Burgum, Friesland

Laatste update 24/09/2025 door Redactie

In het noordoosten van de provincie Friesland, centraal in de gemeente Tytsjerksteradiel, ligt het dorp Burgum (Fries: Bergum). De gemeente omvat naast Burgum ook Hurdegaryp, Gytsjerk, Earnewâld, Garyp, Suawoude, Oentsjerk en Ryptsjerk. Burgum ligt strategisch tussen Leeuwarden en Dokkum, en is goed bereikbaar via de N356 en het Prinses Margrietkanaal. Het dorp wordt omringd door een afwisselend landschap van meren, kanalen, weilanden en natuurgebieden, waaronder Nationaal Park De Alde Feanen.

Verklaring van de naam

De naam Burgum is afgeleid van het Oudfriese burg, dat ‘versterkte plaats’ betekent. De uitgang “-um” duidt op een nederzetting of woonplaats. In historische documenten komt ook de naam Bergum voor, die nog steeds in het Fries wordt gebruikt. De naam verwijst mogelijk naar een vroegmiddeleeuwse versterking of terp waarop de eerste bebouwing werd opgericht.

Geschiedenis

Burgum ontstond in de middeleeuwen nabij het laat-12e-eeuwse Sint-Nicolaasklooster, ook bekend als het Barraconvent. Dit klooster van de Reguliere Koorheren speelde eeuwenlang een belangrijke rol in de regio. Eind 16e eeuw werd het klooster afgebroken, maar de kloosterkerk bleef behouden.

De huidige Hervormde Kerk, oorspronkelijk gewijd aan Sint-Martinus, is een driebeukige kruiskerk met een vijfzijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met ingesnoerde spits. De smalle tufstenen toren en een deel van de westgevel dateren uit de 12e eeuw. In de 13e eeuw werd een vierde geleding in baksteen toegevoegd en kreeg de kerk een nieuw koor. Opvallend zijn de smalle spitsboogvensters met kraalprofielen en het siermetselwerk in de rechtgesloten beëindigingen van de zijbeuken.

In de 14e eeuw werden dwarspanden toegevoegd, waarbij de oostelijke beëindigingen van de zijbeuken behouden bleven. Na het afbreken van de zijbeuken in 1610-1611 werden deze bij de restauratie van 1952-1957, onder leiding van architect A. Baart, herbouwd. In de zuidmuur herinnert een gedenksteen met de naam Johannes van Glinstra en het jaartal 1707 aan een verbouwing. In de toren hangt een klok uit 1622, gegoten door Jurjen Balthasar.

Binnen vallen de romaans-gotische koepelgewelven uit het midden van de 13e eeuw op, met ronde ribben en een rozet in het koortravee. Fragmenten van middeleeuwse beschilderingen zijn bewaard gebleven. De inventaris bevat een preekstoel met getordeerde zuilen uit de 17e eeuw, drie samengestelde herenbanken, een orgel van Lambertus van Dam (1788) en diverse grafzerken, waaronder die van leden van het geslacht Haersma. Op het kerkhof staat de grafsteen van Tsjibbe Gearts van der Meulen (†1906), erelid van It Selskip foar Fryske Tael en Skriftekennisse.

In 1949-1951 werd aan de zuidzijde van Burgum het Prinses Margrietkanaal gegraven. In 1959 werd Burgum aangewezen als een van de elf industriekernen van Friesland, wat leidde tot economische groei en de aanleg van nieuwe woonwijken.

Toeristische wetenswaardigheden

Burgum is een levendig dorp met historische bezienswaardigheden, culturele voorzieningen en natuur in de directe omgeving.

Hervormde Kerk Burgum – Centraal in het dorp, vrij toegankelijk tijdens openstellingsuren en op afspraak voor rondleidingen.
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Hervormde+Kerk+Burgum

Prinses Margrietkanaal – Belangrijke vaarroute, geliefd bij watersporters en sportvissers. Fietspaden langs het kanaal verbinden Burgum met omliggende dorpen.
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Prinses+Margrietkanaal

Nationaal Park De Alde Feanen – Uitgestrekt laagveenmoeras op circa 10 km van Burgum, met vaarroutes, wandelpaden en bezoekerscentrum.
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Nationaal+Park+De+Alde+Feanen

Lokale tips en weetjes:

  • Jaarlijks vindt het Burgumermar Festival plaats, met muziek, sport en activiteiten rond de Burgumer Mar (bevestigd via VVV Friesland).
  • Het Dam Jaarsma Museum in Eastermar toont de collectie van de bekende Friese verzamelaar van volksverhalen.
  • In de omgeving van Burgum liggen diverse molens, waaronder De Hoop in Sumar, die regelmatig te bezoeken is.

Fiets- en wandelroutes:
Burgum ligt aan het Fietsknooppuntennetwerk Friesland. Populaire routes voeren langs de Burgumer Mar, door Nationaal Park De Alde Feanen en via het Prinses Margrietkanaal naar Leeuwarden of Dokkum. Wandelaars kunnen kiezen voor het Burgumer Ommetje, een route van circa 8 km langs historische plekken en natuur.

Seizoensgebonden activiteiten:

  • Voorjaarswandelingen door De Alde Feanen met gids.
  • Zomerbraderieën in het centrum van Burgum.
  • Herfstexcursies naar vogelkijkhutten rond de Burgumer Mar.

Culinaire adressen:

  • Restaurant De Pleats – streekgerechten in een monumentale boerderij.
  • Eetcafé Het Hoekje – gemoedelijke sfeer en lokale specialiteiten.
  • Brasserie Om de Dobben – uitzicht op het water en seizoensmenu’s.

Bronnen

Plaats een reactie