Plaatsen > Eijsden

Eijsden is een dorp en gemeente. Onder de gemeente Eijsden vallen de volgende woonkernen:

• Eijsden,
• Gronsveld,
• Mariadorp,
• Mesch,
• Oost-Maarland,
• Rijckholt,
• Withuis-Mesch

Onder het dorp Eijsden vallen ook de buurtschappen Hoog-Caestert, Laag-Caestert en Withuis. Deze zijn nog steeds in het buitengebied gelegen. De voormalige buurtschappen Breust en Het Poelveld zijn thans te beschouwen als wijken van de kern Eijsden. Verder omvat de huidige gemeente Eijsden het grootste gedeelte van de voormalige gemeenten Gronsveld, Mesch en Rijckholt.

Eijsden is de zuidelijkste gemeente van Nederland. De Maas vormt de westgrens met België. Grensovergang Eijsden-Moelingen. Bij Eijsden komt de Maas Nederland binnen. Het oude dorp was in de 18e eeuw een drukke havenplaats met een veer over de Maas. Eijsden ligt aan de A2, met eigen op- en afritten. Bij de grensovergang met België krijgt deze weg de naam ‘Route du Soleil’.

Kasteel Eijsden stamt uit 1636 en is een van de mooiste kastelen van Limburg, met in mergel versierde torens, verhoogde paviljoens en hardstenen raamkozijnen. Het is omgeven door een gracht en een mooie tuin met eeuwenoude bomen. Het kasteel is gebouwd in de Maaslandse Renaissancestijl, een typische bouwstijl in de streek, gelegen in de driehoek Luik-Maastricht- Aken, kenmerkend voor deze bouwstijl is het gecombineerd gebruik van rode baksteen, mergel en hardsteen. Kasteel Eijsden is omgeven door lanen, tuinen, een park en weilanden. Het park is vrij toegankelijk, het kasteel zelf normaal gesproken niet. Ééns in de 2 jaar wordt hier voor 2 dagen een uitzondering op gemaakt. Voor de liefhebbers een buitenkansje.  De eigenaar van Kasteel Eijsden is de Belgische graaf Marcel de Liedekerke de Pailhe, vader van graaf Raphaël de Liedekerke de Pailhe, de huidige President van de Koninklijke Harmonie Sainte Cécile uit Eijsden. De opbrengsten van deze openstelling zijn ten bate van Koninklijke Harmonie Sainte Cécile, die in 1880 is opgericht door René Graaf de Geloes van kasteel Eijsden. Tijdens de openstelling krijgt u toegang tot de kelder en de begane grond vertrekken van het kasteel tevens kunt u de tuinen bezoeken en delen van het poortgebouw bekijken. De bezoekers worden rondgeleid in kleine groepen door gidsen die u meer kunnen vertellen over Kasteel Eijsden en haar historie. Een fotopresentatie met deskundige toelichting maakt deel uit van de rondleiding. Voor een drankje en een hapje kan op deze dagen gebruik gemaakt worden van het tijdelijke terras op de binnenplaats van het kasteel of van “Castalia”, dit is een als tijdelijk café ingerichte ruimte van het poortgebouw. Kasteel Eijsden is gelegen aan de Graaf de Geloeslaan 8 in Eijsden (circa 10km ten zuiden van Maastricht in Nederland). Ter indicatie: De toegangsprijs voor het kasteel bedroeg in 2011, inclusief de rondleiding, € 7,50 voor volwassen en € 5,00 voor kinderen tot en met 12 jaar. Kaarten kunt u bestellen via de website van Sainte Cécile waardoor u mogelijke wachttijden kunt vermijden.
Voor meer informatie over Sainte Cécile en deze openstelling kunt u terecht op: www.saintececile.nl

Het natuurreservaat Savelsbos is een aaneengesloten bosslinger van Cadier en Keer tot Eijsden. Het bos is over het algemeen oud. In het verleden is er nauwelijks gekapt, omdat de steile hellingen niet geschikt waren voor de landbouw. Er zijn dan ook vele volwassen en hoge woudreuzen, die het hellingbos een indrukwekkend aanzien geven. De hellingbossen genieten grote faam vanwege de vele soorten bloemen in het voorjaar. Links en rechts zijn in de weiden drinkpoelen. Deze poelen zijn van groot belang voor de vele diersoorten die in dit gebied hun territorium hebben. Men vindt met een beetje geluk padden, kikkers en salamanders, maar ook libellen en watertorren, terwijl de steenuil, kwikstaart en watersnip gebruik maken van de aanwezige heggen. Met name voor de amfibieën is de poel een onmisbare schakel in het voortplantingsproces.

