Laatste update 23/09/2025 door Redactie
In het oosten van de provincie Groningen, tussen de plaatsen Winschoten, Scheemda en Westerlee, ligt het dorp Heiligerlee. Deze kern maakt deel uit van de gemeente Oldambt, een regio die bekendstaat om zijn uitgestrekte akkerlanden, monumentale boerderijen en historische dorpen. In de directe omgeving liggen onder andere Beerta, Nieuw-Scheemda, Oostwold, Midwolda, Blauwestad en Nieuwolda. Dankzij de ligging nabij het Oldambtmeer en diverse wandelroutes is Heiligerlee een aantrekkelijke bestemming voor wie rust, erfgoed en natuur wil combineren.
Verklaring van de naam Heiligerlee
De naam Heiligerlee is vermoedelijk afgeleid van het woord “lee”, dat in het Gronings duidt op een open plek in het bos of een laagte in het landschap. Het voorvoegsel “Heiliger” verwijst mogelijk naar een religieuze oorsprong. In de middeleeuwen bevond zich hier een cisterciënzer nonnenklooster, dat rond 1230 werd gesticht en tot de Reformatie een belangrijke rol speelde in de regio. Hoewel het klooster in de 16e eeuw werd opgeheven, bleef de naam Heiligerlee behouden als aanduiding voor het dorp.
Geschiedenis
Heiligerlee is vooral bekend als de locatie van de eerste militaire overwinning van de Nederlandse opstandelingen tegen Spanje in de Tachtigjarige Oorlog. Op 23 mei 1568 vond hier de Slag bij Heiligerlee plaats, waarbij de troepen van graaf Lodewijk van Nassau, broer van Willem van Oranje, een Spaans leger onder leiding van graaf Aremberg versloegen. Hoewel de overwinning strategisch beperkt was, had de slag grote symbolische waarde: het markeerde het begin van de Nederlandse onafhankelijkheidsstrijd.
Ter herinnering aan deze gebeurtenis staat aan de rand van het dorp een gedenkteken. In het Museum Slag bij Heiligerlee wordt het verhaal van de opstand verteld aan de hand van interactieve presentaties, historische documenten en een tijdlijn die bezoekers meeneemt naar de 16e eeuw.
Daarnaast kent Heiligerlee een industriële geschiedenis. In de 19e eeuw vestigde de familie Van Bergen hier een klokkengieterij, die uitgroeide tot een toonaangevend bedrijf in Nederland. Het oorspronkelijke fabriekspand uit 1862 is volledig gerestaureerd en herbergt nu het Klokkengieterijmuseum, waar bezoekers meer leren over het ambacht van klokkengieten en de rol van torenuurwerken in kerkelijke en openbare gebouwen.
De gemeente Oldambt, waar Heiligerlee deel van uitmaakt, bestaat uit de volgende woonkernen:
Winschoten, Scheemda, Heiligerlee, Beerta, Finsterwolde, Nieuweschans, Oostwold, Midwolda, Nieuwolda, Blauwestad, Drieborg, Nieuw-Scheemda, Westerlee
Toeristische wetenswaardigheden Heiligerlee
Heiligerlee biedt een unieke combinatie van erfgoed, musea en natuurbeleving. Het dorp is compact, maar rijk aan cultuurhistorische elementen die het tot een waardevolle bestemming maken voor dagjesmensen en geschiedenisliefhebbers.
Museum Slag bij Heiligerlee
Het Museum Slag bij Heiligerlee vertelt het verhaal van de opstand tegen Spanje en de betekenis van de slag in 1568. Bezoekers worden via een tijdlijn meegenomen naar de 16e eeuw, met aandacht voor de politieke context, het verloop van de veldslag en de gevolgen voor de Nederlandse geschiedenis.
Adres: Provincialeweg 55, 9677 PB Heiligerlee
Openingstijden: Dinsdag t/m zondag 13:00–17:00 (april t/m oktober)
Entree: €5 (volwassenen), €2,50 (kinderen 6–12 jaar), gratis <6 jaar
Parkeren: Gratis op locatie
OV: Buslijn 17 vanaf station Winschoten, halte Heiligerlee Museum
Google Maps: Provincialeweg 55, 9677 PB Heiligerlee
Klokkengieterijmuseum
In het voormalige fabriekspand van de familie Van Bergen is sinds 1987 het Klokkengieterijmuseum gevestigd. Hier ontdek je hoe klokken werden gegoten, hoe torenuurwerken functioneren en welke rol klokken speelden in kerkelijke en openbare gebouwen. De originele gietkuil is nog intact en op verzoek wordt een demonstratie gegeven waarbij een tinnen klokje wordt gegoten.
Adres: Provincialeweg 46, 9677 PC Heiligerlee
Openingstijden: Dinsdag t/m zondag 13:00–17:00 (april t/m oktober)
Entree: €5 (volwassenen), €2,50 (kinderen 6–12 jaar), gratis <6 jaar
Parkeren: Gratis
OV: Zie hierboven
Google Maps: Provincialeweg 46, Heiligerlee
Lokale tips en weetjes
- In mei wordt jaarlijks een herdenking gehouden bij het monument van de Slag bij Heiligerlee, met een historische optocht en lezingen.
- De voormalige klokkengieterij leverde luidklokken en carillons aan tientallen kerken in Nederland.
- In het dorpshuis worden regelmatig exposities gehouden van lokale kunstenaars en ambachtslieden.
Bronnen
- Gemeente Oldambt – informatie over dorpen, gemeentelijke indeling en lokale evenementen
- Musea Heiligerlee – openingstijden, entree en inhoudelijke informatie over de tentoonstelling en geschiedenis van de klokkengieterij, de slag bij Heiligerlee en museuminformatie
- Waarneming.nl – actuele flora en fauna in de regio Heiligerlee
- Nationaal Archief – historische context van de Slag bij Heiligerlee en de Tachtigjarige Oorlog
- Erfgoed Groningen – informatie over industrieel erfgoed zoals de klokkengieterij Van Bergen
- IVN Natuureducatie – educatieve voorzieningen en natuuractiviteiten in de regio
- Alle Wandelroutes – officiële wandelroutebeschrijvingen in Oost-Groningen