Zaandijk, Noord-Holland

Laatste update 28/08/2025 door Redactie

Langs de oostelijke oever van de rivier Zaan, in de gemeente Zaanstad, ligt het dorp Zaandijk. Deze gemeente, gelegen in de provincie Noord-Holland, bestaat uit zeven historische kernen: Zaandijk, Zaandam, Wormerveer, Krommenie, Koog aan de Zaan, Westzaan en Assendelft. Nabijgelegen steden zijn Amsterdam en Haarlem, waardoor Zaandijk profiteert van een centrale ligging met goede verbindingen. De omgeving wordt gekenmerkt door waterwegen, groene lintdorpen en industrieel erfgoed.

Verklaring van de naam

De naam Zaandijk verwijst naar een bebouwing (“dijk”) langs de rivier de Zaan. Het duidt op de historische ligging van het dorp op een dijk die bescherming bood tegen het water en tegelijkertijd de basis vormde voor handel en scheepvaart.

Geschiedenis

Zaandijk ontwikkelde zich in de 17e eeuw tot een welvarend dorp dankzij de bloeiende industrie langs de Zaan. Honderden windmolens maalden hier producten als hout, verf, cacao en olie. Met de komst van de stoommachine in de 19e eeuw maakten de molens plaats voor fabrieken, waarvan enkele nog altijd herkenbaar zijn langs het water.

De typische Zaanse houten huizen, geschilderd in het kenmerkende groen met witte accenten, getuigen van deze periode van voorspoed. Een deel van deze bebouwing is behouden en vormt nu samen met werkende molens het openluchtmuseum Zaanse Schans, een internationaal bezochte attractie waar ambachten en het industriële verleden tot leven komen.

Aan de overzijde van de rivier, in Koog aan de Zaan, bevindt zich het Molenmuseum (Zaans Museum), dat de geschiedenis van molens en de streek belicht. Langs de Zaan staan nog altijd diverse gerestaureerde fabriekspanden die herinneren aan de economische groei van vroeger.

Toeristische wetenswaardigheden

Zaanse Schans

  • Adres: Schansend 1, Zaandijk
  • Openingstijden: dagelijks 09.00–17.00 uur (winkels/musea kunnen variëren)
  • Entree: buitengebied gratis, musea en molens tegen betaling
  • Parkeren: betaald parkeren bij hoofdentree
  • OV: treinstation Zaandijk Zaanse Schans op 10 minuten lopen
  • Google Maps: Zaanse Schans

Zaans Museum & Verkade Experience

Molenmuseum (onderdeel Zaans Museum)

  • Thema: geschiedenis en techniek van Zaanse molens
  • Bijzonderheden: maquettes, molenstenen, interactieve opstellingen

Lokale tips en weetjes

  • In het voorjaar vaart er een pontje tussen Zaandijk en Zaandam, waarmee je de rivier oversteekt voor een wandel- of fietstocht langs beide oevers.
  • In het dorpshart vind je kleinschalige horeca met streekgerechten, waaronder Zaanse mosterdsoep.
  • Jaarlijks organiseert de gemeente de Monumentendag Zaanstad, waarbij ook panden in Zaandijk gratis toegankelijk zijn.
  • Het Kalverpolder-natuurgebied, op loopafstand, is een belangrijke broedplaats voor weidevogels en bereikbaar via wandelroutes.
  • In de zomer zijn er ambachtsdemonstraties op de Zaanse Schans, zoals klompen maken en tin gieten.

Minder bekende plekken

  • De Lagedijk, de oude handelsstraat, biedt een reeks 18e- en 19e-eeuwse panden buiten het toeristische centrum.
  • Vanaf de Julianabrug heb je een panoramisch uitzicht over de Zaanse Schans en de molens.
  • Het Weefhuis, een historisch pand aan de Lagedijk, wordt gebruikt voor kunstexposities en culturele evenementen.

Bronnen

Plaats een reactie