Bezienswaardigheden
Sint Christinakerk. Het huidige kerkgebouw dateert uit 1508, het vervangt de in 1483 afgebrande kerk. Meer dan 300 jaar, van 1508 tot 1853, zou zij simultaankerk zijn voor de katholieke en protestantse eredienst. Hier wordt sinds de 19e eeuw de H. Egidius vereerd tegen en ter voorkoming van kinderziekten. De 14e-eeuwse toren oogt massief, niet alleen omdat behalve de galmgaten en een lichtspleet geen openingen of geledingen in de wanden zijn aangebracht, maar met name vanwege het ontbreken van een ingangsopening. In de kerk zijn de zware zuilen en maaskapitelen uit ca. 1400 hergebruikt. Het oude koor is gedeeltelijk bewaard. Het hoofdaltaar staat voor een retabel met een schilderij uit de 17e-eeuwse Antwerpse school dat de kruisiging verbeeldt.

De St. Martinuskerk (Breust), al vermeld in 965, werd kort nadat ze in 1393 werd verwoest weer opgebouwd. De kerk kreeg bij die herbouw zijn huidige basiliekvorm. Uitbreiding van het priesterkoor en aanbouw van beide sacristieën heeft plaats gevonden in respectievelijk 1722, 1851 en 1855. De toren aan de westzijde stamt uit de 15e eeuw en werd in laatgotische stijl gebouwd. De torenspits, nu 42 meter hoog, werd in 1896 vernieuwd. Vooral de toren van het kerkgebouw doet ons opveren. Zoals veel Zuid-Limburgse kerktorens uit de hoge en late Middeleeuwen is deze opgetrokken van mergelsteen, maar deze is met elegante gotische bogen en traceringen geleed – zich zo onderscheidend van de toch vooral sobere en weerbare tijdgenoten. Het schip achter deze toren is in het midden van de 19e eeuw ingrijpend verbouwd. De arcades die de hoofdbeuk van de zijbeuken scheiden, rusten op hergebruikte zuilen van Naamse steen met maaskapitelen. Het torenportaal heeft bijzondere trekken: het stergewelf is fraai en de latei is een aanwijzing dat hier eeuwen voor de torenbouw al gehecht werd aan fijne en bijzondere producten van ambachtelijkheid.
De latei heeft een bovenrand met twee flauwe hellingen die in een punt samenkomen. Hij is voorzien van drie gebeeldhouwde medaillons tussen bladranken. In de medaillons zijn steeds een mens en een dier in strijd te vinden (de middelste interpreteren als Samson en de leeuw is op zichzelf niet onlogisch, maar gaat voorbij aan de veelheid van dergelijke voorstellingen in de romaanse kunst die niet per se aan het oudtestamentische verhaal refereren. Het linker paar zou geduid kunnen worden als St. Michaël en de draak). Door de stijl van de reliëfs laat de latei zich in de tweede helft van de 12e eeuw plaatsen. De stijl is verfijnder dan de tegenwoordige verweerde staat – resultaat van een eerdere verblijfplaats waar de steen blootstond aan weersinvloeden – doet geloven. Binnen vindt de bezoeker ook een doopvont uit dezelfde periode als die van de latei.

De Martinuskerk is steeds de hoofdkerk van de parochie Breust-Eijsden geweest. Tegen de noordgevel is de grafkelder van de grafelijke familie De Geloes aangebouwd. In de kerk zelf zijn verschillende leden van de grafelijke familie Van Hoensbroeck, bewoners van kasteel Oost, begraven. De grafstenen zijn hier en daar nog identificeerbaar.

