Laatste update 28/08/2025 door Redactie
In het noordoosten van de provincie Friesland, tussen Oudwoude, Kollumerzwaag en Triemen, ligt het dorp Westergeest. Het dorp, dat in de volksmond ook wel Foestrum wordt genoemd, valt binnen de gemeente Noardeast‑Fryslân en ligt op de overgang van het open kleilandschap naar het kleinschalige elzensingellandschap van De Wouden. De ligging aan de Kuikhornstervaart maakt het tot een aantrekkelijke plek voor waterrecreatie en natuurtochten.
Verklaring van de naam
De naam Westergeest verwijst naar een verhoogd terrein van zandgrond, in Friesland vaak aangeduid met ‘geest’ of ‘gaast’. Het eerste deel ‘Wester’ geeft aan dat deze verhoging ten westen lag van een ander referentiepunt, mogelijk de Wygeast bij Oudwoude of het vroegere westelijke deel van Kollumerland.
Geschiedenis
Westergeest ontstond op een natuurlijke zandkop, mogelijk later opgehoogd tot terp, waardoor het gebied al in een vroeg stadium geschikt was voor bewoning. Rond 1150 werd hier een kerk gebouwd door benedictijner monniken van de Sint‑Bonifatiusabdij in Dokkum, naar voorbeeld van de abdijkerk. In historische bronnen uit de 14e eeuw wordt het dorp vermeld als “Gaest” en “et Gast”.
Het dorp kende vroeger meerdere buurtschappen, waaronder Weerdeburen en Westerburen, die inmiddels verdwenen zijn. Het enige huidige buurtschap is Keatlingwier. In de 20e eeuw nam het inwonertal sterk af door het wegvallen van kleine nederzettingen.
De ligging aan de Kuikhornstervaart gaf Westergeest een rol in de regionale scheepvaart, vooral in de handel tussen Leeuwarden, Kollum en omliggende dorpen.
Toeristische wetenswaardigheden
Sint‑Maartenskerk
Adres: Kerkpad, Westergeest
Openingstijden: Op afspraak of tijdens culturele evenementen
Entree: Vaak gratis, donatie welkom
Parkeren: In het dorpscentrum
OV: Busverbinding vanuit Kollum en Dokkum
Google Maps: Sint‑Maartenskerk Westergeest
Middeleeuwse kerk met romaans-gotische kenmerken, omringd door een oud kerkhof.
Kuikhornstervaart
Kleinschalig vaarwater dat deel uitmaakt van de Friese waterwegen, geliefd bij kanovaarders en kleine motorjachten.
Fietsroute Kleilân en Wâlden
Een rondtocht die het open Friese kleilandschap verbindt met de beschutte houtwallen van de Wouden, startpunt in Westergeest.
Lokale tips en weetjes
- In het voorjaar broeden in het elzensingellandschap rond Westergeest veel zangvogels, waaronder geelgors en spotvogel.
- Jaarlijks vindt een dorpsfeest plaats met optocht, muziek en traditionele spelactiviteiten.
- Nabij het dorp ligt een historische tolweg; oude grenspaaltjes zijn nog zichtbaar langs het pad.
- In de winter vormt de Kuikhornstervaart een natuurlijke schaatsroute bij strenge vorst.
- Lokale verenigingen organiseren regelmatig tentoonstellingen in de kerk over streekgeschiedenis.
Minder bekende plekken
- Restanten van oude vaarverbindingen en opvaarten in de weilanden ten westen van het dorp.
- Een veldkruis bij Keatlingwier, een herinnering aan vroegere katholieke tradities.
- Klein wandelpad achter de kerk met uitzicht over de omliggende polders.
Bronnen
- Gemeente Noardeast‑Fryslân – Gebruikt voor gemeentelijke indeling, overzicht kernen en actuele voorzieningen in Westergeest.
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Gebruikt voor historische informatie over de Sint‑Maartenskerk en de ontstaansgeschiedenis van het dorp.
- ANWB – Gebruikt voor recreatieve fietsroutes en beschrijving van het landschap rond Westergeest.