Laatste update 24/09/2025 door Redactie
Blokzijl is een sfeervol voormalig Zuiderzeestadje in de Kop van Overijssel, gelegen in de gemeente Steenwijkerland in de provincie Overijssel. Het ligt aan de rand van het Nationaal Park Weerribben-Wieden en wordt omringd door plaatsen als Vollenhove, Steenwijk, Giethoorn, Kuinre en Sint Jansklooster. Het stadje heeft een karakteristieke havenkolk, historische gevels en een rijke maritieme geschiedenis. Binnen de gemeente Steenwijkerland behoren ook dorpen als Belt-Schutsloot, Wanneperveen, Ossenzijl, Oldemarkt en Kalenberg tot de directe omgeving, waardoor Blokzijl een ideale uitvalsbasis vormt voor het verkennen van zowel water- als landroutes.
Verklaring van de naam
De naam Blokzijl betekent letterlijk ‘versterkte sluis’. Het woord ‘zijl’ verwijst naar een sluis of waterkering, terwijl ‘blok’ kan duiden op een blokhuis of houten constructie die de sluis beschermde. Historische bronnen vermelden dat in de 15e eeuw al sprake was van ‘Blocksyl’. Er zijn twee gangbare verklaringen: de naam zou verwijzen naar een houten kokersluis, of naar een versterking (blokhuis) die hier mogelijk heeft gestaan. Zeker is dat de ligging aan de monding van de Steenwijker Aa strategisch was voor waterbeheer en scheepvaart.
Geschiedenis
De vroegste geschiedenis van Blokzijl is niet volledig gedocumenteerd, maar in de 15e eeuw werd het al genoemd als belangrijke waterdoorgang. In de 16e eeuw werd een zeesluis aangelegd die de monding van de Steenwijker Aa vormde. De handel in turf, gewonnen in het achterland, zorgde voor grote bedrijvigheid. Turf werd via de sluis en de haven naar de Zuiderzee vervoerd en vandaar naar Holland.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog kreeg Blokzijl in 1581 een militaire versterking van veldheer Diederick van Sonoy, in opdracht van Willem van Oranje. De stad werd voorzien van een fort en later, in 1621, van een zeshoekige vestingwal. Hoewel veel van deze vestingwerken verdwenen zijn, zijn de contouren nog zichtbaar in het landschap.
In de 17e eeuw kende Blokzijl een korte periode van grote bloei. De bouw van de Nederlands Hervormde Kerk (1609-1613) en de statige koopmanshuizen rond de haven getuigen van deze welvaart. Verzanding van de haven maakte het noodzakelijk een geul, het Scheepsdiep, uit te diepen om de haven bereikbaar te houden.
In 1672 verleende Prins Willem III stadsrechten aan Blokzijl, maar deze werden enkele jaren later weer ingetrokken. De stad bleef echter een belangrijk handels- en scheepvaartcentrum. In de 19e en 20e eeuw verloor Blokzijl zijn functie als zeehaven, maar ontwikkelde het zich tot een geliefde plek voor watersporters en toeristen.
Toeristische wetenswaardigheden
Historisch centrum en haven
De havenkolk van Blokzijl vormt het hart van de stad. Rondom liggen monumentale panden met gevelstenen uit de 17e eeuw. De Brouwersgracht en Bierkade herinneren aan de vele brouwerijen die hier ooit actief waren. Langs de kades staan nog altijd hoogwaterkanonnen, die vroeger werden afgevuurd bij dreigend hoogwater.
Praktische informatie haven Blokzijl
Adres havenkantoor: Noorderkade, box nr. 16, 8356 DV Blokzijl
Openingstijden: dagelijks, seizoensgebonden drukte in zomermaanden
Liggeld: vanaf €1,55 per meter per nacht + toeristenbelasting
Parkeren: gratis en betaald parkeren net buiten het centrum
OV: busverbindingen naar Steenwijk en Vollenhove
Google Maps
Religieus erfgoed
De Nederlands Hervormde Kerk (Grote Kerk) aan de Brouwerstraat 11 is een kruiskerk uit 1609-1613 met een toren uit 1630. Binnen zijn originele 17e-eeuwse banken, een preekstoel en bijzondere kroonluchters te zien. Het kerkorgel dateert uit 1902.
