Ferwert, Friesland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het noordelijke deel van de provincie Friesland, vlak bij de Waddenzeekust, ligt het dorp Ferwert (ook wel Ferwerd genoemd). Deze plaats maakt deel uit van de gemeente Noardeast-Fryslân, die sinds 2019 ontstond uit een fusie van de gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.. Tot de gemeente behoren naast Ferwert ook dorpen als Blije, Marrum, Hallum, Burdaard, Jannum, Ginnum, Reitsum, Lichtaard, Wânswert, Jislum en Hegebeintum. Het landschap rondom Ferwert bestaat uit uitgestrekte kwelders, oude zeedijken, terpen en vaarten, en is geliefd bij wandelaars, fietsers en liefhebbers van cultuurhistorie.

Verklaring van de naam Ferwert

De naam Ferwert is vermoedelijk afgeleid van het Oudfriese woord “feer” of “fe-rah”, wat zou verwijzen naar een oude begraafplaats. Deze etymologie sluit aan bij de ligging van het dorp op een terp, een kunstmatige woonheuvel die bescherming bood tegen het zeewater. De naam weerspiegelt daarmee zowel de geografische als de historische functie van de plek. In oudere documenten wordt de plaats ook wel aangeduid als Ferwerd, een spelling die nog steeds gangbaar is in het Nederlands.

Geschiedenis

Ontstaan en ontwikkeling

Ferwert ontstond enkele eeuwen vóór het begin van onze jaartelling op een kwelderwal. In de 11e of 12e eeuw werd de omgeving bedijkt. In de 17e eeuw werd een haven aangelegd aan de Ferwerdervaart, die tot 1950 in gebruik bleef. Rond 1900 werd de noordwestzijde van de terp afgegraven, en na de Tweede Wereldoorlog breidde het dorp zich uit richting het zuidoosten en zuidwesten.

Beschermd dorpsgezicht en kerkelijk erfgoed

Tegenwoordig heeft Ferwert een beschermd dorpsgezicht, waarin de historische structuur van het terpgebied goed bewaard is gebleven. De Hervormde kerk, oorspronkelijk gewijd aan Sint-Martinus, is een langgerekte eenbeukige kerk met een vijfzijdig gesloten koor en een robuuste zadeldaktoren. De toren bestaat uit drie geledingen, waarvan de eerste twee uit de 15e eeuw stammen en de derde na 1525 werd toegevoegd. In 2006 werd de toren gerestaureerd en voorzien van pinnakels.

Het gotische schip bevat tufstenen van een eerdere kerk en dateert uit de 16e eeuw. In 1792 werden classicistische poortjes met ionische pilasters toegevoegd. De kerk werd in 1926–1927 gerestaureerd door architect H.H. Kramer. Binnenin bevindt zich een houten tongewelf, een bolkroon uit de 16e eeuw, een preekstoel uit de 17e eeuw, snijwerk van Dirk Embderveld, een overhuifde herenbank en banken uit 1794. Het orgel, gebouwd door de gebroeders Adema, bevat onderdelen van een instrument uit 1866 dat oorspronkelijk in de Sint-Dominicuskerk in Leeuwarden stond. In 1983 werd het orgel vernieuwd.

In de toren hangen drie klokken uit 1383, 1426 en 1457, waaronder een exemplaar van klokkengieter Henricus Kokenbacker. Aan de zuidmuur bevindt zich een zonnewijzer uit 1640, vernieuwd in 1704. Aan de noordoostzijde van de kerk staat het voormalige kosters- en schoolmeestershuis, vermoedelijk gebouwd in 1799.

Toeristische wetenswaardigheden Ferwert

Wandelen en fietsen door het terpenlandschap

Ferwert ligt aan het Friese fietsknooppuntennetwerk en biedt toegang tot diverse routes door het terpengebied. Aanbevolen zijn de Terpenroute, de Waddenkustroute en de verbinding met het Westerpad richting Hegebeintum en Marrum. Hier worden onder andere grutto’s, kluten, velduilen en bruine kiekendieven waargenomen.

Streekproducten en culinaire adressen

In en rond Ferwert zijn boerderijverkooppunten met lokale zuivel, jam, eieren en seizoensgroenten. In het dorp bevindt zich een ambachtelijke bakkerij met Friese specialiteiten zoals oranjekoek en sûkerbôle. In Hallum is een kaasboerderij met rauwmelkse kazen, en in Marrum een theetuin aan de oude zeedijk waar streekgerechten worden geserveerd. Openingstijden variëren per locatie.

Evenementen en seizoensactiviteiten

In Ferwert wordt jaarlijks een dorpsfeest georganiseerd met muziek, markt en kinderactiviteiten. In de zomermaanden worden incidenteel open erf-dagen gehouden bij boerderijen in de regio. In Burdaard vindt het Molendagweekend plaats, waarbij molens worden opengesteld voor publiek. In het najaar zijn er wandeltochten langs de dijken en terpen, vaak gecombineerd met lezingen over landschap en archeologie.

Bronnen

Plaats een reactie