Albrandswaard, Zuid-Holland

Laatste update 01/09/2025 door Redactie

De gemeente Albrandswaard ligt in het hart van Zuid-Holland, ingeklemd tussen de stad Rotterdam in het oosten en het groene Hoeksche Waard in het westen. Aan de noordzijde grenzen de gemeenten Ridderkerk en Barendrecht, terwijl in het zuiden de overlopers naar Hoogvliet en de kernen Rhoon en Poortugaal bevinden. Het gebied strekt zich uit langs de oevers van de Oude Maas en kenmerkt zich door weidse polders, dijklinten en historische dorpskernen die nog altijd een landelijke charme uitstralen. Dankzij de nabijheid van de Rotterdamse metropool is Albrandswaard zowel aantrekkelijk voor dagjesmensen die rust zoeken als voor toeristen die het afwisselende eeuwenoude landschap willen verkennen.

Verklaring van de naam

De naam Albrandswaard verwijst naar de middeleeuwse term “Hoge Heerlijkheid Albrandswaard”, een agrarisch domein dat zich uitstrekte tussen Poortugaal en Rhoon. In de late Middeleeuwen vormde deze “waard” een samenhangend gebied van versterkte boerderijen en dijken, beheerd door lokale edelen. Naarmate de indijkingen vorderden, bleef de naam leven, ook toen in 1985 de voormalige gemeenten Rhoon en Poortugaal werden samengevoegd tot de huidige gemeente. Het historische karakter van de naam benadrukt de verbondenheid met het rivierlandschap en de eeuwenlange strijd tegen het water.

Geschiedenis

De oorsprong van wat nu Rhoon heet, gaat terug tot 1199 toen Biggo van Duyveland een zandplaat in de Oude Maas in leen kreeg en indijkte. Kort daarna verrees het eerste kasteel, waarvan niets meer rest; het huidige Kasteel van Rhoon stamt uit de periode na de Sint-Elizabethsvloed van 1421. Rond dit kasteel ontstond een kerkdorp met de Nederlandse Hervormde Kerk en het oude havezategebouw dat later bekend werd als het Wapen van Rhoon of Huis te Pendrecht. Het dorp groeide in de loop van de eeuwen langs de Oude Zeedijk, waardoor het profiel van een klassiek dijkdorp ontstond, met straatnamen als Dijkgraaf, Zeedijk en Veerdijk die herinneren aan de vele indijkingen.

In Poortugaal lagen al sporen van bewoning in de vijfde eeuw voor Christus, maar pas in de negende eeuw vestigden zich hier weer mensen na terugtrekkende kreken. Rond 1170 concentreerden bewoners zich achter een ringpolder van ongeveer 95 hectare, markeerden een houten kerkje en een toren het hart van de nederzetting, en legden dijken de basis voor verdere groei. De bakstenen kerk die in de vroege dertiende eeuw verrijst, krijgt zijn unieke positie buiten het dorpslint omdat hij dienstdeed als hofkerk van de adellijke heer. In de veertiende eeuw verrees nabij de zuidelijke dijk het kasteel Valckesteyn, later gesloopt maar nog immer gevierd door het bos dat nu daar groeit.

De aanleg van polders op IJsselmonde, mechanisatie in de landbouw en de komst van de havenindustrie in Rotterdam leidden in de twintigste eeuw tot bevolkingsgroei en uitbreiding van beide dorpskernen. In de jaren dertig van de vorige eeuw trokken vele agrariërs naar werk in het Botlek- en Europoortgebied. Na de Tweede Wereldoorlog verschenen nieuwe woonwijken, in Rhoon onder andere Portland met circa 2.700 woningen. De stadsgrenzen wijzigden tijdens de gemeentelijke herindeling van 1985, maar de historische kern bleef intact en toont nog steeds funderingen van oude boerderijen en dijklinten.

Toeristische wetenswaardigheden

Het erfgoed en de monumentale waarden van Albrandswaard zijn uitzonderlijk geconcentreerd in de twee kernen. Kasteel van Rhoon biedt bezoekers een blik in de middeleeuwse waterverdediging en het latere buitenleven. De omliggende tuinen zijn doorkruist met watermolentjes en gerestaureerde houtzaagmolens, ideaal voor een wandeling door het polderlandschap met zicht op de Oude Maas. Vlakbij staat de Nederlandse Hervormde Kerk, een vroeg-gotisch bouwwerk met zeldzame glas-in-loodramen en een rijnmonder orgel. Niet ver daarvandaan bevindt zich het historische pand Wapen van Rhoon, dat vandaag de dag dienstdoet als restaurant en stadhuisachtige ontvangstlocatie met authentieke 15e-eeuwse muurmetselwerk.