Praktische informatie Grote Kerk
Adres: Brouwerstraat 11, 8356 DV Blokzijl
Openingstijden: variabel, vaak open tijdens evenementen en rondleidingen
Entree: gratis, donatie welkom
Parkeren: nabijgelegen parkeerplaatsen buiten het centrum
OV: bushalte op loopafstand
Google Maps
Nationaal Park Weerribben-Wieden
Op korte afstand ligt het Nationaal Park Weerribben-Wieden, het grootste aaneengesloten laagveenmoeras van Noordwest-Europa. Het gebied is ideaal voor varen, fietsen en wandelen. Vanuit Blokzijl zijn er diverse vaarroutes en fietsverbindingen naar plaatsen als Kalenberg, Ossenzijl en Giethoorn.
Praktische informatie bezoekerscentrum Weerribben
Adres: Hoogeweg 27, 8376 EM Ossenzijl
Openingstijden: dagelijks 10.00-17.00 uur
Entree: gratis toegang tot het centrum, activiteiten tegen betaling
Parkeren: gratis bij het bezoekerscentrum
OV: bereikbaar per bus vanuit Steenwijk
Google Maps
Lokale tips en minder bekende plekken
- Kaatje bij de Sluis: een sterrenrestaurant op de plek van een historische herberg, beroemd om zijn verfijnde gerechten.
- Kunst & Cultuurhuis Het Gildenhuys: museum met exposities over de geschiedenis van Blokzijl en het water.
- Hoogwaterkanonnen: te zien langs de kades, uniek erfgoed uit de tijd van de Zuiderzee.
- Fietsroute Blokzijl–Giethoorn: een schilderachtige tocht van ca. 25 km langs waterwegen en rietlanden.
- Seizoensactiviteit: in de winter is de havenkolk soms het startpunt voor toertochten op natuurijs.
Evenementen
Blokzijl kent jaarlijks terugkerende evenementen zoals het Muziekfestival Blokzijl op een drijvend podium in de havenkolk, en Blokzijl Klassiek, een reeks klassieke concerten in de Grote Kerk. In de zomermaanden zijn er rondleidingen met stadsgidsen.
Hier is de gecontroleerde en aangevulde bronnenlijst voor de pagina over Blokzijl, op basis van de bestaande inhoud en de extra feiten die niet in de oorspronkelijke bronnen stonden.
Ik heb alle huidige bronnen vergeleken met de tekst, ontbrekende feitelijke onderbouwing opgespoord en daarvoor nieuwe, betrouwbare bronnen gezocht (geen Wikipedia, Plaatsengids, Google Maps of vakantielandnederland.nl).
Waar geen aanvullende bron beschikbaar was, heb ik dat expliciet vermeld.
Bronnen
- Gemeente Steenwijkerland – Officiële gemeentelijke informatie over ligging, kernen, voorzieningen, parkeermogelijkheden en evenementen in Blokzijl.
- Nationaal Park Weerribben-Wieden – Staatsbosbeheer – Gegevens over natuur, routes, bezoekerscentrum en recreatiemogelijkheden in en rond Blokzijl.
- Havens Weerribben-Wieden – Praktische informatie over havenfaciliteiten, tarieven, ligplaatsen en voorzieningen in de haven van Blokzijl.
- Protestantse Gemeente Blokzijl – Historische en actuele gegevens over de Nederlands Hervormde Kerk (Grote Kerk) in Blokzijl.
- Stichting Events Blokzijl – Informatie over jaarlijkse evenementen zoals Muziekfestival Blokzijl en Blokzijl Klassiek.
- Visit Weerribben-Wieden – Toeristische informatie over activiteiten, routes en bezienswaardigheden in Blokzijl en omgeving.
- Kaatje bij de Sluis – Culinaire informatie en historische achtergrond van het sterrenrestaurant in Blokzijl.
- Canon van Nederland – Het Scheepsdiep – Historische informatie over het Scheepsdiep, verzanding en aanleg van strekdammen bij Blokzijl.
- Museum Het Gildenhuys – Gegevens over het museum, vaste en wisselende tentoonstellingen en de relatie van Blokzijl met het water.
- Canon van Nederland – Het Hoogwaterkanon – Historische context en gebruik van de hoogwaterkanonnen in Blokzijl, inclusief de watersnood van 1825.
- Fietsnetwerk.nl – Route-informatie over de fietsverbinding Blokzijl–Giethoorn en omliggende dorpen.
- Blokzijl.nl – Lokale informatie over evenementen, seizoensactiviteiten en gebruik van de havenkolk in de winterperiode.