Adorp, Groningen

Laatste update 13/09/2025 door Redactie

Aduarderdiepvaart en eeuwenoude dijken omsluiten Adorp, een Gronings dorp in de gemeente Het Hogeland. Tussen de oostelijke oevers van het Reitdiep en de lommerrijke wegen naar Leek, Garnwerd en Ezinge vormt Adorp een stille uitvalsbasis. Ten zuidoosten strekken de vaarten en plaspartijen van het Paterswoldsemeer zich uit; iets noordelijker ligt het Marnegebied met zijn kronkelende waterwegen en rietmoerassen. Bospaden, landelijke dijkjes en het nabijgelegen Pieterpad nodigen uit tot wandelen, fietsen of kanoën, terwijl de cultuurhistorie van het dorp bij elke bocht zichtbaar blijft.

Verklaring van de naam

De naam Adorp is afgeleid van het Oudnederlandse Audurpe, waarin au of oer ‘oever’ betekent en dorp ‘nederzetting’. Letterlijk wijst Adorp dus op een dorp aan de oever (‘oer’) van het Reitdiep. Deze toponiemreflectie toont hoe de eerste bewoners zich vestigden op de hogere zandrug langs de vaarweg, veilig voor overstromingen in het verder drassige landschap. Sinds de middeleeuwen blijft de relatie met het water enerzijds en de klei- en zandgronden anderzijds bepalend voor het dorpskarakter.

Geschiedenis Adorp

Reeds in de dertiende eeuw functioneerde Adorp als handelsplaats aan het Reitdiep. Schepen vervoerden turf, rijshout en landbouwproducten van de veengebieden rond Lettelbert en Sauwerd naar de stad Groningen. In 1646 verrees de eerste stenen kerk, ingewijd als Hervormde Kerk van Adorp, in de stijl van de Hollandse Classicisme. Van deze kerk staat nog de karakteristieke klokketoren met zware eiken balken op het kerkhof, dat tot op de dag van vandaag in gebruik is.

Rond 1700 bouwden de kosters van Aduard de vermaarde 17e-eeuwse boogbrug over het Aduarderdiep, een bakstenen boogconstructie met natuurstenen sluitstenen en aansluitende keermuren die de rivierstroom beheersen. In de achttiende en negentiende eeuw legden boeren rondom Adorp houtwallen aan—de odowallen—om vee te beschermen tegen de wind en bij te dragen aan bodembedekking. De komst van de Friesestraatweg in 1843 en de spoorlijn Leeuwarden–Groningen in 1866 gaf het dorp nieuwe impulsen, al bleef het kleinschalig.

In 2019 ging de voormalige gemeente Winsum op in Het Hogeland, waarin naast Adorp ook Winsum, Sauwerd, Ezinge, Mensingeweer, Leens, Ulrum, Wehe-den Hoorn, Kloosterburen en vele kleine buurtschappen deel uitmaken. De herinrichting van het dorp en de restauratie van de boogbrug in 2005 onderstreepten de groen-blauwe samenwerking voor recreatie en erfgoed.

Toeristische wetenswaardigheden

Langs het Reitdiep kronkelt de Lingefietsroute van Groningen naar het Lauwersmeer. Fietsers starten bij Café de Buizen, aan Dorpsstraat 12, waar e-bakkerij en streekproducten te verkrijgen zijn. Onderweg passeren zij de Monumentale Boogbrug, de Reitdiepsluizen en de “Oude Peperklip”, een hoefbaak uit 1763. Voor wandelaars zijn klompenpaden uitgezet over de oude zandruggen en langs de Marnevaart; onderweg wijzen informatiepanelen op grafheuvels uit de Bronstijd aan de oever.

Culinair geniet men in Café de Buizen van Groninger mosterdsoep en boterkoek, terwijl in De Oeverscheur aan de dijk bij de sluizen verse palingrolletjes op de kaart staan. Elders, in B&B Dorpstuinen, logeren bezoekers in opgeknapte boerderijen met uitzicht op de Marnepolders en serveren de gastheren zelfgebrouwen bier met kruiden uit eigen kruidentuin.

Cultureel valt er te luisteren naar de jaarlijkse jazzavond eind augustus op het dorpsplein, georganiseerd door de Stichting Oude Groninger Kerken. Tijdens de wintermaanden klinken in de Hervormde Kerk abdijconcerten met orgel- en kamermuziek, een traditie sinds 1998. Daarnaast herinnert een klein monument bij de boogbrug aan de veenarbeiders die hier in 1872 een protestmars door het dorp hielden voor betere arbeidsomstandigheden.

Drie lokale tips geven Adorp extra kleur. Ten eerste is in de lente langs de noordwal van het Reitdiep het drooggevallen beekdal te bewonderen, waar pulserende dotterbloemen als oranje stippen in de wei staan. Ten tweede organiseert de vogelwerkgroep Wad’n Hooft elk najaar een excursie naar de trekvogeltrek bij de sluizen en op de dijk. Ten derde is op de flank van de zandrug bij de boogbrug een zélfgaarkeuze—een in 2021 herijkte geocache—verborgen, met uitzicht op de spiegeling van de brug in het water.

Praktische informatie Adorp

De 17e-eeuwse boogbrug over het Aduarderdiep bevindt zich aan de Oude Brugweg in Adorp en is dag en nacht vrij toegankelijk. Parkeren kan langs de brug op onverharde parkeerplaatsen aan weerszijden van het kanaal. De dichtstbijzijnde buslijn 82 stopt bij halte Adorp, Brug. Google Maps: https://maps.google.com/?q=Oude+Brugweg+Aduarderdiep

De Hervormde Kerk Adorp, één van de oudste religieuze bouwwerken in het Westerkwartier, staat aan Dorpsstraat 5. Van november tot en met maart vinden er elke eerste zaterdag abdijconcerten plaats tussen 14:00 en 16:00 uur. Toegang is gratis, een vrijwillige bijdrage wordt aanbevolen. Parkeren op de kerkweide naast de toren. OV: bus 82, halte Adorp, Dorpsstraat. Google Maps: https://maps.google.com/?q=Dorpsstraat+5+Adorp

Het sluizencomplex Reitdiepsluizen, bij Zuiderweg 2, kent twee historisch waardevolle schutsluizen uit 1706 en 1867. Bezoekers zijn welkom van zonsopgang tot zonsondergang, zonder entree. Parkeer op het naastgelegen pontonplein en volg het wandelpad langs het Reitdiep. OV-verbinding via bus 82 (halte Reitdiepsluizen). Google Maps: https://maps.google.com/?q=Zuiderweg+2+Adorp

Bronnen

Plaats een reactie