Velsen, Noord-Holland

Laatste update 02/09/2025 door Redactie

Velsen ligt in het westen van de provincie Noord‑Holland, aan weerszijden van het Noordzeekanaal, en grenst aan de Noordzee. De gemeente strekt zich uit van de duinen tot het polderland en herbergt zowel havenactiviteiten als uitgestrekte natuur. Het stedelijke hart wordt gevormd door IJmuiden, terwijl dorpen als Driehuis en Santpoort een groenere, historische uitstraling hebben. De kust, het brede strand en de nabijheid van natuur- en recreatiegebieden maken Velsen aantrekkelijk voor bezoekers die stad, zee en landschap willen combineren.

Verklaring van de naam

De naam Velsen is waarschijnlijk afgeleid van een oude waterloop of nederzetting uit de vroege middeleeuwen, mogelijk terug te voeren op een persoonlijke naam of een woord dat verband houdt met moerassig of veenrijk gebied. De ligging tussen duinen, strandwallen en binnendijkse gronden bepaalde eeuwenlang het karakter en gebruik van deze streek.

Geschiedenis

Al in de vroege bronstijd waren er bewoners in dit kust‑lagunegebied. Strandwallen, strandmeren en binnendijkse gronden boden bescherming en vruchtbare grond. Tijdens de Romeinse aanwezigheid ontstond hier een haven aan het toenmalige Wijkermeer, waardoor de regio onderdeel werd van een netwerk van handel en militaire posten.

In de vroege middeleeuwen ontwikkelde zich rond de Engelmunduskerk een kerkelijk centrum; deze kerk werd een van de vijf moederkerken van het graafschap Holland. De toren, in Romaanse stijl, dateert uit de 12e eeuw en is een van de oudste stenen bouwwerken in de regio.

Vanaf de 17e eeuw trokken welgestelde Amsterdammers naar de lommerrijke duinrand om er buitenplaatsen te bouwen, zoals Beeckestijn, Velserbeek, Waterland en Schoonenberg. Veel van deze landgoederen zijn nu openbare parken, waar de historische tuinen en lanenstructuren behouden zijn.

De aanleg van het Noordzeekanaal in de 19e eeuw bracht grote veranderingen: landbouwgrond maakte plaats voor havens en industrie, en IJmuiden groeide uit tot vissers- en vrachthaven van formaat. Vandaag de dag behoren deze havens tot de grootste van Nederland.

Gemeenten en streken

  • Gemeente Velsen: IJmuiden, Velsen‑Noord, Velsen‑Zuid, Santpoort‑Noord, Santpoort‑Zuid, Driehuis, Velserbroek.
  • Historische kust‑ en duinstreek van Zuid‑Kennemerland, inclusief natuurgebieden als Nationaal Park Zuid‑Kennemerland en het recreatiegebied Spaarnwoude.

Toeristische wetenswaardigheden

  • Beeckestijn (landgoed en museum)
    18e‑eeuws buitenhuis met formele tuinen, slingerpaden en een museum over landschap en tuinontwerp.
    Adres: Rijksweg 134, 1981 LD Velsen‑Zuid
    Openingstijden: tuinen dagelijks; museum wo‑zo 11:00–16:00 uur
    Entree: tuinen gratis, museum zie actuele tarieven
    Parkeren: gratis op terrein
    OV: bus vanaf station Haarlem of Driehuis
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Beeckestijn+Velsen
  • Zuidpier IJmuiden
    Circa 3 km lange pier de Noordzee in, populair bij wandelaars, sportvissers en zeevogelliefhebbers.
    Startpunt: Kennemerboulevard, IJmuiden
    Openingstijden: vrij toegankelijk
    Entree: gratis
    Parkeren: betaald en gratis opties nabij boulevard
    OV: bus naar IJmuiden aan Zee
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Zuidpier+IJmuiden
  • Recreatiegebied Spaarnwoude
    Uitgestrekt gebied voor fietsen, wandelen, watersport en evenementen, tussen Haarlem, Amsterdam en Velsen.
    Hoofdingang: Veerweg 1, 1991 AM Velserbroek
    Openingstijden: vrij toegankelijk
    Entree: gratis
    Parkeren: diverse gratis parkeerplaatsen
    OV: busverbindingen vanuit Haarlem en Amsterdam
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Spaarnwoude
  • Engelmunduskerk (Driehuis)
    Middeleeuwse kerk met Romaanse toren en archeologische vondsten in de omgeving.
    Adres: Kerkplein 1, 1985 AK Driehuis
    Openingstijden: rond diensten en open monumentendagen
    Entree: gratis bij openstelling
    Parkeren: gratis in dorpskern
    OV: trein naar station Driehuis
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Engelmunduskerk+Driehuis

Lokale tips en weetjes

  1. In het Zee- en Havenmuseum in IJmuiden leer je alles over visserij, scheepvaart en de aanleg van het Noordzeekanaal.
  2. De Velserpont verbindt Velsen‑Noord en Velsen‑Zuid over het kanaal; te voet en met de fiets gratis.
  3. Vanaf het Hoogovensmuseum in Velsen‑Noord heb je zicht op de industriële geschiedenis van de regio.
  4. De duinen van Zuid‑Kennemerland bieden niet alleen stranden, maar ook wisenten, damherten en vossen in het wild.
  5. Rond het Wijkeroogpark in Velsen‑Noord vind je kunstwerken die herinneren aan het vissers- en arbeidersverleden.

Praktische informatie

  • Parkeren: ruime mogelijkheden bij stranden, havens en parken; deels betaald.
  • OV‑bereikbaarheid: treinstations Driehuis, Santpoort‑Noord en Santpoort‑Zuid; goede busverbindingen met Haarlem, Amsterdam en Alkmaar.
  • Beste reistijd: zomer voor strand en watersport, voorjaar en herfst voor wandelen in duinen en parken.

Bronnen

Google Maps

Plaats een reactie