Haarlemmermeer, Noord-Holland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

In het zuidwesten van de provincie Noord-Holland, tussen Amsterdam, Haarlem, Aalsmeer en Nieuwkoop, ligt de uitgestrekte gemeente Haarlemmermeer. Deze gemeente omvat 26 woonkernen, waaronder Hoofddorp, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp, Zwanenburg, Vijfhuizen, Cruquius, Rijsenhout, Lijnden, Schiphol, Buitenkaag, Abbenes, Rozenburg, Beinsdorp, Boesingheliede, Burgerveen, De Hoek, Kabel, Leimuiderbrug, Lisserbroek, Nieuwe Meer, Nieuwebrug, Oude Meer, Schiphol-Rijk, Weteringbrug en Zwaanshoek. Haarlemmermeer grenst aan de gemeenten Amsterdam, Haarlem, Haarlemmerliede, Aalsmeer, Kaag en Braassem, Nieuwkoop, Hillegom en Heemstede. Het landschap bestaat uit een mix van moderne infrastructuur, historische polderstructuren, waterwegen en groengebieden.

Verklaring van de naam Haarlemmermeer

De naam Haarlemmermeer verwijst naar het voormalige meer dat ooit het grootste binnenwater van Nederland was. “Meer” duidt op het uitgestrekte wateroppervlak dat zich in de loop van eeuwen vormde door het samenvloeien van kleinere meren zoals het Leidsemeer, Spieringmeer en Haarlemmermeer. De toevoeging “Haarlemmer” geeft aan dat het meer ten zuiden van Haarlem lag. De naam bleef behouden na de drooglegging in de 19e eeuw en werd gebruikt voor de nieuwe poldergemeente die op deze plek ontstond.

Geschiedenis

Eeuwenlang lagen ten zuidwesten van Amsterdam en Haarlem diverse meren in een laaggelegen veengebied. Door afgravingen, inklinking en stormen groeiden deze wateren samen tot het enorme Haarlemmermeer, dat in de 17e en 18e eeuw een bedreiging vormde voor omliggende steden. In 1839 werd besloten het meer droog te leggen. Tussen 1849 en 1852 werd met behulp van drie stoomgemalen – De Leeghwater, De Cruquius en De Lijnden – het water weggepompt. Deze grootschalige landwinningsoperatie was een technisch hoogstandje en markeert het begin van de moderne Nederlandse waterbouwkunde.

Het nog steeds functionerende Stoomgemaal De Cruquius herbergt de grootste stoommachinecilinder ter wereld en is een rijksmonument.
Adres: Cruquiusdijk 27, 2142 ER Cruquius
Google Maps: Cruquiusdijk 27, Cruquius

Na de drooglegging werd het gebied ingericht volgens een strak verkavelingsplan met rechte wegen, sloten en kavels. In 1855 werd de gemeente Haarlemmermeer officieel opgericht. De dorpen groeiden langzaam, maar met de komst van Schiphol in de 20e eeuw veranderde het gebied ingrijpend. Hoofddorp en Nieuw-Vennep ontwikkelden zich tot stedelijke centra, terwijl Schiphol uitgroeide tot een van de grootste luchthavens van Europa.

Toeristische wetenswaardigheden Haarlemmermeer

Haarlemmermeer biedt een unieke combinatie van erfgoed, moderne techniek en recreatie. De gemeente is goed bereikbaar via de A4, A5, A9 en diverse spoorlijnen. De luchthaven Schiphol ligt centraal in de gemeente en is verbonden met internationale trein- en busverbindingen.

Erfgoed en musea

Het Museum De Cruquius vertelt het verhaal van de drooglegging, de pioniers en de ontwikkeling van de polder. Het museum organiseert wisselende tentoonstellingen, educatieve programma’s en rondleidingen.

Het voormalige Historisch Museum Haarlemmermeer in Hoofddorp is sinds 2025 samengevoegd met Museum De Cruquius. Alle collecties zijn nu ondergebracht op één locatie.

In de directe omgeving liggen het Polderhuis, de Geniedijk en diverse forten van de Stelling van Amsterdam, waaronder Fort bij Vijfhuizen, dat nu dienstdoet als kunstlocatie.
Adres: Fortwachter 1, 2141 EV Vijfhuizen
Google Maps: Fortwachter 1, Vijfhuizen

Landschap en natuur

Ondanks de stedelijke ontwikkeling biedt Haarlemmermeer verrassend veel groen. Het Haarlemmermeerse Bos, het Groene Carré, de Toolenburgerplas en het Park 21 zijn populaire recreatiegebieden. Hier worden buizerds, grote zilverreigers, blauwborsten en groene spechten waargenomen. De polders zijn rijk aan weidevogels en vormen een belangrijk broedgebied.

Een wandelroute loopt langs de Geniedijk, een verdedigingslinie uit de 19e eeuw die deel uitmaakt van de UNESCO Werelderfgoedlijst. Deze route is opgenomen in het wandelnetwerk van Noord-Holland.

Dorpen en lintbebouwing

Naast de stedelijke kernen Hoofddorp en Nieuw-Vennep kent Haarlemmermeer diverse dorpen met een eigen karakter. Cruquius is bekend om het stoomgemaal en de monumentale villa’s. Badhoevedorp en Zwanenburg liggen aan de Ringvaart en hebben een dorpssfeer met winkels en horeca. Rijsenhout, Abbenes en Burgerveen zijn agrarisch georiënteerd en bieden rust en ruimte.

Streekproducten en boerderijwinkels

In de polder zijn diverse boerderijwinkels te vinden met verkoop van streekproducten zoals kaas, eieren, seizoensgroenten en fruit. In de omgeving van Lisserbroek, Rijsenhout en Zwaanshoek worden ook biologische producten aangeboden.

Lokale evenementen

Haarlemmermeer kent een rijk aanbod aan evenementen, waaronder het jaarlijkse Polderfeest in Nieuw-Vennep, dat in 2025 plaatsvindt van 30 augustus tot en met 7 september. In de zomermaanden worden ook streekmarkten, openluchtconcerten en sportwedstrijden georganiseerd in het Haarlemmermeerse Bos.

Fiets- en wandelroutes

Het gebied is aangesloten op het fietsknooppuntennetwerk van Noord-Holland. Routes voeren langs de Ringvaart, de Geniedijk, het Groene Carré en door de polders. Een populaire route loopt van Hoofddorp via Cruquius naar Nieuw-Vennep, met uitzicht op water, weilanden en historische dijken.

Lokale weetjes

  1. Museum De Cruquius herbergt de grootste stoommachinecilinder ter wereld.
  2. Hier worden kluten, grutto’s en rietgorzen waargenomen in de natte graslanden en rietvelden.
  3. De Geniedijk is 14 kilometer lang en verbindt meerdere forten van de Stelling van Amsterdam.

Bronnen

Plaats een reactie