Laatste update 24/09/2025 door Redactie
Zutphen is een historische stad en gemeente in de provincie Gelderland, gelegen aan de rivier de IJssel. De stad ligt in de regio Achterhoek en grenst aan plaatsen als Warnsveld, Brummen, Eefde en Lochem. De gemeente heeft een oppervlakte van ruim 42 km² en telt ongeveer 46.660 inwoners. Binnen de gemeentegrenzen liggen de woonkernen Zutphen, Warnsveld en Warken. Dankzij de ligging aan het water, de rijke geschiedenis en het goed bewaarde middeleeuwse stadscentrum is Zutphen een geliefde bestemming voor bezoekers die cultuur, erfgoed en natuur willen combineren.
Verklaring van de naam
De naam Zutphen is vermoedelijk afgeleid van het Oudnederlandse Zutphene, wat ‘zuidelijke nederzetting’ of ‘zuidhoek’ kan betekenen. Het eerste deel, Zut, verwijst naar ‘zuid’, terwijl phen of ven mogelijk duidt op een moerassig gebied of een nederzetting bij een ven. Gezien de ligging aan de zuidzijde van een hoger gelegen gebied langs de IJssel is deze verklaring aannemelijk.
Geschiedenis
Zutphen behoort tot de oudste steden van Nederland en kreeg al in de 12e eeuw stadsrechten. De stad ontwikkelde zich in de middeleeuwen tot een belangrijk handelscentrum, mede dankzij de gunstige ligging aan de IJssel en de aansluiting op het Hanze-netwerk. De welvaart uit die tijd is nog altijd zichtbaar in de vele monumentale panden, kerken en stadsmuren.
In de 13e eeuw werd de imposante St. Walburgiskerk gebouwd, die naast religieuze functies ook een rol speelde als cultureel centrum. Zutphen kende in de eeuwen daarna perioden van bloei en tegenslag, onder meer door oorlogen, overstromingen en branden. In de 16e en 17e eeuw werd de stad versterkt met vestingwerken, waarvan delen nog steeds te zien zijn.
In de 19e en 20e eeuw groeide Zutphen verder als regionaal centrum voor handel, onderwijs en bestuur. De stad wist haar historische karakter te behouden, terwijl er ook ruimte kwam voor moderne voorzieningen en nieuwe woonwijken.
Toeristische wetenswaardigheden
Monumenten en historische gebouwen
- St. Walburgiskerk
Gotische kerk uit de 13e eeuw met een unieke middeleeuwse kettingbibliotheek, de Librije. Bezoekers vinden er muurschilderingen, historische grafstenen, een doopvont uit 1527, gotische kaarsenkronen, het Mariaportaal uit de 15e eeuw en het imposante Bader-orgel.
Adres: ’s Gravenhof 1, Zutphen
Openingstijden: Dinsdag t/m zaterdag 11:00–17:00, zondag 13:00–17:00
Entree: Volwassenen €5, kinderen t/m 12 jaar gratis
Parkeren: Parkeergarages Polsbroek en Houtwal
OV: Loopafstand vanaf station Zutphen
Google Maps: St. Walburgiskerk - Agnietenhof
Hofje uit 1465, gesticht door het Agnietenklooster voor weduwen, armen en alleenstaanden. In het midden staat een beeld van een ‘Zuster van het Gemene Leven’ van Maïté Duval.
Adres: Bornhovestraat, Zutphen
Openingstijden: Alleen ’s ochtends toegankelijk
Entree: Gratis
Parkeren: In de omgeving van het centrum
OV: Loopafstand vanaf station Zutphen
Google Maps: Agnietenhof Zutphen
Water en varen
- Stadsvaartocht over de Berkel
Rondvaart met de lage punter Drogenap door de stad, inclusief een 150 meter lange vaartunnel onder de Overwelving.
Vertrekpunt: Rijkenhage, Zutphen
Openingstijden: Seizoensgebonden, zie website
Entree: €4 inclusief koffie in het IJsselpaviljoen
Parkeren: Nabij IJsselkade
OV: Loopafstand vanaf station Zutphen
Google Maps: Stadsvaartocht Zutphen
Landgoederen en natuur
- Landgoed De Voorst – Ook wel het ‘Versailles van de Achterhoek’ genoemd, met imposant landhuis en formele tuinen.
- Landgoed ’t Velde – Wit landhuis met opvallende vensterlijsten en gedenkplaats voor omgekomen politiemensen.
Recreatie en sport
- Recreatiepark De Bronsbergen – 206 particuliere recreatiewoningen, recreatieplas, sauna en horeca.
- Skatepark Canyon – Bijzonder skatepark in Leesten-Oost met unieke ‘cradle’-constructie.
Cultuur en evenementen
- Kinderboekenmuseum Zutphen – Dependence van Kinderboek Cultuurbezit met 10.000 titels en wisselende exposities.
- Jaarlijkse boekenmarkt – Laatste zondag van juli, meer dan vijftig kramen langs de IJsselkade.
Lokale tips en weetjes
- Zutphen heeft een van de best bewaarde middeleeuwse stadscentra van Nederland.
- De stad kent een rijke hofjescultuur, waarvan meerdere nog bewoond zijn.
- In de zomer vinden er regelmatig openluchtconcerten plaats op het ’s Gravenhof.
Culinaire adressen
- Restaurant Schulten Hues – Fine dining in historisch pand.
- IJssalon Talamini – Ambachtelijk Italiaans ijs.
- Brasserie 6 – Populair voor lunch en borrel.
Fiets- en wandelroutes
- Berkelroute – Fietstocht langs rivier en landgoederen.
- Hanze-stadswandeling – Ontdek Hanze-architectuur en monumenten.
- IJsselpad – Langeafstandswandeling langs de rivier.
Kunst in de openbare ruimte
Moderne sculpturen langs de IJsselkade en historische beelden op pleinen, vaak verwijzend naar de handelsgeschiedenis en de band met de rivier.
Seizoensgebonden activiteiten
- Lente – Bloeiende tuinen van De Voorst.
- Zomer – Rondvaarten over de Berkel.
- Herfst – Kleurrijke stadsparken en natuurgebieden.
- Winter – Sfeervolle verlichting in het historische centrum.
Bronnen
- Gemeente Zutphen – Algemene gegevens over inwoneraantal, oppervlakte, kernen en bestuurlijke indeling.
Link: https://www.zutphen.nl - Stichting Toeristisch Varen Zutphen – Informatie over de stadsvaartocht, route, vaartunnel, vertreklocatie, tarieven en seizoensopening.
Link: https://www.toeristischvarenzutphen.nl - Stichting Kinderboek Cultuurbezit – Gegevens over collectie, openingstijden en exposities van de dependance in Zutphen.
Link: https://www.kinderboekcultuurbezit.nl - Erfgoedcentrum Zutphen – Historische achtergrond van monumenten zoals de St. Walburgiskerk, Agnietenhof en landgoederen.
Link: https://www.erfgoedcentrumzutphen.nl - Provincie Gelderland – Aanvullende informatie over toeristische voorzieningen, recreatiegebieden en evenementen in Zutphen en omgeving.
Link: https://www.gelderland.nl