Thema’s > De Nederlandse Vlag

De eerste Nederlandse vlag ontstond in 1572 als oranje-wit-blauwe vlag. Bij het uitroepen van de onafhankelijkheid in 1579 werd dit  de officiële Nederlandse vlag. Tot 1650 hadden de Nederlandse rebellen in de strijd tegen Spanje, de watergeuzen, een vlag met horizontale oranje-wit-blauwe banen. De strijdkreet “Oranje Boven” van de watergeuzen verwijst dan ook naar de vlag als naar hun leider, Prins Willem van Oranje. Behalve oranje kreeg de vlag de Koninklijke kleur blauw van het geslacht Nassau. De Nederlandse driekleur werd een symbool van vrijheid en bleef dat ook toen de kleur oranje van de vlag in rood veranderde.

De huidige Nederlandse driekleur is ontstaan omstreeks 1650, tijdens het stadhouderloze tijdperk toen de oranje kleur vervangen werd door een rode baan.

Tot slot is tussen 1780 en 1794 nog een eerste poging gedaan de oranje-wit-blauwe vlag in haar luister te herstellen, maar door de komst van de Fransen is dat er nooit van gekomen. In de geschiedenis is nog enkele keren geprobeerd het oranje in de vlag te herstellen maar ook die pogingen stranden.

Bij het vertrek van de Fransen in 1813 is het compromis om de wimpel te hijsen bij de oranje gezindten ontstaan. Op feestdagen van het koninklijk huis wordt de oranje wimpel boven de nationale vlag gevoerd. Nederland is het enige land dat een dergelijk gebruik kent.

De Nederlandse rood-wit-blauwe vlag is, in tegenstelling tot veel andere landen waar onderscheid gemaakt wordt, zowel te land als ter zee in gebruik als civiele vlag, oorlogsvlag en dienstvlag.

Voor het uitsteken van de vlag vanaf rijksgebouwen is door de minister-president in 2005 een vlaginstructie vastgesteld. Deze vlaginstructie geldt ook voor lokale overheden. Voor particulieren en private instellingen bestaat een dergelijke instructie niet, maar desgevraagd wordt hen geadviseerd deze vlaginstructie te volgen. De Nederlandse vlag mag niet tussen zonsondergang en zonsopgang gehesen worden of te blijven. Uitzondering hierop is als de vlag verlicht wordt zodat de kleuren duidelijk te zien zijn.

Op Koninginnedag en op de genoemde verjaardagen van de leden van het Koninklijk Huis wordt de vlag uitgestoken met oranje wimpel. Bij alle andere gelegenheden wordt de vlag zonder oranje wimpel gevoerd. Het uitsteken van de vlag gebeurt op de onderstaande dagen (als deze dag op een zondag valt, dan geldt de datum tussen haakjes):

• 31 januari (1 februari) Verjaardag van de Koningin. Vlag met wimpel.
• 27 april (28 april) Verjaardag van de Prins van Oranje. Vlag met wimpel.
• 30 april (29 april) Koninginnedag. Vlag met wimpel.
• 4 mei (4 mei) Nationale dodenherdenking; halfstok vlaggen vanaf 18.00 uur tot zonsondergang. Geen wimpel.
• 5 mei (5 mei) Nationale Bevrijdingsdag. Geen wimpel.
• 17 mei (18 mei) Verjaardag Prinses Máxima. Vlag met wimpel.
• 15 augustus (16 augustus) Formele einde Tweede Wereldoorlog. Geen wimpel.
• 3e dinsdag van september Prinsjesdag (Vlaggen alleen in Den Haag).
• 7 december (8 december) Verjaardag Prinses Catharina-Amalia. Vlag met wimpel.
• 15 december (16 december) Koninkrijksdag. Geen wimpel.

Bij bijzondere gebeurtenissen in het Koninklijke Huis (zoals geboorte, huwelijk en overlijden) kan er een speciale regeling afgekondigd worden. Tijdens officiële inkomende bezoeken van staatshoofden wordt alleen gevlagd in de plaatsen die worden bezocht.