Damwoude, Friesland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het noordoosten van de provincie Friesland, in de gemeente Dantumadiel, ligt het dorp Damwoude. Het is de grootste kern van de gemeente en wordt omringd door karakteristieke Friese dorpen als Rinsumageast, Driesum, De Valom en De Westereen. Richting het zuiden liggen Dokkum en Broeksterwâld, terwijl naar het westen de weg leidt naar Feanwâlden en verder naar Leeuwarden. Damwoude is ontstaan uit de samenvoeging van drie historische dorpen – Akkerwoude, Murmerwoude en Dantumawoude – en strekt zich uit langs een oude zandrug. Het dorp heeft een mix van historische bebouwing, moderne voorzieningen en groene zones, en is een aantrekkelijke uitvalsbasis voor wie het Friese Woudenlandschap wil ontdekken.

Verklaring van de naam

De naam Damwoude werd in 1971 officieel ingevoerd toen de drie dorpen Akkerwoude, Murmerwoude en Dantumawoude bestuurlijk werden samengevoegd. Het eerste deel, ‘Dam’, verwijst naar Dantumawoude, terwijl ‘woude’ een verwijzing is naar de bosrijke omgeving en de historische naamgeving van de oorspronkelijke dorpen. De oude dorpsnamen hebben elk hun eigen etymologie:

  • Dantumawoude werd in 1369 vermeld als Dointhimwalda en betekent waarschijnlijk ‘bos op de hoge zandrug in het moeras’.
  • Akkerwoude verwijst naar akkerbouwgronden (‘akker’) en bosgebied (‘woude’).
  • Murmerwoude is mogelijk afgeleid van het Friese ‘moarre’ (veen).

Geschiedenis

Damwoude ligt op een zandrug die al in de middeleeuwen bewoond werd. De drie oorspronkelijke dorpen ontwikkelden zich als lintnederzettingen, elk met een eigen kerk, states (adellijke huizen) en boerderijen.

Dantumawoude was in de middeleeuwen een belangrijke kern, genoemd naar de adellijke families die er woonden. Er stonden meerdere states, waaronder Botnia, Donia en Bonga-state. De Hervormde Kerk van Dantumawoude, oorspronkelijk gewijd aan Sint-Benedictus, heeft delen die teruggaan tot de 12e eeuw. Binnen zijn rococo-snijwerken, een preekstoel uit 1777 en rouwborden uit de 18e en 19e eeuw te zien.

Akkerwoude stond bekend om zijn akkerbouw. De vruchtbare grond werd eeuwenlang gebruikt voor rogge en andere gewassen. In de omgeving werd tot in de 16e eeuw veen afgegraven, onder meer door het klooster van Dokkum. Ook hier stonden voorname states, zoals Groot en Klein Saakma, Jousma en Remmersma.

Murmerwoude kreeg in 1881 het gemeentehuis van Dantumadiel en werd daarmee bestuurlijk centrum. De Benedictuskerk dateert uit de 12e eeuw en heeft een tufstenen zuidmuur met spaarvelden en een keperfries. Binnen bevindt zich een rococokansel uit 1776 en zijn 16e-eeuwse bijbelcitaten op de muren bewaard gebleven.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide het gebied sterk, vooral rond het voormalige Murmerwoude. In 1971 werden de drie dorpen samengevoegd tot Damwoude, dat sindsdien het centrum van de gemeente vormt.

Toeristische wetenswaardigheden

Cultuurhistorisch Museum De Sûkerei
Adres: Trekweg 8A, 9104 AB Damwoude
Openingstijden: april–oktober, woensdag en zaterdag 13:30–17:00 uur (check actuele info)
Entree: volwassenen €5, kinderen €2,50
Parkeren: gratis bij het museum
OV: bushalte op loopafstand
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Trekweg+8A,+9104+AB+Damwoude

Geastmer Bosk
Toegangslocatie: tegenover Hearewei 45, 9104 CS Damwâld
Vrij toegankelijk, wandelpaden en picknickplekken
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Hearewei+45,+9104+CS+Damwâld

Vermaningsbos
Kleinschalig bosgebied aan de zuidzijde van Damwoude, vrij toegankelijk. Geen officiële ingang.

Hervormde Kerk Dantumawoude
Adres: Doniawei 76, 9104 GP Damwâld
Openingstijden: tijdens diensten en op afspraak
Entree: gratis
Parkeren: in de directe omgeving
OV: bushalte op korte afstand
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Doniawei+76,+9104+GP+Damwâld

Benedictuskerk Murmerwoude
Adres: Haadwei 2, 9104 BK Damwâld (adres bevestigd via Protestantse Gemeente)
Openingstijden: tijdens diensten en evenementen
Entree: gratis
Parkeren: nabij de kerk
OV: bushalte op loopafstand
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Haadwei+2,+9104+BK+Damwâld

Historische wandel- en fietsroutes
Routes verbinden Damwoude met Dokkum, Driesum en Rinsumageast.

Evenementen
Jaarlijks zijn er streekmarkten, open monumentendagen en dorpsfeesten. Data en programma wisselen; actuele info via gemeente of dorpsagenda.

Culinaire adressen
Langs de Doniawei en in het centrum vind je cafés en restaurants met Friese streekgerechten.

Lokale tips en weetjes

  • Het Geastmer Bosk is in de herfst bijzonder fotogeniek.
  • In de kerken van Dantumawoude en Murmerwoude zijn unieke 16e-eeuwse muurschilderingen te zien.
  • Damwoude ligt op de route van de Elfstedenfietsroute.

Bronnen

Plaats een reactie