Sexbierum, Friesland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het noordwesten van de provincie Friesland, tussen de dorpen Oosterbierum, Tzummarum, Pietersbierum, Firdgum en Harlingen, ligt het dorp Sexbierum. Deze plaats maakt deel uit van de gemeente Waadhoeke, een uitgestrekte regio die zich uitstrekt van de Waddenzeekust tot aan de stad Leeuwarden. Sexbierum ligt in het historische landschap van Westergo, een gebied dat bekendstaat om zijn terpen, dijken en vruchtbare kleigronden. De omgeving is goed bereikbaar via de N393 en ligt op korte afstand van het treinstation in Franeker.

Verklaring van de naam Sexbierum

De naam Sexbierum is vermoedelijk ontstaan uit een combinatie van een persoonsnaam en het woord “bierum”, dat verwijst naar een terp of woonheuvel. In middeleeuwse documenten komt de naam voor als “Sixtusberen”, wat mogelijk duidt op een nederzetting die verbonden was aan een persoon genaamd Sixtus of Sikke. De toevoeging “bierum” is een veelvoorkomend element in Friese plaatsnamen en verwijst naar een terp waarop een gemeenschap zich vestigde.

Geschiedenis

Sexbierum is gebouwd op een terp, een verhoogde woonheuvel die bescherming bood tegen overstromingen. De terp is al sinds de vroege middeleeuwen bewoond en vormde samen met het nabijgelegen Pietersbierum een belangrijk centrum in het kustgebied van Westergo. Archeologische vondsten wijzen op bewoning vanaf de 7e eeuw, met sporen van landbouw, visserij en ambachtelijke activiteit.

In de 13e eeuw werd in Sexbierum een kerk gebouwd, gewijd aan de heilige Sixtus. De huidige toren dateert uit de 15e eeuw en is een rijksmonument. Sexbierum vormde samen met Pietersbierum een dubbele parochie en was lange tijd een zelfstandig kerkelijk centrum.

Tot 1984 maakte Sexbierum deel uit van de gemeente Barradeel, daarna van Franekeradeel, en sinds 2018 behoort het tot de gemeente Waadhoeke. Deze gemeente omvat onder andere de plaatsen Franeker, Menaldum, Tzum, Sexbierum, Berltsum, Stiens, Menaam, Dronryp, Winsum, Schalsum, Tzummarum, Firdgum, Peins, Ried, Wijnaldum, Hitzum en Baaium.

Toeristische wetenswaardigheden Sexbierum

Sexbierum is een rustige bestemming voor wie houdt van cultuurhistorie, landschapsfotografie en wandelen in het Friese terpengebied. Het dorp biedt een combinatie van monumentale gebouwen, agrarisch erfgoed en uitzicht op de Waddenzeekust.

Sixtuskerk en dorpscentrum

De Sixtuskerk is het oudste gebouw van Sexbierum en vormt het hart van het dorp. De kerk heeft een robuuste toren uit de 15e eeuw en een schip dat in de 18e eeuw werd vernieuwd. Binnen zijn originele elementen te zien, waaronder een preekstoel en grafzerken. De kerk wordt gebruikt voor erediensten en kleinschalige concerten.

Terpenroute en wandelmogelijkheden

Rondom Sexbierum liggen diverse wandelroutes door het terpenlandschap. Een populaire route loopt via Pietersbierum, Firdgum en Tzummarum, met uitzicht op de zeedijk en het buitendijkse gebied. Hier worden velduilen, grutto’s, kluten en zeekraal waargenomen. De route is opgenomen in het Friese wandelnetwerk en sluit aan op het fietsknooppuntennetwerk.

Streekproducten en boerderijwinkels

In het buitengebied van Sexbierum liggen meerdere boerderijen die streekproducten aanbieden, waaronder Friese aardappelen, zuivel en seizoensgroenten. Een bekende boerderijwinkel is Lyts Ropta, een biologisch akkerbouwbedrijf met zelfbedieningswinkel.

Lokale tips en weetjes

  • In de zomermaanden wordt in Sexbierum-Pietersbierum het dorpsfeest georganiseerd, inclusief Allegorische Optocht. Dit vindt tweejaarlijks plaats.
  • De naam van het dorp wordt vaak genoemd in lijstjes van bijzondere plaatsnamen, maar heeft een historische oorsprong en geen verband met de Engelse term “sex”.
  • In het nabijgelegen Firdgum bevindt zich het Yeb Hettinga Museum, met exposities over archeologie en terpcultuur.

Bronnen

  • Gemeente Waadhoeke – informatie over dorpen, gemeentelijke indeling en voorzieningen
  • Reliwiki – historische gegevens over kerkelijke gebouwen in Sexbierum
  • Waarneming.nl – actuele flora en fauna in het terpengebied rond Sexbierum
  • Alle Wandelroutes – officiële wandelroutebeschrijvingen in Noordwest-Friesland
  • Boerengids – overzicht van boerderijwinkels in en rond Sexbierum
  • Molendatabase – informatie over molens binnen 2 km van Sexbierum
  • Yeb Hettinga Museum – gegevens over tentoonstellingen en openingstijden in Firdgum
  • Lyts Ropta – informatie over biologische teelt en verkoop van streekproducten
  • Friesland.nl – aanvullende informatie over terpen, streektaal en dorpscultuur in Waadhoeke