Het Bildt, Friesland

Laatste update 24/09/2025 door Redactie

In het noordwesten van de provincie Friesland, tussen de dorpen Sint Annaparochie, Sint Jacobiparochie, Oudebildtzijl, Vrouwenparochie, Minnertsga en Westhoek, ligt de streek Het Bildt. Deze regio grenst aan de Waddenzee en maakt sinds 2018 deel uit van de gemeente Waadhoeke. Het Bildt is ontstaan door eeuwenlange inpoldering van kwelderland en staat bekend om zijn rechte wegen, vruchtbare kleigrond en eigen streektaal: het Bildts. De omgeving is goed bereikbaar via de N393 en ligt op korte afstand van Leeuwarden, Franeker en Harlingen.

Verklaring van de naam Het Bildt

De naam Het Bildt is afgeleid van het woord “bild”, dat in het middeleeuws verwees naar aangeslibd land. De term werd al in de 15e eeuw gebruikt voor het gebied ten noorden van de oude zeewering, dat door natuurlijke opslijking uitgroeide tot een waardevolle landbouwstreek. In documenten uit 1498 wordt gesproken over “nieuw aangewassen weide of bouwland”, waarmee het latere Grote Bildt en Kleine Bildt werden aangeduid.

Geschiedenis

Het Bildt ontstond uit het ingedijkte westelijke deel van de voormalige Middelzee, een zeearm die Friesland ooit in tweeën deelde. De aanslibbing begon rond 1400 en leidde in 1505 tot de aanleg van de eerste dijk, op initiatief van hertog George van Saksen. De inpoldering werd uitgevoerd door Hollandse edelen en arbeiders uit de omgeving van Dordrecht, wat later zou bijdragen aan het ontstaan van het Bildts, een streektaal met Hollandse invloeden.

Langs de nieuw aangelegde dijk ontstonden drie nederzettingen: Wijngaarden, Altoenae en Kijfhoek, vernoemd naar de herkomst van de eerste kolonisten. Deze dorpen groeiden uit tot de huidige kernen Sint Jacobiparochie, Sint Annaparochie en Vrouwenparochie. Elk kreeg een eigen kerk, gewijd aan respectievelijk St. Jacobus, St. Anna en Onze Lieve Vrouwe.

Na de overdracht van Friesland aan Karel V in 1515 werd Het Bildt een statendomein. De gronden werden verhuurd aan pachters, die verplicht waren tot onderhoud van dijken, wegen, kerken en armenzorg. In de 17e en 18e eeuw werd het gebied verder uitgebreid met het Nieuw Bildt en later de Bildtpollen.

Tot 2018 was Het Bildt een zelfstandige gemeente. Sindsdien maakt het deel uit van de gemeente Waadhoeke, samen met onder andere Franeker, Menaldum, Tzum, Sexbierum, Berltsum, Stiens, Menaam, Dronryp, Winsum, Schalsum, Tzummarum, Firdgum, Peins, Ried, Wijnaldum, Hitzum en Baaium.

Toeristische wetenswaardigheden Het Bildt

Het Bildt is een unieke bestemming voor liefhebbers van cultuurhistorie, landschapsfotografie en rust. De streek biedt een combinatie van monumentale dorpen, uitgestrekte akkers en dijken met uitzicht op de Waddenzee.

Bildtdijken en uitzicht over de kwelders

De Oude Bildtdijk en Nieuwe Bildtdijk lopen parallel aan de kust en bieden een panoramisch uitzicht over de kwelders en het buitendijkse land. Langs de dijken staan karakteristieke woningen en boerderijen. De dijkroute is populair bij fietsers en wandelaars en vormt een onderdeel van het regionale netwerk van fietsknooppunten.

Dorpskerken en erfgoed

De kerken van Sint Jacobiparochie, Sint Annaparochie en Vrouwenparochie zijn rijksmonumenten en vormen het religieuze hart van de streek. De kerk van Sint Jacobiparochie is gebouwd in 1508 en heeft een opvallende toren met zadeldak. De kerk van Sint Annaparochie is bekend vanwege het huwelijk van Rembrandt van Rijn, dat hier in 1634 werd voltrokken in een eerdere kerk op dezelfde locatie.

Lokale tips en weetjes

  • Hier worden velduilen, kluten, scholeksters en zeekraal waargenomen.
  • In het Bildt wordt nog steeds het Bildts gesproken, een unieke streektaal met Hollandse en Friese invloeden.
  • In Oudebildtzijl vinden om de vijf jaar de Bildtse Aardappelweken plaats, met proeverijen, lezingen en rondleidingen.
  • In het nabijgelegen Minnertsga is een boerderijwinkel met biologische streekproducten, waaronder Bildtstar-aardappelen.

Bronnen

  • Gemeente Waadhoeke – informatie over dorpen, gemeentelijke indeling en voorzieningen
  • Streekmuseum ’t Bildt – gegevens over tentoonstellingen, openingstijden en locatie
  • Reliwiki – historische gegevens over kerkelijke gebouwen in Het Bildt
  • Waarneming.nl – actuele flora en fauna in de Bildtpollen en langs de Waddenzeekust
  • Alle Wandelroutes – officiële wandelroutebeschrijvingen in Noordwest-Friesland
  • Boerengids – overzicht van boerderijwinkels in en rond Minnertsga
  • Bildtse Aardappelweken – informatie over het vijfjaarlijkse evenement in Oudebildtzijl
  • Taalunie – achtergrondinformatie over het Bildts als erkende streektaal

Plaats een reactie