Aa en Hunze, Drenthe

Laatste update 13/09/2025 door Redactie

Kerk Grolloo
Kerk Grolloo

De gemeente Aa en Hunze ligt in het noordoosten van de provincie Drenthe, deels op de Hondsrug en deels in het veengebied langs de grens met Groningen. De naam verwijst naar de twee beekdalen die het landschap hier vormgeven: de Drentsche Aa en de Hunze. De gemeente telt ongeveer 25.000 inwoners en beslaat 27.927 hectare (circa 279 km²). Het gemeentebestuur is gevestigd in Gieten. De ondergrond bestaat vooral uit zand (op de Hondsrug) en veen (richting het Hunzedal), met een traditioneel sterke akkerbouw- en veehouderijsector en gevarieerde industrie, waaronder voedingsmiddelen.

Geschiedenis Aa en Hunze

De huidige gemeente Aa en Hunze ontstond op 1 januari 1998 door fusie van de voormalige gemeenten Anloo, Gasselte, Gieten en Rolde. De streek kent een lange bewoningsgeschiedenis: het esdorpenlandschap van de Drentsche Aa en de stuwwal van de Hondsrug vormen al eeuwen de basis voor landbouw en nederzettingen. Prehistorische sporen zijn op veel plaatsen zichtbaar, met name rondom Annen, Eext, Gasteren en Rolde, waar hunebedden en grafheuvels het hoge zandlandschap markeren. In de 19e en vroeg‑20e eeuw ontstonden langs kanalen als het Annerveenschekanaal en het Eexterveenschekanaal veenkoloniale nederzettingen, gericht op turfwinning en scheepvaart. Het karakteristieke beek- en esdorpenlandschap van de Drentsche Aa is grotendeels intact gebleven en kreeg later bescherming als nationaal landschap.

Natuur en landschap

Het grootste deel van Aa en Hunze ligt op of tegen de Hondsrug, met oude zandgronden, heidevelden en bossen. Richting Groningen en het Hunzedal gaat het over in veen- en polderland. De natuur is uitzonderlijk afwisselend en goed ontsloten met wandel-, fiets- en ruiterroutes.

Drentsche Aa en esdorpen

Het stroomdallandschap van de Drentsche Aa geldt als een van de best bewaarde beekdalen van Nederland, met heide, hooilanden, houtwallen en esdorpen. Een belangrijk deel van dit gebied is beschermd natuurgebied en maakt deel uit van het Nationaal Park Drentsche Aa. Het Balloërveld is een uitgestrekt heideveld met grafheuvels en een schaapskooi; rond Balloo en Gasteren zijn de prehistorische structuren goed zichtbaar. Het Pieterpad doorkruist dit gebied en volgt vaak de oude zandpaden langs de beek.

  • Tip: Start een rondwandeling bij de schaapskooi van Balloo en volg de paaltjesroutes over het Balloërveld; in augustus staat de heide in bloei.
  • Tip: Vanaf Gasteren loopt een mooie lus langs de Drentsche Aa met houten vlonderpaden en uitzicht op hooilanden.

Strubben‑Kniphorstbos en Hondsrug

Tussen Anloo en Schipborg ligt het Strubben‑Kniphorstbos, een archeologisch reservaat met grafheuvels, karrensporen en bosheide. De Hondsrug zelf is een langgerekte rug van keileem en dekzand, met hoogteverschillen die in het landschap duidelijk te ervaren zijn.

  • Tip: Wandel de boswachterijroute vanaf Anloo; de combinatie van cultuurhistorie en stille dennenbossen is uniek op korte afstand van Groningen.
  • Tip: Bezoek het uitzichtpunt bij de Galgenberg bij Anloo voor een korte klim met weids zicht over het esdorpenlandschap.

Drouwenerzand en Gasselterveld

Aan de westflank van de Hondsrug, richting Gasselte en Drouwen, ligt het stuifzandgebied Drouwenerzand met heide, jeneverbessen en zandverstuivingen. Ten zuiden daarvan bevinden zich de recreatieplassen Gasselterveld en ’t Nije Hemelriek, populair om te zwemmen en wandelen.

  • Tip: Combineer een wandeling over het Drouwenerzand met een afsluiting aan het strand van ’t Nije Hemelriek; vroeg in de ochtend is het er het rustigst.
  • Tip: De kindvriendelijke rondwandeling om het Gasselterveld heeft veel bankjes en meerdere strandopgangen.

