Schiermonnikoog, Friesland

Laatste update 02/09/2025 door Redactie

Gelegen in het noorden van Nederland, vormt Schiermonnikoog het kleinste bewoonde Waddeneiland en tevens een zelfstandige gemeente binnen de provincie Friesland. Het eiland ligt ten noorden van het vasteland, tegenover dorpen als Lauwersoog, Oostmahorn en Anjum, en is bereikbaar per veerboot vanuit Lauwersoog. Schiermonnikoog telt één woonkern, die dezelfde naam draagt als het eiland zelf. De rest van het eiland bestaat uit uitgestrekte natuurgebieden, duinen, kwelders en stranden. Met een oppervlakte van circa 169 km², waarvan het merendeel water, is het eiland een oase van rust en ruimte.

Verklaring van de naam

De naam Schiermonnikoog is samengesteld uit drie delen: “schier” betekent grijs, “monnik” verwijst naar de cisterciënzer monniken van het klooster in Klaarkamp bij Rinsumageest, en “oog” is een oud woord voor eiland. De naam duidt dus op het eiland dat ooit eigendom was van grijze monniken, herkenbaar aan hun grijze pij.

Geschiedenis

De geschiedenis van Schiermonnikoog is nauw verbonden met de dynamiek van de zee. Oorspronkelijk lagen de dorpen op het westelijke deel van het eiland, maar door voortdurende afslag van duinen en overstromingen, zoals de kerstvloed van 1717 en de nieuwjaarsvloed van 1720, werden deze nederzettingen verwoest. Bewoners trokken oostwaarts en vestigden zich uiteindelijk op de plek van het huidige dorp, dat hoger lag en beter beschermd was tegen het water. Rond 1760 werden lage dijkjes aangelegd om het nieuwe dorp te beschermen, waarvan nog resten zichtbaar zijn bij de kinderboerderij.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Schiermonnikoog het laatste stukje Nederland waar Duitse troepen zich overgaven. Pas op 11 juni 1945 verlieten de laatste SS’ers het eiland, weken na de officiële capitulatie op 5 mei.

Een bijzonder historisch feit is het bestaan van het verdronken eiland Bosch, dat tot 1570 tussen Schiermonnikoog en Rottumeroog lag. Door de Allerheiligenvloed verdween het eiland in zee. In 2008 werd met grondradaronderzoek bevestigd dat er resten van het eiland onder het zand liggen.

Toeristische wetenswaardigheden

Schiermonnikoog is volledig aangewezen als Nationaal Park, wat uniek is in Nederland. Het eiland biedt een ongekende variatie aan landschappen: uitgestrekte stranden, duinvalleien, bossen, kwelders en slikken. Het strand is het breedste van Europa en groeit nog steeds door aanslibbing vanuit de Noordzee.

Aanraders en lokale weetjes:

  1. De Westerplas, een voormalige zeearm, is nu een zoetwatergebied met uitkijkhutten voor vogelliefhebbers. Hier broeden onder andere lepelaars, kluten en bergeenden.
  2. In het dorp bevindt zich het huis Marten, gebouwd in 1721, een van de oudste nog bestaande woningen op het eiland.
  3. De Kooiplaats, een historische eendenkooi en boerderij, speelde een rol in de oorlogsgeschiedenis en is nu een educatief centrum over natuurbeheer.

Bezienswaardigheden en activiteiten:

  • Internationaal Kamermuziekfestival Schiermonnikoog: jaarlijks in oktober, met concerten op diverse locaties.
  • Walviscollectie in Hotel Duinzicht: een permanente expositie van walvisbotten en attributen. Adres: Reeweg 1, 9166 PW Schiermonnikoog. Geopend dagelijks, gratis toegankelijk voor gasten en bezoekers. Google Maps-link
  • Jachthaven Schiermonnikoog: gelegen ten zuiden van het dorp, bereikbaar via de oude veerdam. Voor actuele diepte-informatie: VHF kanaal 31 of tel. 0519-531544. Google Maps-link

Fiets- en wandelroutes:

  • De Kwelderroute (8 km) voert langs de zuidkant van het eiland, met uitzicht op de Waddenzee en kans op zeehonden.
  • De Duin- en Strandroute (12 km) combineert bos, duinvalleien en het brede strand.
  • De Historische Dorpswandeling (2 km) leidt langs oude panden, de kerk en molens.

Culinaire tips:

  • Restaurant Ambrosijn serveert lokale gerechten met ingrediënten van het eiland. Adres: Langestreek 13, 9166 NE Schiermonnikoog.
  • Bij De 4 Dames kun je terecht voor huisgemaakte taarten en lunch met uitzicht op de duinen.

Praktische informatie:

  • Veerboot: Vertrekt vanuit Lauwersoog, reistijd ca. 45 minuten. Dienstregeling via Rederij Wagenborg.
  • OV: Buslijn 163 vanaf Leeuwarden naar Lauwersoog Haven sluit aan op de boot.
  • Parkeren: Auto’s blijven op het vasteland. Betaald parkeren bij Lauwersoog Haven. Fietsverhuur op het eiland bij aankomst.

Gemeente en streek

De gemeente Schiermonnikoog bestaat uit één woonkern: Schiermonnikoog. Het eiland maakt deel uit van het Waddengebied, dat zich uitstrekt langs de noordkust van Nederland en bestaat uit de eilanden Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog, plus de bijbehorende kwelders en zandplaten.

Bronnen

Plaats een reactie