Plaatsen > Dokkum

Dokkum ligt in de gemeente Dongeradeel in  de provincie Friesland.

De stad Dokkum is ontstaan op de plaats waar de Ee in een inham van de Lauwerszee uitmondde: het Dokkumer Diep. De stad ontstand in de vroege middeleeuwen op een kwelderwal. Volgens negende-eeuwse bronnen werd op deze plaats Sint-Bonifatius in 754 vermoord. Ten noorden van deze plaats verrees in de achtste eeuw een tweede terp waar een houten kerk werd gebouwd. Deze werd in de twaalfde eeuw vervangen door de premonstratenzer Bonifatius-abdij. De in deze Bonifatiuskerk opgenomen bron (Fetzeput) werd in de dertiende eeuw een plaats van Bonifatius-verering. Naast deze kerk verrees een aan Sint-Maarten gewijde parochiekerk. De Bonifatiusabdij werd in 1588-’89 gesloopt (de toren in 1832).

In 1298 wordt Dokkum, dat handelsrelaties onderhield met Scandinavië en Engeland, voor het eerst vermeld als stad. Een verdedigingswal kwam in 1399 tot stand, maar deze werd in 1531 ontmanteld. Na de plundering van de stad in 1572 – en onder dreiging van een aanval – kreeg Dokkum in 1582 een nieuwe, zeshoekige omwalling. In de jaren daarna werden de zes bastions, vier landpoorten (gesloopt in de negentiende eeuw) en twee waterpoorten voltooid.

Dokkum is na de Tweede Wereldoorlog met forse woonwijken uitgebreid. Mede door de aanwijzing tot beschermd stadsgezicht in 1972 is de oude binnenstad opvallend gaaf bewaard gebleven.

Dokkum verwelkomt U tegenwoordig binnen de bastions, achter de stellingmolens, met een charmant centrum van trap- en klokgevels.

Het silhouet van de Bonifatiusstad is gaaf gebleven en de oude kern, rustiek binnen de grachten en bolwerken gelegen, is op tal van plaatsen gerestaureerd.

In 1650 was de bloei van Dokkum voorbij. En daarom werd het stratenplan dan ook niet aangepast aan nieuwe ontwikkelingen. Zodat het historisch aanzien van Dokkum bewaard gebleven is.

Bezienswaardigheden

Er is nog veel overeind gebleven uit het einde van de zestiende eeuw, een tijd waarin de Friese Admiraliteit in Dokkum zetelde. Helaas voor Dokkum was in 1645 de zee zover verzand dat Harlingen de vestiging kreeg toegewezen. Het gebouw waar de Admiraliteit in verbleef is nu een Museum. Met interessante vondsten uit rond Dokkum gelegen kloosters en uit terpen. 

Dokkum is een droom van een stad. Of u nu vanaf De Zijl het panorama op- neemt, of via een rondgang over de groene bolwerken de molenpracht bekijkt, Dokkum blijft verrassen.

Bezienswaardigheden

De (Hervormde) Grote- of Sint-Martinuskerk
De (Hervormde) Grote- of Sint-Martinuskerk (Markt 2) is een tweebeukige kerk met een vijfzijdig gesloten koor en een houten geveltoren. Op de plaats van een oudere voorganger kwam het huidige koor in het tweede kwart van de vijftiende eeuw tot stand, waarna de bouw van het schip volgde. Toen de kerk na de Reformatie de hoofdkerk van Dokkum werd, verrezen in 1588-’93 de noorderzijbeuk en een nieuwe westgevel, met in de top een uitbouw op kraagsteentjes. Bij een ingrijpende verbouwing in 1856-’57, naar plannen van J.J. Douma, werd (onder meer) het koorgewelf uitgebroken en werd vermoedelijk de huidige geveltoren gebouwd. Bij de restauratie van 1965-’69, naar plannen van P. Niesten, kreeg de westzijde opnieuw een trapgevel. Verder zijn toen de twee in 1856-’57 verwijderde kolommen van een galerij tussen koor en schip weer gedeeltelijk opgetrokken.

Het interieur van hoofdbeuk en koor wordt gedekt door een vlakke houten zoldering. De scheiding tussen hoofd- en noordbeuk wordt gevormd door ronde kolommen onder scheibogen, die in de achttiende eeuw zijn verhoogd ten behoeve van een verdwenen houten galerij. In de kerk bevinden zich een preekstoel en doophek in roccocostijl (1751), naar ontwerp van Sjouke Nooteboom en mogelijk met snijwerk van Yge Rintjes. De orgelgalerij dateert uit 1688; de gelijktijdig vervaardigde orgelkast bevat een nieuw orgel (1979). In de kerkvloer liggen talrijke zerken uit de zeventiende en achttiende eeuw, waaronder enkele gemaakt door Benedictus Gerbrandtsz en Claes Jelles. Aan de oostzijde van de kerk staat de in 1734 gebouwde consistoriekamer met klokgevel in Lodewijk de XIV-stijl, waarvan de deklijst doorloopt over de noordelijke afluiving. De naastgelegen kosterij (Op de Fetze 1a) stamt uit 1907.

Vestingwerken / Bolwerken

Ligging: rondom de binnenstad. Stichtingsjaar: 1581. In de zestiende eeuw waren de wallen van de vestingwerken met gras bekleed en beplant met meidoorn, essen en wilgen. In 1864 zijn ze enigszins verlaagd; op de zuid-oostelijke dwinger was al eerder een romantische begraafplaats aangelegd. Sinds de achttiende eeuw zijn ze als zoveel stadswallen als wandelgebied voor de burgerij in gebruik. De bolwerken hebben eigen namen.

