Haaksbergen, Overijssel

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het zuidoosten van de provincie Overijssel, vlak bij de grens met Duitsland, ligt het dorp Haaksbergen. Samen met de kernen Buurse en Sint Isidorushoeve vormt het de gemeente Haaksbergen, die grenst aan Enschede, Hof van Twente, Berkelland en het Duitse Ahaus. Deze streek in het zuidelijke deel van Twente wordt gekenmerkt door een afwisseling van essen, beekdalen, bossen en heidevelden. Haaksbergen ligt op een lichte hoogte en biedt uitzicht op het omliggende coulisselandschap. De ligging aan de Buurserbeek en de nabijheid van natuurgebieden als het Haaksbergerveen maken het dorp aantrekkelijk voor wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers.

Verklaring van de naam Haaksbergen

De naam Haaksbergen is vermoedelijk afgeleid van “Hockesberghe”, zoals het in een goederenregister uit 1188 werd genoemd. Deze benaming verwijst naar een berg of hoogte in het landschap, mogelijk in combinatie met een persoonsnaam. De ligging op hoger zandgrond langs de Buurserbeek verklaart de toevoeging “bergen”, hoewel het gebied slechts geleidelijk afloopt van circa 40 naar 15 meter boven zeeniveau.

Geschiedenis

Haaksbergen kent een lange bewoningsgeschiedenis. Archeologische vondsten tonen aan dat al 800 jaar vóór Christus mensen zich vestigden op de vruchtbare gronden bij Buurse, het hoogst gelegen deel van de gemeente. Rond het jaar 800 na Christus ontstond een landbouwnederzetting op de plek van het huidige Marktplein, toen nog direct aan de Buurserbeek gelegen. Hier zijn resten gevonden van een houten kerkje uit circa 1000 na Christus, de voorloper van de huidige Pancratiuskerk.

Vanaf de 13e eeuw ontstonden in de regio de zogenaamde marken, gemeenschappelijke beheersvormen van woeste gronden door boeren. Binnen het gericht Haaksbergen bestonden marken als Brammelo, Langelo, Eppenzolder/Stepelo, Holthuizen, Boekelo en Haaksbergen/Honesch. Onder leiding van een markerichter werden afspraken gemaakt over het gebruik van grond, het houden van vee, het onderhoud van wegen en het planten van bomen. Deze marken bleven bestaan tot halverwege de 19e eeuw en leven voort in de namen van buurtschappen en het gemeentewapen.

Vanaf de 18e eeuw ontwikkelde zich in Haaksbergen een bloeiende textielnijverheid. Wat begon als huisweverij en linnenblekerij groeide uit tot een industriële sector. In 1835 werd een handspinnerij opgericht, gevolgd door een fabrieksweverij in 1862. De firma D. Jordaan & Zonen werd een begrip en was jarenlang de grootste werkgever van het dorp. In de hoogtijdagen werkte circa 80% van de beroepsbevolking in de textiel. De Haaksbergse Harmonie en het park Scholtenhagen zijn directe erfenissen van deze periode. Na 1970 verdween de textielsector grotendeels, maar Haaksbergen wist zich te herpakken dankzij andere bedrijvigheid.

Toeristische wetenswaardigheden Haaksbergen

Haaksbergen is vandaag de dag een veelzijdige woongemeente met een rijk verleden en een groene omgeving. De combinatie van erfgoed, natuur en recreatie maakt het dorp aantrekkelijk voor bezoekers.

Pancratiuskerk en Marktplein

De huidige Pancratiuskerk is een neogotisch kerkgebouw in het centrum van Haaksbergen. Het staat op de plek waar rond het jaar 1000 een houten kerkje werd gebouwd.
Adres: Markt 20, 7481 HT Haaksbergen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Markt+20,+7481+HT+Haaksbergen

Het Marktplein, waar de kerk aan grenst, is het historische hart van het dorp en vormt het decor voor evenementen en markten. De weekmarkt vindt plaats op woensdag van 08:30 tot 12:30 uur.

Scholtenhagenpark

Het Scholtenhagenpark is een groene zone ten zuiden van het centrum, aangelegd in 1902 en geschonken aan de inwoners door textielfabrikant Willem Hendrik Jordaan. Het park biedt wandelpaden, sportvelden, een openluchtzwembad, een kinderboerderij en diverse verenigingsgebouwen.
Adres: Scholtenhagenweg, 7481 VP Haaksbergen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Scholtenhagenweg,+7481+VP+Haaksbergen

Natuurgebieden en wandelroutes

Ten zuiden van Haaksbergen ligt het Haaksbergerveen, een hoogveengebied met zeldzame flora en fauna. Hier worden onder andere kraanvogels, blauwborsten en adderen waargenomen. Het gebied is toegankelijk via wandelroutes en vlonderpaden. Ook het Buurserzand, beheerd door Natuurmonumenten, biedt heidevelden, vennen en bossen.

Vanuit Haaksbergen lopen diverse wandelroutes door het Twentse landschap. Een populaire route is de lus langs de Buurserbeek, met uitzicht op essen, houtwallen en historische boerderijen.

Molens en erfgoed

Binnen een straal van twee kilometer liggen meerdere historische molens, waaronder de Oostendorper watermolen en de Buursermolen, beide opgenomen in het molenregister.
Adres Oostendorpermolen: Watermolenweg 3, 7481 VL Haaksbergen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Watermolenweg+3,+7481+VL+Haaksbergen

Lokale evenementen

De jaarlijkse Buurser Volksfeesten vinden plaats in augustus op de feestweide aan de Haaksbergerweg. Het programma omvat optredens, kinderactiviteiten en traditionele onderdelen zoals de vogelstang en tractorpulling.

Lokale weetjes

  1. In Buurse bevindt zich een van de oudste nederzettingen van Twente, met sporen van bewoning uit de prehistorie.
  2. De naam Haaksbergen leeft voort in het gemeentewapen, waarin de marken symbolisch zijn verwerkt.
  3. Hier worden grote zilverreigers, boomklevers en groene spechten waargenomen in de bossen rond het Scholtenhagenpark.

Bronnen

Plaats een reactie