Dwarsgracht, Overijssel

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het noordwesten van de provincie Overijssel, tussen Giethoorn, Wanneperveen, Steenwijk en Meppel, ligt het dorp Dwarsgracht. Deze kleine kern behoort tot de gemeente Steenwijkerland en ligt midden in het Nationaal Park Weerribben-Wieden, een uitgestrekt laagveenmoeras dat bekendstaat om zijn sloten, rietvelden en vaarten. Dwarsgracht ligt op korte afstand van toeristische trekpleisters als Giethoorn, maar onderscheidt zich door zijn kleinschaligheid, rust en authentieke karakter. Het dorp is vrijwel geheel gebouwd langs het water, waardoor het een bijzondere bestemming is voor natuurliefhebbers, wandelaars en vaarrecreanten.

Verklaring van de naam

De naam Dwarsgracht verwijst naar een dwarse waterloop die het dorp doorsnijdt. In het veenlandschap van De Wieden werden grachten en vaarten aangelegd om turf en landbouwproducten te vervoeren. De ligging van het dorp aan een dwarse verbinding ten opzichte van de hoofdvaart verklaart de naam. Deze waterstructuur is nog steeds zichtbaar in de opbouw van het dorp, waar veel huizen alleen via bruggetjes of per boot bereikbaar zijn.

Geschiedenis

Dwarsgracht ontstond in de zeventiende eeuw als nederzetting van boeren en turfstekers in het veengebied van De Wieden. Door het ontbreken van wegen werd alles over water vervoerd: vee, hooi, turf en bouwmaterialen. De bewoners gebruikten punters en kleine platbodems om zich door de smalle sloten en vaarten te verplaatsen. Deze manier van leven heeft het dorp gevormd tot een typisch waterdorp, vergelijkbaar met het nabijgelegen Giethoorn, maar kleinschaliger en minder toeristisch.

De gemeente Steenwijkerland bestaat uit:
Steenwijk, Giethoorn, Wanneperveen, Blokzijl, Vollenhove, Kalenberg, Ossenzijl, Oldemarkt, Sint Jansklooster, Dwarsgracht, Scheerwolde, Belt-Schutsloot, Eesveen, De Bult, Witte Paarden, Baars, Kuinre, Nederland, Moerzicht, Onna, Kallenkote, Basse, Paasloo, Heetveld, Wateren, Eesergroen

Toeristische wetenswaardigheden

Varen door De Wieden

Dwarsgracht is een ideaal vertrekpunt voor een vaartocht door het natuurgebied De Wieden, onderdeel van Nationaal Park Weerribben-Wieden. De route voert langs sloten, rietvelden en open water zoals de Beulakerwijde, een groot meer dat ontstond door overstromingen in de negentiende eeuw. Hier worden regelmatig purperreigers, grote zilverreigers, roerdompen, zwarte sterns en otters waargenomen. In het voorjaar bloeien waterplanten als gele lis, dotterbloem en watermunt.

Monumentale boerderij De Essenbelt

Aan Dwarsgracht 27 staat de karakteristieke boerderij De Essenbelt, met een rieten dak en houten gevels. Voor de boerderij groeit een monumentale es, door de Bomenstichting erkend als een van de oudste en dikste exemplaren van Overijssel. De boom is naar schatting meer dan 200 jaar oud en circa 20 meter hoog. De locatie maakt deel uit van het beschermde dorpsgezicht van Dwarsgracht en is zichtbaar vanaf het water.

Adres: Dwarsgracht 27, 8355 CN Dwarsgracht
Google Maps: Dwarsgracht 27, Dwarsgracht
Openingstijden: Niet publiek toegankelijk
Entree: Niet van toepassing
Parkeren: Beperkt langs de weg
OV-bereikbaarheid: Bereikbaar via Giethoorn en Wanneperveen

Gondelvaart Dwarsgracht

Begin augustus vindt jaarlijks de Gondelvaart Dwarsgracht plaats. Tijdens dit evenement varen versierde gondels door het dorp, begeleid door muziek en feestelijke activiteiten. De editie van 2025 is bevestigd voor zaterdag 26 juli, onder voorbehoud van weersomstandigheden. De gondelvaart wordt voorafgegaan door een zomermarkt en afgesloten met een prijsuitreiking.

Fiets- en wandelroutes

Vanuit Dwarsgracht zijn diverse fiets- en wandelroutes beschikbaar. De omgeving biedt toegang tot het knooppuntennetwerk van Weerribben-Wieden, met trajecten langs rietvelden, moerasbossen en waterlopen. Routes richting Beulakerwijde, Giethoorn en Sint Jansklooster zijn populair bij natuurliefhebbers en fotografen.

Seizoensgebonden activiteiten

In het voorjaar is het gebied rond Dwarsgracht aantrekkelijk door bloeiende watervegetatie en het broedseizoen van moerasvogels. In de zomer zijn er vaartochten en evenementen zoals de gondelvaart. In de herfst kleuren de rietvelden goudgeel en zijn er georganiseerde wandelingen. In de winter is het gebied bij vorst geschikt voor schaatsen op natuurijs, mits de omstandigheden het toelaten.

Culinaire adressen

Hoewel Dwarsgracht zelf geen horeca kent, zijn er in nabijgelegen dorpen zoals Giethoorn en Blokzijl diverse restaurants en cafés. Aanraders zijn De Lindenhof in Giethoorn (twee Michelinsterren), Restaurant Hollands Venetië, en Café-Restaurant Smit in Blokzijl. Deze locaties bieden streekgerechten met vis, wild en lokale groenten.

Bronnen

Plaats een reactie