Het Blokhuis
Hertog Albrecht van Saksen, de latere landsheer van Fryslân, liet vlakbij de binnensteden blokhuizen bouwen. Dit waren versterkte huizen of vestingen, die de stad in bedwang moesten houden of verdedigen. In Dokkum werd in 1516 aan de Vleesmarkt, tegenover het Stadhuis, zo’n blokhuis gebouwd. Op de plaats van het oude blokhuis werden in 1622 drie huizen gebouwd met fraaie trapgevels. In het huis op de hoek van de Zijl was lange tijd de apotheek van Dokkum gehuisvest. Tegenwoordig is het een winkel die ’t Blokhûs’ heet.

Dokkumer Waag
Onder een schilddak met leien eert ook de Dokkumer Waag de historie. Tussen 1725 en 1900 is er sprake van stadsvernieuwing en veranderende functies in Dokkum. Precies 1000 jaar na de moord op Bonifatius, in 1754, verrees op de Grote Breedstraat het huidige Waaggebouw. De gevelsteen in de noordelijke wand meldt met ‘Weegt en Waakt’ dat het gebouw niet alleen boter woog, maar ook diende om de wacht te huisvesten. De Waag wordt het centrum van levendige handel in Dokkum. Het opschrift op de Waag duidt aan dat het gebouw twee functies had. Naast weegplaats voor goederen bood het onderdak aan de stadswacht. Het officiersverblijf bevond zich op de bovenverdieping. Met het verdwijnen van de talloze gespecialiseerde markten verloor het markante gebouw haar functie. Tegenwoordig fungeert het gebouw als een klein, gezellig middeleeuws restaurantje, met de naam ‘Eethuys De Waegh’. 

Bonifatiuskapel
Bonifatiusbedevaartgangers kunnen terecht in de twintigste-eeuwse Bonifatiuskapel, even buiten de stadswallen. De kapel is uitgevoerd als een amfitheater met atrium. Er hangt een sfeer als in een middeleeuws klooster.

Het stadhuis
In het hart van Dokkum, op de Zijl, de vroegere zeesluis, staat het Stadhuis van Dokkum. Sinds de herindeling van de drie gemeenten, doet het Stadhuis, gemeentehuis van de gemeente Dongeradeel, dienst als bestuurlijk centrum. Het oude gedeelte van het huidige gemeentekantoor is omstreeks 1610 als Stadhuis in gebruik genomen en kenmerkt diverse 17e, 18e en 19e eeuwse bouwstijlen. Het fraaie en historische interieur van het stadhuis is tijdens een bezoek aan het oude gedeelte van het stadhuis te bewonderen. De burgemeesterskamer, de B&W kamer, de Groene Kamer en de Vroedschapskamer zijn zeker een bezoek waard. Het stadhuis heeft buiten de nodige wijzigingen ondergaan, maar de vermaarde raadzaal heeft nog steeds het rococo-interieur en het geschilderde behangsel met de allegorieën. Het klokkentorentje van het Stadhuis werd in 1717 gebouwd, vernieuwd in 1834, en in 1955 voorzien van een carillon. Door de week speelt dit carillon ieder half uur een vrolijk wijsje. Op vrijdagavond vanaf 19.00 uur wordt het klokkenspel bespeeld door de stadsbeiaardier.

Weeshuis
Aan de westzijde van de Markt bevindt zich het voormalige Weeshuis, gebouwd in neo-classicistische stijl. Het gebouw is in 1614 gebouwd en werd in 1758 van een fraaie gevelsteen voorzien, met de tekst: ‘Deelt rycklyk uit en wagt een hemelsche beloning’. Een weesmeisje en een weesjongen, gekleed in de kleuren rood en blauw/zwart flankeren het wapen van Dokkum: de halve maan en drie sterren. Het gebouw deed tot na de Tweede Wereldoorlog dienst als weeshuis en daarna kreeg het gebouw nog verschillende andere functies. Tegenwoordig heeft de ‘De Refter’, zoals het Weeshuis genoemd wordt, een horecafunctie.

Elfstedenkeerpunt
Door De Friese Elfstedentocht weten veel mensen waar Dokkum ligt. Wanneer de deelnemers na een vermoeiende tocht vanaf Leeuwarden de elfde stad Dokkum aandoen, komen ze aan op het Kleindiep, in de binnenstad van Dokkum. Het Kleindiep ligt tussen het Stadhuis en molen Zeldenrust. De schaatsers moeten onder de boogvormige brug, de Bontebrug, door om hun stempel van Dokkum te halen.

De Gouden Hand
Op de Vleesmarkt staat één van de vele monumentale woonhuizen die Dokkum rijk is. De fraaie halsgevel draagt het opschrift ANNO 1743. In de gevel is een vergulde opgestoken rechterhand te zien. Naar deze steen draagt het pand de naam ‘De gouden hand’. In dit pand was in de 18e eeuw een bierbrouwerij gevestigd.

Vakantiehuizen en vakantie appartementen in Dokkum en omgeving.
In Dokkum en omgeving is tot in de kleinste plaats voor uw vakantie onderdak bij particulieren of in hotels te vinden. Overal in Dokkum en omgeving worden vakantiewoningen, hotels en appartementen aangeboden.

Door te klikken in het menu bovenaan de pagina op “Camping”, “Hotels” of “Vakantiehuizen” krijgt u alle informatie die u nodig heeft en kunt u eventueel rechtstreeks contact opnemen met de eigenaar.