Plaatsen > Gronsveld
Gronsveld is een dorp in de gemeente Eijsden in de provincie Limburg. Gronsveld ligt ten noorden van Eijsden. In 2002 stonden er 1.000 huizen in Gronsveld en woonden er 2.500 inwoners.
In de 12e eeuw is in Gronsveld een burcht gebouwd, in 1586 is Gronsveld een graafschap geworden. Van de Middeleeuwen tot 1795 vormden Gronsveld en Rijckholt twee onafhankelijke ministaatjes van het Duitse Rijk.
De voorganger van de huidige St. Martinuskerk was een bouwval die in de loop van de 17e eeuw instortte. Aan het begin van de 18e eeuw brak men grote delen van de middeleeuwse kerk af. Wat men voor de afgebroken delen in de plaats stelde, was een tamelijk rijk gedetailleerde eenbeukige kerk met dwarsschip. De vermoedelijk 13e-eeuwse en nogal scheve toren werd gespaard en in de nieuwbouwplannen in de oksel van transept en koor opgenomen. Dit koor is overigens 16e-eeuws en ook een restant van het opgegeven gebouw. Aan het exterieur en binnen domineert de vormentaal der barok en Lodewijk XIV-stijl. Maar de Martinus is veel strakker vormgegeven dan veel eveneens rond 1700 ge- of verbouwde kerken, zoals de Augustijnenkerk van Maastricht en de Dominicanenkerk van Sittard. Tussen de kunstschatten, zoals de vroeg 18e-eeuwse altaren, communiebanken, preekstoelen en het orgel van de hand van de beroemde Philippe Le Picard, bevinden zich evenwel nog sculpturen uit de 15e en 16e eeuw.
Het huidige kasteel Gronsveld (Rijksweg) stamt uit 1833 en is gebouwd op de resten van het oude kasteel uit de 13e en 15e eeuw. Thans is het particulier bezit.
Het poortgebouw van het kasteel ligt schuin achter de kerk en is opgetrokken uit typisch Limburgse speklagen: om en om baksteen en mergellagen.
Boven op de Riesenberg (vanuit Gronsveld de Keerderweg op waarna u op de Gronsvelderweg naar Cadier en Keer komt) kunt u genieten van het fraaie uitzicht op hoogstamboomgaarden, het Maasdal en de korenmolen in De Heeg.
De molen De Heeg is een torenmolen. Omdat dit type molen vandaag de dag zeldzaam is, is de torenmolen van Gronsveld op de Monumenten Top-100 geplaatst. De molen dateert uit 1618-1623. De belt rond de molen is in 1766 gebouwd. In de Tweede Wereldoorlog is de molen na een granaatinslag afgebrand. Het huidige uiterlijk heeft de molen te danken aan restauraties in 1959 en 1972. Bijzonder is verder dat de molen twee in de muur uitgespaarde trappen heeft en twee open haarden op zolder. Te bezichtigen op zaterdag van 10-16 uur. Bij voldoende wind in gebruik.
In de omgeving van Gronsveld vindt u een prachtige Hoogstamboomgaard. Hoogstamboomgaarden waren vroeger talrijk in het Limburgse land. Door de komst van de veel efficiënter te benutten laagstambomen, worden nog steeds hoogstamfruitbomen gerooid. Om dit kenmerk van een vroeger landschap te behouden, heeft Het Limburgs Landschap een aantal hoogstamboomgaarden in eigendom. Eén zon hoogstamboomgaard van circa 0,4 hectare, de Boomgaard Gronsveld, ligt aan de noordzijde van de bebouwde kom van Gronsveld. Deze boomgaard is geschonken door het echtpaar Van Wessem-van de Leur en is in 1980 in het bezit gekomen van Het Limburgs Landschap. In het voorjaar van 2001 zijn enkele jonge hoogstamfruitbomen aangeplant, zodat ook op langere termijn een fraaie boomgaard gehandhaafd blijft.