Laatste update 24/09/2025 door Redactie
In het zuiden van de gemeente Haarlemmermeer, in de provincie Noord-Holland, ligt het dorp Buitenkaag. Het dorp grenst aan de Ringvaart van de Haarlemmermeer en kijkt uit op het veen- en polderschouwspel van de voormalige Haarlemmermeer. Direct ten zuiden liggen Lisserbroek en Abbenes, in het oosten sluiten de buurtschappen Huigsloot en Vredeburg aan, en via de veerpont is het eiland Kaag te bereiken. De gemeente Haarlemmermeer omvat naast Buitenkaag onder meer Hoofddorp, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp, Lijnden, Vijfhuizen, Cruquius, Zwaanshoek en Nieuw-Sloten, en vormt zo een afwisselend landschap van pionierspolders, lintbebouwing en grootschalige woonkernen.
Verklaring van de naam
De officiële naam Buitenkaag stamt uit de jaren zestig van de twintigste eeuw. Voor die tijd sprak men in dit gebied van de Leeghwaterbuurt, een verwijzing naar Jan Adriaanszoon Leeghwater, de waterbouwkundige die in de zeventiende eeuw plannen ontwikkelde voor de drooglegging van de Haarlemmermeer. Het voorvoegsel ‘Buiten-’ geeft aan dat het dorp zich buiten het eiland Kaag bevindt, waarmee het door een pontveer is verbonden. De naam onderstreept zowel de verbinding met het water – de Kaag en de Ringvaart – als de lange traditie van landwinning en waterbeheer die de Haarlemmermeer typeert.
Geschiedenis
Het gebied rond Buitenkaag maakte deel uit van de enorme Haarlemmermeer, een binnenmeer dat vanaf de Middeleeuwen steeds verder uitbreidde. Pas na eeuwenlange strijd tegen overstromingen startte men in 1849 met de drooglegging. De aanleg van de Ringvaart, een cirkelvormig kanaal van 61,5 kilometer, was cruciaal: het water uit de Haarlemmermeer werd via gemalen weggepompt naar de Ringvaart en van daaruit afgevoerd. Een van de eerste en meest iconische boezemgemalen is het Gemaal Leeghwater, dat op de splitsing van de Ringvaart en de Hoofdvaart is gebouwd.
In 1845 werd het Gemaal Leeghwater in bedrijf gesteld. Oorspronkelijk uitgerust met drie stoommachines en grote trommelpompen, zorgde het gemaal ervoor dat de polder droog bleef. Tegenwoordig is het gemaal nog operationeel, aangedreven door elektrische pompen, en staat het gebouw onder monumentenzorg vanwege zijn karakteristieke neoclassicistische architectuur en technologische betekenis. Rondom het gemaal vestigden zich arbeiders- en aannemersgezinnen, wat leidde tot de ontwikkeling van de Leeghwaterbuurt.
Toen in 1930 het kerkcomplex St. Joannes Evangelist werd opgeleverd, kreeg de buurt voor het eerst een eigen dorpskern met winkels, school en kerk. De kerk is ontworpen in de stijl van de Amsterdamse School, met expressieve baksteenornamenten, afgeronde vormen en een markante gevel. Dit monumentale bouwwerk staat nog altijd in het hart van Buitenkaag en vormt het spirituele centrum van de gemeenschap.
In de jaren zestig werd de naam officieel veranderd in Buitenkaag, naar de veerpontverbinding met het eiland Kaag. Het pontveer is al sinds de negentiende eeuw in bedrijf en maakte het mogelijk om liht en goederen tussen de polder en het eiland uit te wisselen. Hoewel de schaal van het dorp bescheiden blijft, zijn de historische elementen – het gemaal, de kerk en de pont – duidelijke getuigen van de ingrepen die de Haarlemmermeer tot ontwikkeling hebben gebracht.
Toeristische wetenswaardigheden
Buitenkaag biedt een verrassende combinatie van waterlopen, monumenten en recreatieve routes. Beginnend bij het Gemaal Leeghwater, dat te bezichtigen is vanaf de dijk, ontdekken bezoekers hoe de enorme hoeveelheden polderslib werden weggepompt.