Sinds 1908 is er aan de Wilhelminastraat een kleine Nederlands Hervormde kerk. In de tussenliggende periode werden de protestantse diensten gehouden in een thans afgebroken woning aan de Diepstraat.

In het voormalige Urselinenklooster, Breusterstraat 27, is thans het gemeentehuis gevestigd. In 1849 vestigden zich drie zusters Ursulinen in Breust-Eijsden en stichtten er een klein klooster onder de naam ‘La Sainte Crèche’. Onderwijs aan arme kinderen werd hun levenstaak. Na een armoedig begin ondernam de kloostergemeenschap veel bouwactiviteiten. De kapel, in neogotische stijl, dateert uit 1892. Het hoofdgebouw kreeg in 1899 zijn monumentale voorgevel in neorenaissancestijl. In 1973 verlieten de laatste zusters het klooster. De gemeente kocht het gehele complex. De meest waardevolle gedeelten van het klooster bleven behouden en zijn na grondige restauratie en verbouwing als gemeentehuis ingericht. De kapel is nu raadszaal, wellicht uniek in Nederland. De ruimte is multifunctioneel en wordt ook als tentoonstellingsruimte gebruikt.

De dorpskern heeft geleidelijk aan een enigszins stads karakter gekregen, terwijl zich in de rest van de gemeente de monumentale boerderijen en molens bevinden. Het centrum van Eijsden is sinds 1971 een beschermd dorpsgezicht en doet middeleeuws aan met zijn schilderachtige pleinen, straatjes met keiplaveisel en antieke lantaarns.

In de Diepstraat en omgeving vinden we nog tientallen 17e-, 18e- en 19e-eeuwse panden. Een groot aantal is gebouwd door de invloedrijke magistratenfamilie Nolens en door verschillende rijke joodse families, waaronder de familie Coopman. De monumentale panden Diepstraat 30 en 31 zijn gebouwd als kanunnikenhuizen. Drie panden uit het rijke Nolensbezit hebben een aantal jaren dienst gedaan als retraitrehuis, dat geleid werd door de zusters ‘Les Filles de la Sainte Vierge’, sinds 1905 in Eijsden. Deze panden zijn nu particulier bezit.

Op de eerste verdieping van het monumentale pand Diepstraat 53 is van ongeveer 1785 tot 1935 een Joodse synagoge gevestigd geweest. De Joodse gemeenschap telde in de 18e eeuw ongeveer 50 leden.

Aan het Vroenhof bevindt zich het oorlogsmonument ter nagedachtenis aan de Eijsdenaren die in de Tweede Wereldoorlog het leven lieten. Drie van hen zijn op 9 oktober 1943 gefusilleerd in fort Rhijnauwen bij Utrecht, één van hen kwam om in het concentratiekamp Vaihingen. Naast dit monument is op 12 september 2001een bronzen plastiek onthuld ter nagedachtenis aan dertien joodse medeburgers die in 1940-1945 uit Eijsden-Gronsveld zijn weggejaagd om ‘in een onmenselijke duisternis te verdwijnen’. Daarnaast kwam nog een vijftal Eijsdenaren door diverse oorlogshandelingen om het leven.

Kasteel Eijsden is in 1636 gebouwd in Maaslandse renaissancestijl en bestaat uit twee haaks op elkaar geplaatste vleugels en twee torens. Het kasteel, dat is opgetrokken uit metselwerk van rode baksteen, en afgewerkt met hardsteen en mergelsteen, is in zijn stijl een van de mooiste kastelen van Nederland. Het is dan ook een ‘Top-100 monument’. Het is volledig ingericht als bewoond edelmanshuis en omvat stijlkamers uit de 18e en 19e eeuw met een grote collectie (familie)portretten, authentiek meubilair, porselein et cetera. Kasteel Eijsden is familiebezit.  Het kasteelplein en park met de fraaie Franse kasteeltuinen zijn gelegen buiten de gracht en het hele jaar vrij toegankelijk. Het kasteel zelf is één weekend per jaar te bezichtigen.

