Plaatsen > Helmond

De gemeente Helmond ligt in de provincie Noord-Brabant. Inwoneraantal: 85.000; Oppervlakte: 54,57 km²; Wateroppervlakte: 0,10 km².

De gemeente Helmond omvat de woonkernen:

• Brouwhuis, 
• Helmond, 
• Stiphout, 
• ’t Hout

Helmond, gelegen midden in een gebied vol natuurschoon, wordt ook wel de hoofdstad van de Peel genoemd. Helmond bezit diverse architectonische stijlen: het middeleeuwse Kasteel, de kubusgebouwen van Piet Blom en de nieuwe woonwijk Brandevoort, waar de sfeer van een oude Brabantse vestingstad herleeft. Evenementen maken de stad extra gezellig.

Helmond krijgt omstreeks het jaar 1232 stadsrechten. In de oude burcht heeft onder andere hertogin Maria van Brabant haar domicilie. Zij was een dochter van hertog Hendrik I van Brabant, die in 1220 de heerlijkheid Helmond kocht. Maria stichtte het Cisterciënzerklooster Binderen, waardoor in de loop der tijd het landbouwareaal in Helmond fors toenam.
De naam Helmond zou een samenstelling kunnen zijn van ‘hel’, dat laaggelegen plaats betekent, en ‘mond’, dat een versterkte plaats aanduidt. De oude burcht heeft wellicht Helmond geheten. De naam kan goed zijn overgegaan van de burcht op de nederzetting, die uitgroeide tot de huidige stad.

Het fraaie kasteel, dat Jan III van Berlaer circa 1400 voltooit, komt in de plaats van de burcht, die sindsdien ”t oude huijs’ heet. Tegelijkertijd met de bouw van het nieuwe kasteel legt Helmond verdedigingswerken aan in de vorm van wallen en een gracht. Het kasteel maakt deel uit van de vestingwerken.

Oorlogen teisteren de lage landen van de 16e tot de 18e eeuw. Ook Helmond ondervindt de gevolgen van ondermeer de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Het heeft een negatieve invloed op de economie. Toch blijft de linnenweverij, mede dankzij contacten met Haarlem, in Helmond een belangrijke bedrijfstak. Na de 18e eeuw komen, onder invloed van de Franse en de daarop volgende Bataafse Revolutie, nieuwe juridische structuren, die de oude feodale vervangen. Ze zijn gebaseerd op gelijkheid, vrijheid en broederschap.. Er komen dan ook weer meer mogelijkheden op economisch gebied. In de 18e eeuw vestigen ondernemers als Raymakers, Ramaer, Diddens en Fentener van Vlissingen zich in Helmond. Zij vestigen textielbedrijven en borduren daarmee voort op de eeuwenoude textieltraditie van Helmond en de Helmonders.
In 1823 neemt koning Willem I een belangrijke beslissing voor deze regio. Hij geeft het startsein voor de aanleg van de Zuid-Willemsvaart. Deze beslissing is voor de Helmondse economie van cruciaal belang. Naast de verdere ontwikkeling van de textielindustrie vestigen zich ook andere industrieën in de stad, zoals metaal- (Begemann en Van Thiel) en voedingsindustrie (EDAH). Hierdoor ontwikkelt Helmond zich tot een moderne centrumstad met voorzieningen, die bij een handelscentrum horen: een station, hotels en restaurants. Het inwonertal stijgt tussen 1800 en 1900 van 2.500 tot 12.000.

Helmond groeit de eerste decennia van de 20ste eeuw geweldig. In ruim dertig jaar verdrievoudigt het inwoneraantal. De crisis in de dertiger jaren en de Tweede Wereldoorlog laten de economie diep duikelen. De conjunctuurgevoelige textielnijverheid krijgt het zwaar te verduren, maar Helmond kruipt na WOII uit het diepe dal en de welvaart groeit. De stad wordt in 1968 uitgebreid met delen van Aarle-Rixtel, Someren, Bakel, Stiphout, Mierlo en Deurne. In die tijd krijgen textiel- en metaalindustrie zware klappen en mede om die problemen het hoofd te kunnen bieden wordt Helmond in 1976 aangewezen als groeistad.
Helmond grijpt deze kans aan om zich op tal van gebieden te vernieuwen. Dat heeft een positief effect op de bedrijvigheid. Tal van nieuwe bedrijven vestigen zich in de stad en geven Helmond een nieuwe, frisse uitstraling. Het kanaal, dat ooit een grote opwaartse economische stroom teweegbracht, wordt om de stad heen gelegd. Het is een van de grote waterbouwkundige werken van Nederland. Het staat model voor de grootse verandering van het gezicht van de binnenstad die op stapel staat. Ondernemend Helmond toont opnieuw veerkracht. Op dit moment zijn in Helmond circa 2.200 bedrijven gevestigd, die werk bieden aan ongeveer dertigduizend mensen. Eind 1999 werd de 80.000ste inwoner van Helmond verwelkomd.