In Poortugaal zijn de restanten van kasteel Valckesteyn omgevormd tot het uitgestrekte Bos Valckesteyn, een afwisselend loofbos vol wandel- en mountainbikeroutes die door glooiende paden kronkelen. Hier treffen natuurliefhebbers ook de bijzondere eendenkooi aan die in de 18e eeuw vis- en eendenbeheersing diende. Het middeleeuwse dorpslint langs de ringpolder is rijk aan monumentale boerderijen, waarvan enkele zijn omgebouwd tot galerieën en ateliers, waar regelmatig lokale kunstenaars exposeren.

Voor een actief verblijf biedt Albrandswaard een netwerk van goed bewegwijzerde fiets- en wandelroutes. De trektocht langs de dijken volgt de laaggelegen polders en gaat via pittoreske bruggetjes over slootjes, met uitzicht op koeien die rustig grazen op het buitendijkse grasland. Voor watersporters is de Oude Maas een geliefde plek om te zeilen, suppen en vissen; er liggen jachthavens in zowel Rhoon als Poortugaal met ligplaatsen die vanaf april tot oktober toegankelijk zijn.

Culinair heeft de gemeente verrassend veel te bieden. In het centrum van Rhoon serveert het restaurant in Wapen van Rhoon streekproducten en klassieke gerechten met een moderne twist, terwijl aan de Dorpsweg in Poortugaal onlangs Brugzicht, een koffie-atelier, opende dat zelfgebakken brood, huisgemaakte appeltaart en biologische koffie schenkt. Op woensdagen vindt op het dorpsplein van Poortugaal de markt plaats waar lokale telers hun groenten en zuivel aanbieden. Elk jaar in september organiseert de Vrienden van Kasteel van Rhoon het middeleeuws festijn met ridders, barden en ambachtslieden.

Kunst in de openbare ruimte is in Albrandswaard tot een volwaardige beleving verheven. Langs de Scheepvaartsgracht in Rhoon staan sculpturen van gerenommeerde beeldhouwers, geïnspireerd op water en veeteelt, en in Poortugaal zijn mozaïekpanelen aangebracht op de dijkmuren, ontworpen door lokale schoolkinderen. Jaarlijks wordt het programma “Open Atelier Routes” georganiseerd door de stichting Albrandswaard Cultuur, waarbij inwoners hun privé-ateliers openen voor publiek.

Seizoensgebonden activiteiten dragen bij aan de levendige sfeer. In de wintermaanden kan op vorstperiodes worden geijld op een natuurijsbaan in de ringpolder, terwijl in mei de bloemrijke faunarijke bermen langs de dijken uitbundig in bloei staan en led-wandelingen door het Bos Valckesteyn worden georganiseerd. In juli en augustus biedt de gemeente zomerse koffieconcerten aan in de toren van de kerk van Poortugaal, met jonge talenten uit de regio.

Praktische informatie is een must voor een soepel verblijf. Kasteel van Rhoon, Duivelandsedijk 33 te Rhoon, is geopend van april tot en met oktober dagelijks van tien tot vijf uur, met entreeprijzen van zeven euro vijftig voor volwassenen en vijf euro voor kinderen, gratis parkeren op eigen terrein en bereikbaar via metrolijn D (station Rhoon) of bus 72. Google Maps

De Nederlandse Hervormde Kerk staat aan Dorpsweg 1 in Rhoon, van maandag tot en met zaterdag toegankelijk van tien tot vier uur, vrij entree met vrijwillige bijdrage, parkeergelegenheid langs Dorpsweg en een halte van metro D op loopafstand. De kerk is te vinden via Google Maps

Bos Valckesteyn bevindt zich aan Oudelandsedijk 12 in Poortugaal, het bos is dag en nacht vrij toegankelijk zonder entree, parkeren langs de dijk en bereikbaar met bus 79 vanaf station Poortugaal. Het bos is te vinden via Google Maps

OV-reizigers kunnen gebruikmaken van de Rotterdamse metrolijn D met stations in Rhoon en Poortugaal, gecombineerd met regionale busdiensten van RET en Connexxion. Wie met de auto komt, kan eenvoudig afslag 16 “Rhoon/Poortugaal” van de A15 nemen en parkeren bij P+R-terreinen aan de rand van de dorpskernen.

Bronnen

Plaats een reactie