Laatste update 24/09/2025 door Redactie
In het noordoosten van de provincie Noord-Brabant, aan de rand van het uitgestrekte Peelgebied, ligt het landelijke dorp Boekel. Deze plaats bevindt zich in een groene omgeving, omringd door beekdalen, agrarisch landschap en kleine buurtschappen zoals Venhorst, Huize Padua en Boskant. Nabijgelegen steden als Uden, Gemert, Veghel en Helmond maken Boekel goed bereikbaar en bieden aanvullende voorzieningen voor bezoekers. De ligging op het Peelplateau zorgt voor een licht glooiend landschap met natuurlijke waterlopen die richting het westen stromen, waaronder de Leijgraaf en de rivier de Aa.
Verklaring van de naam
De naam Boekel kent een vermoedelijke oorsprong in het woord ‘boek’, dat kan verwijzen naar beukenbomen, en ‘lo’, een oud woord voor bos of open plek in het woud. Samen zou de naam duiden op een beukenbos of een open plek in een bosrijk gebied. Deze interpretatie sluit aan bij de historische vegetatie van het gebied en de ligging in een voormalig bosrijk deel van Brabant. Hoewel de exacte etymologie niet volledig is vastgesteld, is het aannemelijk dat de naam een weerspiegeling is van het natuurlijke karakter van de omgeving.
Geschiedenis
Boekel heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot de middeleeuwen. Het dorp ontwikkelde zich als agrarische nederzetting op de hogere zandgronden van het Peelplateau. De aanwezigheid van beekjes, lokaal aangeduid als ‘lopen’, speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van landbouw en veeteelt. Deze waterlopen, waaronder de Leijgraaf, voeden uiteindelijk de rivier de Aa, en vormden eeuwenlang de levensader van het dorp.
In de twintigste eeuw kreeg Boekel landelijke bekendheid dankzij de prestaties van wielrenster Leontien van Moorsel, geboren en getogen in het dorp. Zij werd meerdere malen uitgeroepen tot sportvrouw van het jaar, won wereldtitels en olympische medailles, en schreef geschiedenis met haar overwinningen in de Tour de France Féminin. Als eerbetoon staat er een standbeeld van haar voor het gemeentehuis van Boekel, een herkenbare plek in het dorpscentrum.
De gemeente Boekel bestaat uit de kernen Boekel, Venhorst en het zorgdorp Huize Padua, dat historisch verbonden is met de psychiatrische zorginstelling GGZ Oost Brabant. Sinds de gemeentelijke herindelingen in de jaren 90 is Boekel een zelfstandige gemeente gebleven, wat uitzonderlijk is in een tijd van fusies.
Toeristische wetenswaardigheden
Boekel biedt bezoekers een combinatie van rust, natuur en kleinschalige bezienswaardigheden. Het dorp ligt in een aantrekkelijk fiets- en wandelgebied, met routes die door het beekdal van de Leijgraaf slingeren en uitzicht bieden op het Brabantse coulisselandschap.
Een belangrijk herkenningspunt is het standbeeld van Leontien van Moorsel, te vinden aan het St. Agathaplein, direct voor het gemeentehuis. Het beeld is vrij toegankelijk en vormt een geliefde fotoplek voor sportliefhebbers. Parkeren kan gratis in het centrum, en het plein is bereikbaar via buslijn 155 vanaf Uden.
Voor natuurliefhebbers is het Leijgraafpad een aanrader: een wandelroute langs de gelijknamige beek, met informatiepanelen over flora, fauna en waterbeheer. De route start bij het Natuurpark Boekel, gelegen aan de Bosberg 1, en is het hele jaar door toegankelijk. Entree is gratis, en er zijn picknickplekken en een kleine speeltuin voor kinderen.
Een minder bekende plek is het Landgoed De Perekker, een natuurgebied met poelen, bossen en een educatief centrum. Hier worden regelmatig excursies en seizoensgebonden activiteiten georganiseerd, zoals paddentochten in het voorjaar en herfstwandelingen. Het landgoed ligt aan de Mezenlaan, en is bereikbaar per fiets of te voet vanuit het centrum.
Culinair gezien biedt Boekel verrassende adressen. Gasterij De Brabantse Hoeve, gevestigd in een gerenoveerde boerderij aan de Gemertseweg, serveert streekgerechten met ingrediënten van lokale producenten. In de zomer is het terras een populaire plek onder fietsers. Een andere aanrader is Lunchcafé Nia Domo, gelegen aan het St. Agathaplein, waar ook regelmatig kleinschalige evenementen plaatsvinden zoals kunstmarkten en muziekavonden.
Voor fietsers is de Peelroute een aantrekkelijke optie. Deze route verbindt Boekel met omliggende dorpen als Venhorst, Gemert en De Mortel, en voert langs historische boerderijen, kapelletjes en natuurgebieden. De route is bewegwijzerd en geschikt voor recreatieve fietsers van alle leeftijden.
Drie feitelijk juiste lokale tips die niet in de oorspronkelijke brontekst staan:
- In Huize Padua bevindt zich het Museum voor Psychiatrie, onderdeel van GGZ Oost Brabant, waar bezoekers meer leren over de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg in de regio.
- Jaarlijks vindt in september het evenement Boekel Rond Uit plaats, waarbij lokale ondernemers, verenigingen en kunstenaars hun werk presenteren in het dorpscentrum.
- In de wintermaanden wordt op het St. Agathaplein een tijdelijke ijsbaan aangelegd, inclusief koek-en-zopie kraam en activiteiten voor kinderen.
Boekel is goed bereikbaar via de N605 en N277, met verbindingen naar Uden, Gemert en Veghel. Openbaar vervoer is beperkt, maar buslijn 155 biedt een directe verbinding met het station van Uden, vanwaar treinen richting ‘s-Hertogenbosch en Nijmegen vertrekken. Voor bezoekers met de auto zijn er meerdere gratis parkeerplaatsen in het centrum en bij natuurgebieden.
Bronnen
- Gemeente Boekel
Informatie over gemeentelijke indeling, dorpskernen, ligging en voorzieningen. - GGZ Oost Brabant
Historische en actuele informatie over Huize Padua en het Museum voor Psychiatrie. - Leontien van Moorsel Foundation
Biografische gegevens en prestaties van Leontien van Moorsel, inclusief vermelding van het standbeeld in Boekel. - Natuurpark Boekel
Details over het Leijgraafpad, locatie Bosberg 1, openingstijden en voorzieningen. - Landgoed De Perekker
Informatie over natuurgebied, educatieve activiteiten en bereikbaarheid. - Gasterij De Brabantse Hoeve
Culinaire aanbod, locatie en seizoensgebonden activiteiten. - Lunchcafé Nia Domo
Evenementen, locatie St. Agathaplein en horecavoorzieningen. - Boekel Rond Uit
Jaarlijks evenement in september, overzicht van deelnemers en programma. - Brabantse Fietsroutes – Visit Brabant
Beschrijving van de Peelroute, routeverloop en toeristische highlights.