Holwerd, Friesland

Laatste update 23/09/2025 door Redactie

Holwerd ligt in het uiterste noorden van Friesland, aan de rand van het UNESCO Werelderfgoedgebied de Waddenzee. Het dorp behoort tot de gemeente Noardeast-Fryslân, waartoe ook Dokkum, Ternaard, Moddergat, Wierum, Blije, Oostrum en Hiaure behoren. De ligging tussen het uitgestrekte polderland en het dynamische wad maakt Holwerd tot een bijzondere bestemming voor natuurliefhebbers, rustzoekers en reizigers die het Friese kustlandschap willen ervaren.

Verklaring van de naam Holwerd

De naam Holwerd is vermoedelijk afgeleid van het Oudfriese ‘holt’ (bos) en ‘werd’ of ‘werth’ (terp of verhoogde woonplaats). Daarmee verwijst de naam naar een nederzetting op een terp in een bosrijke omgeving. Deze etymologie sluit aan bij de historische ligging van het dorp op een kunstmatige verhoging die bescherming bood tegen het water.

Geschiedenis

Holwerd ontwikkelde zich als terp- en kustdorp in de vroege middeleeuwen. De ligging aan het wad maakte het tot een strategisch punt voor visserij, handel en later ook veerverbindingen. In 1872 werd een dam aangelegd tussen Holwerd en Ameland, bedoeld als vaste verbinding over het wantij. Deze hield slechts tien jaar stand, maar het idee leeft voort in het huidige project Holwerd aan Zee, dat streeft naar een nieuwe doorgang in de dijk om het dorp opnieuw met het wad te verbinden.

Toeristische wetenswaardigheden Holwerd

Natuur en landschap

De omgeving van Holwerd biedt een rijk palet aan natuurbeleving. Langs de dijken en kwelders zijn uitgestrekte wandel- en fietsroutes uitgezet. Hier worden onder andere rotganzen, kluten en zeehonden waargenomen. Tijdens laagwater vallen geulen en prielen droog, waardoor een steeds veranderend landschap ontstaat.

Een bijzonder fenomeen is het wantij, een zandige barrière tussen vloedstromen. Dit gebied is zichtbaar bij laagwater en vormt een natuurlijke grens tussen het vasteland en de Waddeneilanden.

Wadlopen en waddenbeleving

Vanuit Holwerd vertrekken wadlooptochten onder begeleiding van erkende gidsen. Deze tochten voeren over het drooggevallen wad richting Ameland en bieden een unieke kans om het getijdenlandschap van dichtbij te ervaren.

Historisch dorpscentrum

Het centrum van Holwerd biedt karakteristieke Friese architectuur, waaronder oude boerderijen en de Willibrorduskerk aan de Elbasterwei. Deze kerk is het huidige gebedshuis van de Protestantse Gemeente Holwerd en vervangt de eerder genoemde Hervormde Kerk aan de Buorren.

Holwerd aan Zee

Het project Holwerd aan Zee beoogt een doorgang in de dijk te realiseren, waarmee het dorp opnieuw verbonden wordt met het wad. Lokale exposities en informatiepunten geven inzicht in de plannen en de voortgang. Er is geen vast informatiepunt, maar het project wordt regelmatig toegelicht tijdens bijeenkomsten en via het digitale platform.

Lokale tips en weetjes

  • Hier worden regelmatig velduilen, bonte strandlopers en scholeksters gespot in de kwelders rond Holwerd.
  • De bakkerij aan de Grândyk verkoopt Fryske dúmkes, een kruidige streekkoek met anijs en hazelnoten.
  • In het nabijgelegen Moddergat ligt het openluchtmuseum ’t Fiskershúske, dat het vissersleven aan de Waddenzee toont. Zie Vakantieland Nederland – Moddergat.

Culinaire adressen

In Holwerd zijn diverse eetgelegenheden die streekgerechten serveren, zoals Friese mosterdsoep, gerookte paling en lamsvlees van waddenschapen. Bij mooi weer zijn er terrassen langs de dijk met uitzicht op de Waddenzee.

Fiets- en wandelroutes

Holwerd is aangesloten op het Friese fietsknooppuntennetwerk. Een populaire route loopt via Ternaard en Moddergat langs de dijk en het kweldergebied. Voor wandelaars is de route ‘Terpen en Wad’ een aanrader, die voert langs historische woonheuvels en natuurgebieden.

Gemeente Noardeast-Fryslân omvat naast Holwerd ook de plaatsen Dokkum, Ternaard, Moddergat, Wierum, Blije, Oostrum, Hiaure, Metslawier, Anjum, Lichtaard, Jouswier, Nes, Paesens, Ee, Kollum, Burum, Zoutkamp, Engwierum, Lauwersoog en Veenklooster.

Bronnen