Monumentale boerderijen vindt u onder meer op Sint Martinusstraat 8, 17 en 22 en op Emmastraat 25 (alle te Breust).

Buurtschap Hoog-Caestert:
De Kerenshof is gebouwd door Maastrichtenaar Kerens. Het boerderijgedeelte waarschijnlijk in 1695 (sluitsteen boven poort), het deftige monumentale woonhuis in 1720. Kerenshof is enige tijd residentie geweest van de Prins-Bisschop van Luik. Jaren later fungeerde het pand als directeurswoning van de zinkwitfabriek. Momenteel zijn de gebouwen particulier bezit.

De Muggemolen, gebouwd in 1677-1678, heeft als oorsprong een vroegere molen. De oudste geschriften erover dateren uit 1436. Deze oude molen ging omstreeks 1675 door hevig oorlogsgeweld geheel verloren. Baron de Lamargelle kocht de resten, liet er een nieuwe molen bouwen en verpachtte deze aan particulieren. Af en toe wordt er nog graan gemalen. De molen ligt aan de Voer, aan het eind van de Muggenweg, tegen de A2, en is niet te bezichtigen.

De eerste vermelding van de Breustermolen als banmolen dateert uit 1221. Eigenaar is dan het kapittel van Sint Martinus in Luik. De molen werd door pachters geëxploiteerd. De term banmolen betekent dat de bewoners van de gehele heerlijkheid Breust verplicht waren hun granen in deze molen te laten malen. In 1791 vindt een ingrijpende verbouwing plaats. De molen is in de Franse tijd geconfisqueerd en aan particulieren verkocht. In 1931 is het waterrad vervangen door een turbine. In 1972 is men met het maalbedrijf gestopt. De molen is verder nog geheel intact. De Breustermolen ligt aan de Voer.

Buurtschap Laag-Caestert:
De voormalige ‘zaagmolen’ wordt in 1317 voor het eerst vermeld. In oorsprong is het een banmolen voor de inwoners van Lixhe en Nivelle, aan de overkant van de Maas. Op zeker moment komt de molen in het bezit van het kasteel en wordt in 1907 ingericht voor het opwekken van stroom voor het kasteel. Na de Tweede Wereldoorlog is ze als woning ingericht.

Het monumentale pand Reinickenshof ligt aan de Lamargellelaan 20-22. Het bestaat uit twee prachtige herenhuizen, een carréboerderij en een woontoren. Het pand heeft zijn naam te danken aan de Ritmeester der Cavalerie van het Staatse garnizoen in Maastricht, Johan Hendrick Reinicke. In 1725 koopt hij het complex van Baron Derijckel van Navagne. De panden zijn onlangs volledig gerestaureerd.

Buurtschap Withuis:
De buurtschap Withuis presenteert zich als een prachtige eenheid van bebouwing.

Er zijn vier wandelingen uitgezet door het dorp en door het buitengebied. Lengte 4 tot 8 km. De start is op het Vroenhof. De routes zijn door gekleurde paaltjes gemarkeerd.

Met de wandelkaart Voerstreek-Mergelland is er keuze uit 15 wandelingen in het Nederlands-Belgisch grensgebied. Vier ervan lopen over Eijsdens grondgebied. Lengte 5 tot 13 km.

Voorts zijn er vier wandelingen langs wegkruisen en kapellen. De routebeschrijving is te vinden in het verenigingsblad De Wissel van het I.V.N. afd. Eijsden.

Verder kunt u wandelen in het Savelsbos onder leiding van een deskundige boswachter van Staatsbosbeheer. Dit 240 hectare grote boscomplex ligt op de steile helling tussen het plateaugebied en het lager gelegen Maasdal. Het Savelsbos is bekend om zijn planten- en dierenwereld. Alle wandelroutes zijn rondwandelingen. Goed schoeisel is aan te bevelen.

Voor nadere informatie over het Savelsbos zie bij Rijckholt.