Hunzedal en veenrand

Langs de oostzijde van de gemeente meandert de Hunze door het heringerichte Hunzedal met natte natuur, rietlanden en kronkelende waterlopen.

  • Tip: Fiets de Hunze‑route tussen Spijkerboor en Gieterveen; in het broedseizoen zie je vaak grutto’s en kieviten in de lage hooilanden.

Dorpen en voorzieningen

Aa en Hunze heeft een kleinschalig, landelijk karakter met verspreide kernen en buurtschappen. Voor dagelijkse voorzieningen en winkelen kun je terecht in meerdere dorpen.

  • Woonkernen: Amen, Anderen, Anloo, Annen, Annerveenschekanaal, Balloo, Deurze, Eext, Eexterveen, Eexterveenschekanaal, Eexterzandvoort, Ekehaar, Eldersloo, Eleveld, Gasselte, Gasselternijveen, Gasselternijveenschemond, Gasteren, Geelbroek, Gieten, Gieterveen, Grolloo, Marwijksoord, Nieuw‑Annerveen, Nieuwediep, Nijlande, Nooitgedacht, Oud‑Annerveen, Papenvoort, Rolde, Schipborg, Schoonloo, Spijkerboor, Vredenheim.
  • Let op: Het Balloërveld is een natuurgebied en geen woonkern; het wordt vaak als gebiedsnaam genoemd vanwege de nabijheid van Balloo.
  • Winkelaanbod: sterke dorpscentra in Annen, Gieten, Gasselte, Gasselternijveen en Rolde met dagelijks aanbod en horeca.
  • Economie: landbouw (akkerbouw/veehouderij) is belangrijk; daarnaast gevarieerde kleinschalige industrie en diensten, o.a. in de voedingsmiddelenketen.
  • Tip: In Rolde loopt een dorpswandeling langs de kerk, brink en de hunebedden; start bij het dorpsplein.
  • Tip: Gieten is een handig startpunt voor fietsroutes over de Hondsrug en naar het Hunzedal (knooppuntroutes staan goed aangegeven).
  • Tip: In Grolloo is een klein muziekmuseum en starten diverse boswandelingen; combineer met een terras aan de brink.

Toeristische wetenswaardigheden Aa en Hunze

De gemeente is een sterk wandel‑ en fietsgebied met hoge natuur‑ en cultuurwaarde. Door de variatie aan landschappen en de korte afstanden tussen dorpen zijn dagtochten goed te plannen.

  • Natuur en erfgoed: hunebedden en grafheuvels bij Annen, Eext, Gasteren en Rolde; heide en schaapskooi op het Balloërveld; archeologisch reservaat Strubben‑Kniphorstbos bij Anloo en Schipborg.
  • Water en recreatie: zwemmen en strand bij het Gasselterveld en ’t Nije Hemelriek (bij Gasselte); kanovaren op de Drentsche Aa (seizoensafhankelijk en natuurvriendelijk).
  • Routes: het Pieterpad en meerdere LAW/streekpaden lopen door het Nationaal Park Drentsche Aa; MTB‑routes op de Hondsrug.
  • Overnachten: ruime keuze aan campings, B&B’s, vakantiehuizen en kleinschalige hotels verspreid over de dorpen, met een concentratie rond Gasselte, Gieten, Annen en Rolde.
  • Tip: Voor stiltebeleving kies je de schemeruren op het Balloërveld of de ochtendmist in het Hunzedal — neem verrekijker en laarzen mee.
  • Tip: Bezoek op warme dagen de noordelijke stranden van het Gasselterveld; deze liggen het langst in de schaduw van de dennen en zijn koeler.
  • Tip: In de herfst is het Strubben‑Kniphorstbos spectaculair door paddenstoelen; blijf op de paden om kwetsbare plekken te beschermen.

Praktisch

  • Bereikbaarheid: Aa en Hunze ligt tussen Assen en Veendam; via N‑wegen zijn dorpen als Gieten, Annen en Rolde goed bereikbaar. Regionale bussen verbinden de kernen onderling en met Assen en Groningen.
  • Seizoenen: heide bloeit meestal half augustus–begin september (o.a. Balloërveld en Drouwenerzand); delen van het Hunzedal kunnen in natte perioden drassig zijn.
  • Behoud: veel gebieden vallen onder natuurbeheer (Nationaal Park Drentsche Aa, beschermde archeologie in Strubben‑Kniphorstbos); respecteer zonering en seizoensregels.

Bronnen

Plaats een reactie