ees, Exloo en Borger. - Staatsbosbeheer
Gebruikt voor: praktische bezoekersinformatie en duiding van het Boomkroonpad bij Drouwen (natuuractiviteit, locatie, seizoenstijden). - Protestantse Gemeente Borger
Gebruikt voor: historische achtergrond van de Willibrordkerk in Borger (kerkgeschiedenis, middeleeuwse oorsprong, 19e‑eeuwse herbouw) en kerkelijk erfgoed in de kern. - Geheugen van Drenthe
Gebruikt voor: museale en historische context over het vroegere ’t Flint’nhoes en de ontwikkeling tot het Hunebedcentrum (locatie naast D27, branden, verbouwingen, naamgeschiedenis). - Veenpark
Gebruikt voor: plaatsing en aard van het openluchtmuseum over veenkoloniale geschiedenis in Barger‑Compascuum (regionale context net buiten de gemeente, relevant als thematische aanvulling bij de veenkoloniale dorpen van Borger‑Odoorn).