Laatste update 01/09/2025 door Redactie
Ter Apel is het grootste dorp in de voormalige gemeente Vlagtwedde, tegenwoordig onderdeel van de gemeente Westerwolde, in het uiterste zuidoosten van de provincie Groningen. Het ligt dicht bij de grens met Duitsland en wordt omringd door plaatsen als Sellingen, Musselkanaal, Emmen en het Duitse Rütenbrock. De ligging aan de rand van het uitgestrekte natuurgebied Ter Apelerbos en nabij belangrijke verkeersverbindingen maakt het dorp een aantrekkelijk startpunt voor zowel natuur- als cultuurliefhebbers.
Verklaring van de naam
De naam Ter Apel verwijst naar de ligging ‘bij Apel’, waarbij Apel mogelijk is afgeleid van een persoonsnaam of van het Oudnederlandse woord voor appelboom. Het voorvoegsel Ter betekent ‘te’ of ‘bij’, wat in toponiemen vaak duidt op een locatieaanduiding. De naam is nauw verbonden met het middeleeuwse klooster dat hier werd gesticht en dat eeuwenlang het centrum van religie, cultuur en bestuur in de regio vormde.
Geschiedenis
Ter Apel ontstond in de late middeleeuwen rond het Klooster Ter Apel, dat in de 15e eeuw werd gebouwd door de Kruisheren. Het klooster diende als religieus centrum, maar ook als rustplaats voor reizigers op de handelsroute tussen Groningen en Münster. Na de Reformatie verloor het klooster zijn religieuze functie, maar het gebouw bleef behouden en kreeg diverse bestemmingen, waaronder school en armenhuis. Tegenwoordig is het een museum en cultureel centrum.
In de 19e en 20e eeuw groeide Ter Apel uit tot een regionaal centrum met voorzieningen voor de omliggende dorpen. De komst van industrie, landbouwmechanisatie en betere infrastructuur zorgden voor economische groei. Het dorp kreeg landelijke bekendheid door zijn ligging aan de grens en de aanwezigheid van een groot asielzoekerscentrum, dat sinds de jaren ’90 een belangrijke rol speelt in het Nederlandse migratiebeleid.
Naast het klooster kent Ter Apel een levendige traditie van evenementen, waaronder een van de grootste carnavalsfeesten van Noord-Nederland. De carnavalsnaam van het dorp is Kloosterwieke, een verwijzing naar de historische gracht (wieke) rond het klooster.
Toeristische wetenswaardigheden
Historische en culturele bezienswaardigheden
- Klooster Ter Apel
Dit middeleeuwse klooster uit 1465 is het enige overgebleven kruisherenklooster in Nederland. Het herbergt een museum met tentoonstellingen over religieuze kunst, kloosterleven en regionale geschiedenis. Het gebouw is omgeven door een kruidentuin en oude bomen.
Adres: Boslaan 3, 9561 LH Ter Apel
Openingstijden: Dinsdag t/m zondag 11:00–17:00
Entree: Volwassenen €8, kinderen t/m 12 jaar gratis
Parkeren: Gratis bij het klooster
OV: Busverbinding vanuit Emmen, Stadskanaal en Winschoten
Google Maps: Klooster Ter Apel - Museum Klooster Ter Apel – Kruidentuin
De historische kruidentuin is ingericht met geneeskrachtige en culinaire planten zoals die in de middeleeuwen werden gebruikt. In de zomer worden er rondleidingen en workshops gegeven.
Recreatie en natuur
- Ter Apelerbos
Een uitgestrekt bosgebied van circa 800 hectare, beheerd door Staatsbosbeheer. Het bos is rijk aan flora en fauna en biedt wandel- en fietsroutes, waaronder het langeafstandspad Noaberpad.
Lokale tip: In de herfst is het bos een populaire plek voor paddenstoelenexcursies. - Ruiten Aa
Deze beek slingert door het Westerwoldse landschap en is ideaal voor kano- en kajaktochten. Langs de oevers liggen picknickplaatsen en uitkijkpunten voor vogelliefhebbers.
Evenementen
- Carnaval Kloosterwieke – Een van de grootste carnavalsoptochten van Noord-Nederland, met praalwagens, muziek en feestvierders uit de hele regio.
- Kloosterfeesten – Jaarlijks cultureel evenement met muziek, theater en markten rond het klooster.
- Westerwolde Wandelweek – Meerdaags wandelevenement door de natuur en dorpen van Westerwolde.
Familieattracties
- Wonderwereld
Een kleinschalig attractiepark met deels overdekte speeltuinen, een sprookjesbos en een roofvogelshow. Geschikt voor gezinnen met jonge kinderen.
Adres: Ruiten A Kanaal Noord 1, 9561 TL Ter Apel
Openingstijden: Dagelijks 10:00–17:00 (seizoensafhankelijk)
Entree: Volwassenen €12,50, kinderen €10,00
Parkeren: Gratis bij het park
OV: Busverbinding vanaf station Emmen of Stadskanaal
Google Maps: Wonderwereld Ter Apel
Culinaire adressen
- Restaurant Boschhuis – Gelegen naast het klooster, met streekgerechten en seizoensmenu’s.
- Eetcafé De Gouden Leeuw – Gezellig café-restaurant in het centrum.
- IJssalon Happy Ice – Populair in de zomer voor ambachtelijk ijs.
Fiets- en wandelroutes
- Noaberpad – Langeafstandswandeling van Pieterburen naar de Duitse grens, door Ter Apel.
- Ruiten Aa-route – Fietsroute langs de beek en door het Westerwoldse landschap.
- Kloosterroute – Wandeltocht langs historische plekken in en rond Ter Apel.
Kunst in de openbare ruimte
In Ter Apel zijn diverse kunstwerken te vinden die verwijzen naar de kloostergeschiedenis en het landschap. Zo staat bij de ingang van het klooster een beeld van een kruisherenmonnik, en in het centrum een moderne sculptuur die de verbinding tussen verleden en heden symboliseert.
Seizoensgebonden activiteiten
- Lente: Bloesemwandelingen door de omliggende landerijen.
- Zomer: Openluchtconcerten in het kloosterhof.
- Herfst: Paddenstoelenexcursies in het Ter Apelerbos.
- Winter: Kerstmarkt in en rond het klooster.
Bronnen
- Gemeente Westerwolde – Algemene informatie over Ter Apel, evenementen en voorzieningen.
Link: https://www.westerwolde.nl - Stichting Klooster Ter Apel – Historische achtergrond, bezoekersinformatie en activiteiten in het klooster.
Link: https://www.kloosterterapel.nl - Staatsbosbeheer – Gegevens over het Ter Apelerbos, wandelroutes en natuurbeheer.
Link: https://www.staatsbosbeheer.nl - Wonderwereld Ter Apel – Openingstijden, entreeprijzen en attractie-informatie.
Link: https://www.wonderwereld.nl