Helmond heeft meerdere gezichten daar waar het gaat om architectuur. Ze kent een erfgoed aan monumentale gebouwen en bezienswaardigheden. Monumentale gebouwen, karakteristieke geveltjes en pittoreske straatjes zijn nog bewaard gebleven en zijn zeer zeker een bezoek waard. Ook heeft Helmond een aantal bezienswaardigheden uit het meer recente verleden.

Midden in het centrum van Helmond staat het kasteel.
Het kasteel werd omstreeks 1350 gebouwd en bewoond door de toenmalige Heren van Helmond. Het is een mooi voorbeeld van een laatmiddeleeuwse waterburcht. Het kasteel vormde vroeger het hart van de stad.
Met het gereed komen van Boscotondo in 2001 is de raadhuisfunctie van het kasteel vervallen. Het kasteel heeft wel zijn representatieve functie behouden bij ontvangsten en huwelijkssluitingen. In het kasteel is het Gemeentemuseum gevestigd.

Het huis met de luts
In Helmond gaan oud en nieuw hand in hand. Als oud kan ‘het huis met de luts’ zeker bestempeld worden. Het huis, midden in het centrum, dateert uit 1594 en was oorspronkelijk een herberg. De tekst boven de deur herinnert aan een grote brand die enkele jaren voor de bouw van deze herberg bijna heel Helmond in de as legde
Vlakbij ‘het huis met de luts’ bevindt zich de St. Lambertuskerk, die stamt uit het midden van de negentiende eeuw. In deze kerk staat een uniek cultuurhistorisch monument: het Robustelly orgel. Een magnifiek orgel dat in 1772 door de bekende Luikse orgelbouwer Guillaume Robustelly gebouwd werd. Van heinde en verre komen beroemde organisten om op dit bijzondere orgel te spelen.

Een aardig beeld van het oude Helmond biedt het Ketsegängske, een pittoresk straatje met oude arbeidershuisjes vlakbij de Markt. De huisjes dateren van 1869, maar werden in 1987 geheel gerenoveerd. En daar waar vroeger de arbeiders woonden, zijn nu enkele kunstgalerieën en aparte winkeltjes gevestigd.

Industrie is voor de ontwikkeling van de stad Helmond van groot belang geweest en is dat nu nog. In de gemeente zijn veel van de oude fabriekspanden en de statige fabrikantenhuizen bewaard gebleven. Een uitgebreid industrieel erfgoed dat duidelijk de opbloei van de industrie in Helmond laat zien.

Paalwoningen
Helmond is ondermeer beroemd vanwege zijn paalwoningen en de daarvan architectonisch afgeleide schouwburg ’t Speelhuis.

Piet Blom realiseerde in 1975 de eerste drie paalwoningen bij wijze van experiment. Deze staan bij de ingangsweg van Helmond, de Europalaan. Volgens Piet Blom is er voor goed wonen en andere huisindeling dan de traditionele nodig. Hij heeft daarom de kamers, hokjes en onbestemde vertrekken op een hoop geveegd en is gaan werken met leefniveaus: voor ieder moment van de dag en voor ieder humeur is er een apart niveau om tot je zelf te komen. Deze niveaus liggen in een gekantelde kubus, die met 1 punt op een paal rust, vandaar ook de benaming paalwoning.

Maar ook het theater van Helmond ’t Speelhuis, is van Bloms hand (1977). Achttien paalwoningen omringen het theater dat zelf bestaat uit zevenendertig kubussen. De aanblik aan de buitenkant is uniek. De beschildering in de grote zaal -een cirsusdoek- is van de bekende schilder Har Sanders. ‘ Adres: Speelhuisplein 2 – Helmond

Boscotondo
Boscotondo bestaat uit een aantal nieuwe bouwwerken, die de kanaalzone een modern aanzicht geven. Het Boscotondoplan is ontworpen door de Italiaanse architect Adolfo Natali en werd gerealiseerd door Hurks Bouw & Vastgoed b.v..

Volgens de architect Natalini: “Boscotondo zit Helmond als gegoten”
Centraal in zijn ontwerp staat, letterlijk, een rond bos; vandaar de naam Boscotondo = rond bos. Dit bos vormt het middelpunt van een groot, open plein. De bebouwing is rondom dit plein gesitueerd. De cirkelvorm die hierdoor ontstaat, maakt het compel tot een afgerond geheel.

In het Boscotondo complex bevinden zich behalve woningen ook de Stadswinkel, het Bestuurscentrum van de gemeente, het Gemeentemuseum en een bioscoop.

Anna-theater
Het Anna-theater is sinds 2003 ondergebracht in de voormalige Sint-Annakerk. Deze kerk is gebouwd in 1954 en vormt een typisch voorbeeld van Wederopbouwarchitectuur. Het theater is een fraai voorbeeld van herbestemming. Adres: Floreffestraat 21a – Helmond.

Edah-museum
Het Edah-museum aan de Kanaaldijk N.O. in Helmond toont de ruim negentig jaar Edah-historie. Het Edah-museum heeft sinds de opening in 2005 al duizenden bezoekers de historie van één van de oudste supermarktformules in Nederland laten zien. Eind 2007 valt het doek voor de formule Edah definitief.