Laatste update 20/11/2025 door Redactie
Scheemda is een historisch dorp in het oosten van Groningen, goed bereikbaar via de A7 en met een eigen treinstation. Het ligt vlak bij plaatsen als Winschoten (6 km), Zuidbroek (8 km), Midwolda (7 km), Heiligerlee (4 km) en Meeden (10 km).
Verklaring van de naam Scheemda
De naam Scheemda is waarschijnlijk afgeleid van middeleeuwse vormen als Scemmede of Schempte. Deze termen verwijzen naar een nederzetting in een veenachtig gebied dat in de 12e eeuw werd ontgonnen. Door de ligging aan het water en vruchtbare grond groeide het dorp uit tot een agrarisch centrum.
Geschiedenis Scheemda
Scheemda ontstond in de 12e eeuw toen het veengebied in het Wold-Oldambt werd ontgonnen. In de 13e eeuw kreeg het dorp een kruiskerk met een losstaande toren. Door een overstroming in 1509 werd het oorspronkelijke dorp verplaatst naar een hogere plek, dichter bij het kerkdorp Eexta. In 1964 werden beide dorpen samengevoegd, waardoor Eexta als zelfstandige plaats verdween.
Sinds 2010 maakt Scheemda deel uit van de gemeente Oldambt, samen met onder andere Winschoten, Midwolda, Nieuwolda, Finsterwolde, Beerta, Bad Nieuweschans, Heiligerlee, Drieborg, Oostwold, Scheemdermeer, Blauwestad en Nieuw Scheemda. De streek staat bekend om zijn uitgestrekte akkers, monumentale boerderijen en rijke geschiedenis.
Toeristische wetenswaardigheden Scheemda
In of nabij het centrum
De Hervormde Kerk aan de Torenstraat dateert uit 1515. De kerk heeft een preekstoel uit de 17e eeuw en een doksaaltribune uit 1503. Tegenover de kerk staat een 25 meter hoge toren met een elektronisch carillon.
De Pastorie aan Kerklaan 17 is een monumentaal pand met een witgepleisterd voorhuis uit 1761. Het voormalige stationsgebouw, ontworpen in 1868, ligt tegenover het historische koffiehuis van Zuiderhoff. De molen De Dellen, aan de Oude Rijksweg 54, is op afspraak te bezichtigen. In de omgeving staan karakteristieke boerderijen zoals aan de Menterneweg 2 (1872), Oosterstraat 49 (1851) en Oosterstraat 32 (1875).
Op loopafstand (3,8 km)
In Heiligerlee ligt het Klokkengieterijmuseum, dat de geschiedenis van klokkengieten en torenklokken toont. Adres: Provincialeweg 21, Heiligerlee. Google Maps
Op fietsafstand (6,2 km)
Het Museum Slag bij Heiligerlee vertelt over de eerste veldslag van de Tachtigjarige Oorlog in 1568. Adres: Winschoterweg 1, Heiligerlee. Google Maps
Op fietsafstand (7,1 km)
Het Rosarium Winschoten is een botanische tuin met honderden rozensoorten en wandelpaden. Adres: Parklaan 1, Winschoten. Google Maps
Op fietsafstand (9,6 km)
Het Veenkoloniaal Museum in Veendam toont de geschiedenis van de veenkoloniën en hun invloed op de regio. Adres: Museumplein 5, Veendam. Google Maps
Leuke dingen voor kinderen
Kinderen kunnen in Scheemda op ontdekkingstocht door het dorp. De begraafplaats bij de kerk biedt een speelse manier om met geschiedenis in aanraking te komen. In de zomer van 2026 worden er weer lokale evenementen georganiseerd, waaronder een dorpsfeest met kinderactiviteiten. In de omgeving zijn veilige fietsroutes en wandelpaden beschikbaar. De Historische Vereniging biedt een wandelroute langs monumenten en oude dorpsdelen.
Natuur en seizoensbeleving
Hier worden grutto’s, kieviten, roerdompen en sperwers waargenomen. In het voorjaar bloeien de dotterbloemen langs de sloten, terwijl in de herfst de berken en eiken hun bladeren kleuren. De omgeving van Scheemda is aantrekkelijk voor vogelaars en natuurliefhebbers.
Streekgerechten en lokale adressen
In Scheemda kun je genieten van Groninger mosterdsoep, kruidkoek en stoet. Bij Bakker Prins in het centrum zijn streekproducten verkrijgbaar. Lokale boerderijwinkels bieden honing, kaas en eieren van eigen erf.
Fietsen en wandelen
De regio biedt routes door het Oldambtster landschap, langs kanalen, akkers en historische dorpskernen. Een populaire route loopt langs het Winschoterdiep en verbindt Scheemda met omliggende dorpen. Voor wandelaars is een route beschikbaar via allewandelroutes.nl die start in Scheemda en langs monumenten voert.
Bronnen
- Dorpsbelangen Scheemda – informatie over dorpsstructuur, ligging en lokale tradities
- Erfgoedpartners – historische feiten, erfgoedlocaties en wandelroutes
- Historische Vereniging Scheemda – ontstaan van Scheemda en Eexta, kerkelijke geschiedenis
- Reliwiki.nl – gegevens over de Hervormde Kerk en kerkelijke objecten
- Molendatabase.nl – informatie over molen De Dellen
- Waarneming.nl – actuele flora en fauna in de regio
- Encyclopedie van Groningen – strokartonindustrie en dorpsontwikkeling
- Abdijmuseum Ten Duinen – locatiegegevens en museale context voor vergelijkbare erfgoedinstellingen buiten de regio