Adres: Hoofdweg 1041, 2158 LM Buitenkaag
Openingstijden: niet publiek toegankelijk binnen, maar het terrein is vrij te bezoeken
Entree: gratis
Parkeren: langs de Hoofdweg (beperkt aantal plaatsen)
OV: buslijn 57 vanaf Nieuw-Vennep Station
Google Maps
Op loopafstand staat de St. Joannes Evangelist, met zijn karakteristieke expressievormen en rondboogvensters.
Adres: Leimuiderdijk 1, 2158 LS Buitenkaag
Openingstijden: geopend tijdens kerkdiensten en monumentendagen
Entree: gratis
Parkeren: langs de Leimuiderdijk
OV: bushalte op 300 meter
Google Maps
Aan de overzijde van de Ringvaart vertrekt dagelijks de veerpont Buitenkaag–Kaag, een historische oversteek die nog altijd met handkracht of elektromotor wordt bediend.
Locatie aanlegsteiger: Kaagweg 1, 2158 LM Buitenkaag
Vaartijden: dagelijks 06:00–23:00 uur
Tarief: €1,50 per persoon, fiets gratis
Parkeren: pontplein Buitenkaag
OV: bushalte op 200 meter afstand
De omliggende polders lenen zich uitstekend voor fietstochten over het Fietsknooppuntennetwerk Bollenstreek, dat langs ringdijken, bloemvelden en plassen voert. Een populaire route is de lus via Lisserbroek, Abbenes en Huigsloot, waarbij historisch erfgoed als verlaten boerderijen en molens worden gepasseerd.
Voor wandelaars is de ‘Waterwegpad’-route aan te bevelen, die de Ringvaart volgt van Vijfhuizen naar Kaag en onderweg tal van vogelkijkhutten en informatiepanelen passeert. Vogelaars kunnen hier soorten als de purperreiger, roerdomp en lepelaar spotten bij de rietlanden van Vredeburg.
Culinair valt in Buitenkaag vooral het terras van Paviljoen Kaagzicht op, met uitzicht op de masten van jachten in de Kaag. Ze serveren lokale kaasplankjes en verse visgerechten.
Adres: Kaagweg 2, 2158 LM Buitenkaag
Openingstijden: dagelijks 10:00–20:00 uur
Entree: geen
Parkeren: betaald bij restaurant
OV: bushalte Buitenkaag
In de zomermaanden bruist het eiland Kaag met evenementen als de Kaagweek, een zeilregatta die jaarlijks in juli plaatsvindt en zeilers uit heel Nederland aantrekt. De regatta start in de jachthavens bij Buitenkaag, waardoor bezoekers het schouwspel vanaf de Ringvaartdijk kunnen volgen.
Seizoensgebonden activiteiten zijn onder andere het sleutelbloemenfestijn in mei, wanneer de velden rondom Lisserbroek en Abbenes geel kleuren van de lentesleutelbloem, en de Wintertocht, een jaarlijkse wandeltocht in december over bevroren ringwegen bij strenge vorst.
Lokale tips en weetjes
- In de winter, bij strenge vorst, is de Ringvaart een geliefde locatie voor schaatsers die hun rondjes willen maken op natuurijs. Check actuele ijscondities via de gemeentewebsite.
- Vogelaars melden zich bij Sovon Vogelonderzoek Nederland voor excursies naar het rietland bij Vredeburg, waar jaarlijks meer dan dertig vogelsoorten broeden.
- Elke eerste zaterdag van september organiseert Stichting Kaagveer een Open Dag, met rondleidingen in de pontloods en demonstraties van oude veermanstracht.
- Langs de Leimuiderdijk staan in het najaar honderden vluchtende ganzen te rusten; binoculairs raden we sterk aan om de geringde exemplaren af te lezen.
- In het voorjaar bloeien de bollenvelden van de Bollenstreek fel oranje en roze. De Stichting Duin & Bollenstreek biedt gratis fietsroutekaarten aan langs deze velden.
Bronnen
- Gemeente Haarlemmermeer – Over de oorsprong en gemeentelijke indeling van Buitenkaag en omliggende kernen
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Monumentstatus en bouwjaren van Gemaal Leeghwater en St. Joannes Evangelist
- Stichting Kaagveer – Dienstregeling veerpont Buitenkaag–Kaag en activiteiten rond de pont
- Sovon Vogelonderzoek Nederland – Vogelsoorten bij Vredeburg en excursie-informatie
- Stichting Duin & Bollenstreek – Fietsroute en bloeiseizoenen in de bollenvelden