Laatste update 08/09/2025 door Redactie
De Bilt is een groene en veelzijdige gemeente in het midden van de provincie Utrecht, gelegen op de overgang van de Utrechtse Heuvelrug naar het open rivierenlandschap van Eemland. De gemeente grenst aan de stad Utrecht en wordt omringd door plaatsen als Zeist, Bilthoven, Groenekan, Hollandsche Rading, Maartensdijk en Westbroek. Binnen de gemeente vallen de kernen De Bilt, Bilthoven, Groenekan, Hollandsche Rading, Maartensdijk en Westbroek, elk met een eigen karakter en historie.
Verklaring van de naam
De naam De Bilt is afgeleid van het woord belt, dat ‘lage heuvel’ betekent. Dit verwijst naar de ligging op de westelijke uitlopers van de Utrechtse Heuvelrug. Al in de veertiende eeuw wordt De Bilt in historische bronnen genoemd. De overgang van hoger zand naar lager veen- en kleigebied maakte het gebied aantrekkelijk voor bewoning, landbouw en later ook voor de aanleg van buitenplaatsen.
Geschiedenis
De Bilt ontwikkelde zich in de middeleeuwen als agrarische nederzetting. De vruchtbare gronden en de nabijheid van Utrecht trokken in de 17e en 18e eeuw welgestelde stedelingen aan, die hier buitenplaatsen lieten bouwen. Deze landgoederen, vaak met parken en bossen, vormden onderdeel van de Stichtse Lustwarande.
Een bijzonder voorbeeld is Landgoed Vollenhoven, dat ontstond uit een boerderij van het klooster Oostbroek. Na de Reformatie kwam het in particuliere handen. In de 18e en 19e eeuw werd het huis verbouwd en het park heringericht in Engelse landschapsstijl, met zichtlijnen, vijvers, een oranjerie, koetshuis en ijskelder. Sinds 1997 is het een rijksmonument.
In de 19e en 20e eeuw groeide de gemeente door de komst van spoorlijnen en betere wegen. Bilthoven ontwikkelde zich tot forensendorp, terwijl Maartensdijk en Westbroek hun landelijke karakter behielden.
Toeristische wetenswaardigheden
Landgoederen en buitenplaatsen
- Landgoed Vollenhoven – Jaarlijks één open dag met toegang tot tuinen, oranjerie, koetshuis, kassen en ijskelder.
- Adres: Utrechtseweg 59, 3732 HA De Bilt
- Openingstijden: Alleen tijdens jaarlijkse open dag (data via officiële website Landgoed Vollenhoven)
- Entree: Wisselend per evenement
- Parkeren: Beperkt op terrein, extra in omgeving
- OV: Bus vanaf Utrecht Centraal, halte nabij Utrechtseweg
- Google Maps: Landgoed Vollenhove
- Beerschoten – Historisch landgoed met parkbos, beeldenpark en bezoekerscentrum.
- Adres: De Holle Bilt 6, 3732 HM De Bilt
- Openingstijden: Dagelijks vrij toegankelijk
- Entree: Gratis
- Parkeren: Gratis op parkeerplaats bij bezoekerscentrum
- OV: Bus vanaf Utrecht Centraal, halte De Holle Bilt
- Google Maps: Beerschoten
- Historische Kerk van Westbroek – Middeleeuwse kerk in veenweidegebied, regelmatig open voor bezoekers en concerten.
- Adres: Kerkdijk 12, 3615 BE Westbroek
- Openingstijden: Zie actuele agenda op officiële website: Hervormd Westbroek e.o.
- Entree: Gratis, donatie welkom
- Parkeren: Beperkt in directe omgeving
- OV: Bus vanaf Utrecht Centraal, halte Westbroek Kerk
- Google Maps: Historische Kerk van Westbroek
Natuur en recreatie
De ligging aan de Utrechtse Heuvelrug maakt De Bilt ideaal voor wandel- en fietstochten. Routes verbinden het gebied met het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug en het Noorderpark Ruigenhoek.
Lokale tips en weetjes
- Weekmarkt De Bilt – Elke vrijdag in het centrum, met streekproducten en delicatessen.
- Fietsen langs de Stichtse Lustwarande – Route langs buitenplaatsen als Vollenhoven, Beerschoten en Sandwijck.
- Klompenpaden – Wandelroutes door weilanden, langs sloten en over kerkepaden in Maartensdijk en Westbroek.
Seizoensgebonden activiteiten
- Voorjaar: Bloesem in boomgaarden rond Maartensdijk
- Zomer: Openluchtconcerten op landgoederen
- Herfst: Kleurrijke lanen op de Utrechtse Heuvelrug
- Winter: Kerstmarkten in De Bilt en Bilthoven
Bronnen
- Gemeente De Bilt – Gemeente-indeling, kernen, ligging, evenementen, weekmarktinformatie.
- Landgoed Vollenhoven – Bezoekersinformatie, jaarlijkse openstelling, faciliteiten.
- Online Museum De Bilt – Historische achtergrond naamgeving en ontwikkeling De Bilt.
- Online Museum De Bilt – Vollenhoven – Historische gegevens Landgoed Vollenhoven.
- Provincie Utrecht – Regionale context Utrechtse Heuvelrug, erfgoedbeleid.
- Utrechts Landschap – Beheer en bezoekersinformatie Beerschoten, Sandwijck, Eyckenstein.
- Routes in Utrecht – Officiële route-informatie Stichtse Lustwarande.
- Klompenpaden – Officiële route-informatie klompenpaden Maartensdijk en Westbroek.
- Kerk Westbroek – Hervormde Gemeente – Geschiedenis en bezoekinformatie Historische Kerk van Westbroek.
- Visit Utrecht Region – Seizoensgebonden activiteiten en toeristische tips in de regio.