Laatste update 08/09/2025 door Redactie
In het noorden van de provincie Groningen, op korte afstand van de stad Groningen, ligt het dorp Bedum. Het vormt samen met de kernen Noordwolde, Onderdendam en Zuidwolde de voormalige gemeente Bedum, die sinds 2019 deel uitmaakt van de gemeente Het Hogeland. Het dorp ligt aan de spoorlijn Groningen–Delfzijl en wordt doorkruist door het Boterdiep, een kanaal dat tegenwoordig vooral in trek is bij waterrecreanten. Bedum grenst in het westen aan de gemeente Westerkwartier (voorheen Winsum), in het noorden aan Eemsmond (nu ook onderdeel van Het Hogeland) en in het oosten aan de voormalige gemeenten Loppersum en Ten Boer. De landelijke ligging, omgeven door uitgestrekte akkers, wierden en waterwegen, maakt Bedum tot een aantrekkelijke bestemming voor liefhebbers van rust, natuur en cultuurhistorie.
Verklaring van de naam
De naam Bedum is waarschijnlijk afgeleid van een oude persoons- of plaatsnaam, mogelijk verbonden aan het woord “bede” (verzoek of gebed) of “bed” (laagte in het landschap). In de vroege middeleeuwen ontstonden in dit gebied nederzettingen op wierden – kunstmatige heuvels – om bescherming te bieden tegen overstromingen. Bedum ontwikkelde zich op zo’n wierde langs het Boterdiep, wat de naam en ligging verklaart.
Geschiedenis
Vroege ontwikkeling en religieus centrum
Bedum behoort tot de oudste dorpen van Groningen. Rond het jaar 1000 werd hier de Walfriduskerk gebouwd, ter ere van de heilige Walfridus. Volgens de overlevering was Walfridus een missionaris die een belangrijke rol speelde bij de kerstening van het gebied, maar tijdens een Vikingaanval werd vermoord. Zijn graf werd een bedevaartsoord, waardoor Bedum zich ontwikkelde tot een religieus centrum. De kerk bood onderdak aan pelgrims en groeide uit tot een markant herkenningspunt in het vlakke landschap.
Scheve toren van Bedum
De toren van de Walfriduskerk staat bekend als een van de scheefste torens van Nederland. Met een afwijking van ruim 4% helt hij zelfs meer dan de beroemde Toren van Pisa. Dit maakt de toren tot een geliefd object voor fotografen en bezoekers.
Andere religieuze gebouwen
Aan de Grotestraat bevindt zich het rooms-katholieke complex Maria ten Hemelopneming, bestaande uit een kerk, pastorie en begraafplaats met rouwkapel. De kerk werd in 1880-1881 gebouwd in neogotische stijl naar ontwerp van architect A. Tepe, op de plek van een oudere kerk uit 1803. De pastorie dateert uit 1857 en is ontworpen door J.F. Scheepers. De begraafplaats werd in 1876-1877 aangelegd en in 1880 voorzien van een rouwkapel, eveneens gebouwd door aannemer C. van Schaik.
Onderdendam en waterschapshuis
In het nabijgelegen Onderdendam staat het voormalige waterschapshuis, een herinnering aan de eeuwenlange strijd tegen het water. Ook de kerkjes van Noordwolde en Zuidwolde zijn bewaard gebleven en vormen samen met de Walfriduskerk een waardevol religieus erfgoedensemble.
Gemeentelijke herindeling
Tot 2019 was Bedum een zelfstandige gemeente. Bij de herindeling ging het op in de nieuwe gemeente Het Hogeland, die naast Bedum ook de voormalige gemeenten Winsum, Eemsmond en De Marne omvat.
Toeristische wetenswaardigheden
Walfriduskerk en scheve toren
Adres: Walfridusstraat 1, Bedum. Openingstijden: op afspraak en tijdens open monumentendagen. Entree: gratis, donatie welkom. Parkeren: in de directe omgeving. OV: station Bedum op 10 minuten lopen. Google Maps
De kerk is een van de oudste bakstenen gebouwen van Noord-Nederland en heeft een rijk interieur met middeleeuwse elementen.
Rooms-katholieke kerk Maria ten Hemelopneming
Adres: Grotestraat 45, Bedum. Openingstijden: tijdens diensten en op afspraak. Entree: gratis. Parkeren: nabij de kerk. OV: busverbinding vanaf station Groningen. Google Maps
De neogotische architectuur en de bijbehorende rouwkapel maken dit complex bijzonder.
Waterschapshuis Onderdendam
Adres: Bedumerweg 8, Onderdendam. Openingstijden: niet publiek toegankelijk, maar goed zichtbaar vanaf de weg. Parkeren: in het dorp. OV: busverbinding vanuit Bedum. Google Maps
Het gebouw herinnert aan de waterstaatsgeschiedenis van de regio.
Fiets- en wandelroutes
Bedum ligt aan diverse fietsknooppuntenroutes door het Groningse platteland. Populaire tochten voeren langs het Boterdiep naar Groningen of Delfzijl, of door de wierdendorpen van Het Hogeland. Wandelaars kunnen de Walfridusroute volgen, een pelgrimsroute die Bedum verbindt met Groningen en verder.
Evenementen en cultuur
In Bedum worden jaarlijks evenementen georganiseerd zoals de Bedumer Winterloop (een sponsorloop voor goede doelen) en dorpsfeesten met muziek en markten. In de zomer zijn er vaak orgelconcerten in de Walfriduskerk.
Culinair en streekproducten
In en rond Bedum zijn diverse eetgelegenheden, van traditionele cafés tot restaurants met streekgerechten. Lokale specialiteiten zijn onder meer Groninger koek en mosterdsoep.
Vakantie en verblijf
Bedum en omgeving bieden uiteenlopende accommodaties, van hotels tot bed & breakfasts en vakantiehuizen. Ook zijn er campings in de regio, ideaal voor fiets- en wandeltoeristen.
Gemeente en regio
De voormalige gemeente Bedum bestond uit de dorpen Bedum, Noordwolde, Onderdendam en Zuidwolde, en de buurtschappen Ellerhuizen, Onderwierum en Westerdijkshorn. Tegenwoordig maakt het deel uit van de gemeente Het Hogeland, die naast deze kernen ook plaatsen omvat als Winsum, Uithuizen, Warffum, Leens en Zoutkamp.
De provincie Groningen staat bekend om haar open landschappen, wierdendorpen, historische kerken en maritiem erfgoed. Vanuit Bedum zijn zowel de stad Groningen als de Waddenkust eenvoudig te bereiken.
Lokale tips en weetjes
- De scheve toren van Bedum helt meer dan de Toren van Pisa, gemeten naar verhouding tussen hoogte en afwijking.
- In de omgeving zijn diverse wierden te bezoeken, zoals in Ezinge en Niehove, die inzicht geven in de vroege bewoningsgeschiedenis.
- Het Boterdiep is populair bij kanoërs en sportvissers; snoek en baars worden hier regelmatig gevangen.
Bronnen
- Gemeente Het Hogeland – Gemeentelijke indeling en toeristische informatie