Brummen, Gelderland

Laatste update 02/09/2025 door Redactie

Brummen ligt in de provincie Gelderland, tussen de rivier de IJssel en de zuidrand van Nationaal Park Veluwezoom. De gemeente telt ongeveer 21.404 inwoners, heeft een oppervlakte van 85,08 km² waarvan 1,03 km² water, en omvat de kernen Broek, Brummen, Cortenoever, Eerbeek, Empe, Hall, Leuvenheim, Oeken, Tonden en Voorstonden. Dankzij de ligging aan de IJssel en de bossen en heide van de Veluwe is dit een landschap van uiterwaarden, landgoederen en uitgestrekte natuur.

Naam en herkomst

De herkomst van de naam Brummen is niet eenduidig verklaard. Mogelijk verwijst ze naar een vroegmiddeleeuwse nederzetting aan de rand van de IJsseloevers of naar begroeiing met brem (bremstruweel) in het overgangsgebied van rivierklei naar de hogere zandgronden van de Veluwe. Wat vaststaat: de naam is al vroeg aan het rivierenland verbonden, met bewoning op de hogere zandruggen aan de rand van de uiterwaarden.

Geschiedenis

De dorpskern van Brummen ontwikkelde zich aan een oude oeverwal langs de IJssel en aan routes richting Zutphen en Arnhem. In de 19e eeuw kreeg Brummen een station aan de spoorlijn Arnhem–Zutphen, wat de bereikbaarheid versterkte en handel en ambacht een impuls gaf. In de 20e eeuw werd de invloed van de rivier opnieuw zichtbaar bij dijkversterkingen en later bij de “Ruimte voor de Rivier”-ingrepen in de uiterwaarden van Cortenoever.

De industrialisatie in Eerbeek is nauw verweven met de papier- en kartonindustrie, gevoed door schoon kwel- en sprengenwater vanaf de Veluwe. Verspreid over de gemeente liggen historische landgoederen, zoals Engelenburg (met het huidige kasteelhotel-restaurant) in Brummen, Huis te Eerbeek in Eerbeek, Voorstonden bij Brummen, en Huis Empe bij Empe. Kerkdorpen als Hall en Leuvenheim bewaren nog hun kleinschalige, agrarische karakter, terwijl de uiterwaarden bij Cortenoever laten zien hoe het rivierlandschap door de eeuwen heen meebeweegt met waterbeheer.

Toeristische wetenswaardigheden

Historische dorpskernen en landgoederen

  • Brummen en Engelenburg: Wandel vanaf station Brummen in 15–20 minuten naar landgoed Engelenburg voor een zicht op de 19e‑eeuwse allure van het kasteel en parklandschap.
    • Tip: Combineer een rondje landgoed met een struinpad langs de IJssel bij Cortenoever; in de avond valt het lage licht prachtig over de uiterwaarden.
  • Eerbeek en Huis te Eerbeek: De oude havezathe vormt het groene hart van Eerbeek.
    • Tip: Start hier een landgoedroute richting de bossen van Nationaal Park Veluwezoom; in augustus kleurt de heide paars rond de Posbank (nabij Rheden).
  • Voorstonden en Empe: Op Landgoed Voorstonden en rond Huis Empe vindt u lanen, beken en weides met zicht op de rand van de Veluwe.
    • Tip: Neem verrekijker en laarzen mee bij nat weer; graspaden kunnen drassig zijn.

Natuurgebieden en routes

  • Uiterwaarden Cortenoever: Dynamisch rivierengebied langs de IJssel, met geulen, ooibossen en strandjes.
    • Tip: Vaar in het seizoen met het veerpontje tussen Brummen en Bronkhorst (gemeente Bronckhorst) en maak een rondje over beide oevers.
  • Empese en Tondense Heide: Tussen Empe en Tonden ligt dit afwisselende gebied met heide, vennen en natte hooilanden.
    • Tip: Ga vroeg in de ochtend voor rust en kans op reeën; blijf op de paden in het broedseizoen.
  • Nationaal Park Veluwezoom: Vanuit Eerbeek wandelt of fietst u zo de bossen in richting Laag‑Soeren en de Posbank.
    • Tip: De glooiende routes rond Eerbeek zijn ideaal voor gravel of MTB; controleer lokale routeborden.

Cultuur, ambacht en papiergeschiedenis

  • Papiertraditie Eerbeek:Eerbeek staat bekend om papier- en kartonproductie dankzij het schone bron‑ en sprengenwater van de Veluwe.
    • Tip: Kies een wandelroute langs sprengen en beken rond Eerbeek en Hall om het hoogteverschil en het watersysteem te ervaren.
  • Kerken en dorpssferen: Bezoek de dorpskerken van Hall en Leuvenheim voor regionale bouwkunst en kleinschalig erfgoed.
    • Tip: Check lokale openstellingen; vaak zijn er kleinschalige concerten in de zomer.

Fietsen en wandelen

  • Langs de IJssel: Een dagtocht verbindt Brummen, Cortenoever, Zutphen en Bronkhorst met veel zicht op de rivier en Hanzesfeer.
    • Tip: Wind mee? Start stroomopwaarts in Arnhem of Rheden en eindig bij Brummen.
  • Veluwezoom‑lussen: Vanuit Eerbeek zijn er gemarkeerde lussen naar Laag‑Soeren, Dieren en de hoger gelegen heidevelden.
    • Tip: In warme maanden is schaduw in de beukenlanen heerlijk; neem voldoende water mee.

Praktisch en bereikbaarheid

  • Trein en pont:Station Brummen ligt aan de lijn Arnhem–Zutphen; vanaf het station wandelt u zo het dorpshart in. Het veerpontje naar Bronkhorst vaart doorgaans in het seizoen en bij normale waterstand.
    • Tip: Controleer vaartijden en waterstanden bij hoogwater op de IJssel.
  • Horeca en overnachten: In Brummen en Eerbeek vindt u cafés, restaurants en hotels, waaronder kasteelhotel Engelenburg en Huis te Eerbeek.
    • Tip: Reserveer in het weekend; combineer diner met een avondwandeling langs de IJssel of door het parkbos.

Bronnen

Plaats een reactie