Wandelingen in de omgeving van Eijsden
Langeafstand wandelingen: de N.S. wandeling Krijtlandpad, 42 km, loopt van station Valkenburg via Gulpen naar station Eijsden.

Het Pelgrimspad loopt van Amsterdam naar Santiago de Compostella in Spanje (2.615 km). De tweede etappe, Den Bosch-Visé, doet ook Eijsden aan.

Verder is er nog de Grand Randonnée Nr. 5 (G.R. 5) van Amsterdam naar Zuid-Frankrijk die eveneens via Eijsden richting Visé loopt.

Fietstochten in de omgeving van Eijsden
Fietsen: ANWB fietsroute nr. 16, ‘De Maasdalroute’ (44 km) is een vrij vlakke route door het Maasdal. De route is bewegwijzerd met de bekende zeshoekige bordjes. Men kan starten op eender welk punt. In Eijsden kan dit bijvoorbeeld in de Diepstraat.

De ANWB fietsroute ‘De Mergellandroute’ is van een geheel ander kaliber. 110 km lang, met een aantal zeer steile hellingen. Ze is alleen geschikt voor geoefende fietsers. Ook deze route is bewegwijzerd. Let op! De bewegwijzering is op bepaalde delen gecombineerd met de Mergellandroute voor auto’s. Dus zowel de bruine als de wit/groene bordjes kunnen de bewegwijzering vormen. Start op de parkeerplaats bij de kerk van Mariadorp.

Eijsden is eveneens aangesloten op het ‘Grensoverschrijdend fietsroutenetwerk’: Haspengouw, Kempen en Maasland, Mergelland-Parkstad, Zuid-Limburg. Aan de hand van een ingenieus knooppuntensysteem kunt u de routes eindeloos combineren. U kunt bij elk knooppunt starten. In Eijsden kan dit bij de knooppunten 76 en 77 aan de Diepstraat. Alle routes zijn bewegwijzerd.

Het 61 hectare grote natuurgebied Eijsder Beemden ligt langs de Maas ten noorden van Eijsden. In 1994 is het gebied door Het Limburgs Landschap verworven. Voor een symbolisch bedrag droeg de gemeente Eijsden, de toenmalige eigenaar, een deel van haar gronden langs de Maas en enkele aanliggende percelen landbouwgrond over. Jarenlange acties door plaatselijke verenigingen (met name de Werkgroep Grindgat Eijsden) gericht op een goed beheer van het gebied gingen hieraan vooraf. Al in de jaren zeventig was de omgeving van het grindgat heringericht. Er waren poelen gegraven en bomen geplant. Tegenwoordig wordt een extensief beheer toegepast, waarin zo min mogelijk sturing plaatsvindt. Het bestaat uit graslanden, plassen, wilgenbossen, een oude hoogstamboomgaard en een groot grindgat. De gehele oppervlakte wordt het hele jaar door extensief begraasd door een kudde Koniks en Galloways.

De Eijsder Beemden is een zeer soortenrijk natuurgebied en een uitstekend voorbeeld van een snelle natuurlijke ontwikkeling vanuit een cultuursituatie. Door de grote variatie van bodem- en vochtomstandigheden, de invloed van de kuddes grazers en vooral door de invloed van de Maas, vinden de vele planten en dieren er uitstekende leefomstandigheden. Het gebied is vrij
toegankelijk voor wandelaars, zowel op als buiten de paden. Honden zijn niet toegestaan, de aanwezige paarden en runderen verdragen geen honden. Er loopt een asfaltweg langs het gebied.

Vakantiehuizen en vakantie appartementen in Eijsden en omgeving.
In Eijsden en omgeving is tot in de kleinste plaats voor uw vakantie onderdak bij particulieren of in hotels te vinden. Overal in Eijsden en omgeving worden vakantiewoningen, hotels en appartementen aangeboden.

Door te klikken in het menu bovenaan de pagina op “Camping”, “Hotels” of “Vakantiehuizen” krijgt u alle informatie die u nodig heeft en kunt u eventueel rechtstreeks contact opnemen met de eigenaar.