Laatste update 30/09/2025 door Redactie
In het noordwesten van Friesland ligt het gebied dat tot 2018 bekendstond als de gemeente Leeuwarderadeel. Sindsdien maakt het deel uit van de gemeente Leeuwarden, samen met dorpen als Stiens, Jelsum, Britsum, Koarnjum, Hijum, Feinsum, Cornjum en Finkum. Binnen een straal van 15 kilometer liggen ook de stad Leeuwarden en dorpen als Marrum, Hallum, Dronryp, Menaldum en Ferwert. Deze regio biedt rust, cultuur en een karakteristiek landschap met terpen, kerken en landgoederen.
Verklaring van de naam Leeuwarderadeel
De naam Leeuwarderadeel verwijst naar het historische rechtsgebied rondom Leeuwarden. “Deel” betekent district. In de middeleeuwen werd het gebied bestuurd als grietenij, een Friese bestuursvorm. De naam bleef bestaan tot de fusie met Leeuwarden in 2018.
Geschiedenis
De dorpen in Leeuwarderadeel ontstonden op terpen, kunstmatige heuvels die bescherming boden tegen water. Door de eeuwen heen groeiden deze nederzettingen uit tot agrarische dorpen met een rijk verleden.
Een van de bekendste landgoederen is Dekemastate in Jelsum, een versterkt huis uit de vijftiende eeuw. Het is ingericht als museum en toont het leven van Friese adel.
Ook Martenastate in Koarnjum is een historisch landgoed. Het huidige gebouw dateert uit 1899 en staat op de fundamenten van een oudere state. Het park is vrij toegankelijk en staat bekend om zijn stinzenflora.
De hervormde kerken in Stiens en Britsum zijn rijksmonumenten. De kerk van Stiens heeft een toren uit de dertiende eeuw en een schip uit de vijftiende eeuw. De kerk van Britsum staat op een terp en heeft een zadeldaktoren.
Toeristische wetenswaardigheden Leeuwarderadeel
Leeuwarderadeel is een aantrekkelijke bestemming voor wie houdt van erfgoed en natuur. Het gebied ligt aan de rand van het Friese terpenlandschap, met open velden, sloten en historische dorpskernen.
In Stiens ligt het voormalige gemeentehuis van Leeuwarderadeel, een modern gebouw uit 2007. Het doet nu dienst als wijkkantoor van Leeuwarden en ligt naast een klein park.
Voor fietsers zijn er routes die door de dorpen en langs de landgoederen voeren. Een populaire route loopt via Jelsum, Koarnjum, Britsum en Stiens, met uitzicht op boerderijen, kerktorens en molens. De molen De Hoop in Stiens maalt graan op vrijwillige basis en verkoopt meelproducten.
In het voorjaar bloeien de stinzenplanten in de tuinen van Martenastate, zoals sneeuwklokjes, krokussen en boshyacinten. In de zomer zijn er concerten en openluchtvoorstellingen in het park. In de herfst kleuren de bomen goudgeel en rood. In de winter zijn de terpen goed zichtbaar en bij vorst zijn er schaatstochten op de sloten rond Britsum en Koarnjum.
Lokale tips en weetjes
- Hier worden regelmatig velduilen en blauwborsten gezien in de weilanden tussen Jelsum en Feinsum.
- In Stiens zijn boerderijverkooppunten met streekproducten zoals Friese droge worst, boerenkaas en honing.
- De jaarlijkse Ronde van Stiens vindt plaats op 27 juli 2025 en trekt hardlopers uit de regio.
Streekgerechten en culinaire adressen
In de regio rond Leeuwarderadeel kun je genieten van Friese gerechten zoals sûkerbôle, nagelkaas en boerenstoof. In Stiens ligt restaurant De Smalle Brug, waar streekproducten centraal staan. In Jelsum is een koffiehoek geopend in de tuin van Dekemastate, met uitzicht op het landgoed.
Bronnen
- Dekemastate – Gebruikt voor informatie over het museum, openingstijden, entreeprijzen en evenementen.
- Martenastate – Gebruikt voor informatie over het landgoed, wandelmogelijkheden, flora en koffiehoek.
- Molendatabase – Gebruikt voor informatie over Molen De Hoop in Stiens, geschiedenis en actuele gebruik.
- Protestantse Gemeente Stiens – Gebruikt voor actuele informatie over de hervormde kerk in Stiens.
- Protestantse Gemeente Britsum-Koarnjum-Jelsum – Gebruikt voor informatie over kerken en diensten in Britsum en Koarnjum.
- Friesland.nl – Gebruikt voor toeristische informatie over Dekemastate, Martenastate en Molen De Hoop.
- Lekkerder bij de Boer – Gebruikt voor informatie over boerderijverkooppunten in Stiens en omgeving.