Laatste update 03/09/2025 door Redactie
Aan de zuidelijke oever van de Lek, in het groene hart van Nederland, ligt het sfeervolle stadje Ameide. Deze plaats maakt deel uit van de gemeente Vijfheerenlanden in de provincie Utrecht en wordt omringd door karakteristieke dorpen als Tienhoven aan de Lek, Hei- en Boeicop, Leerbroek, Lexmond, Meerkerk en Nieuwland. De ligging tussen de rivieren, polders en natuurgebieden maakt Ameide tot een aantrekkelijke bestemming voor liefhebbers van cultuurhistorie, natuur en landelijke rust. Grotere steden als Gorinchem, Vianen en Nieuwegein liggen op korte afstand, waardoor het stadje goed bereikbaar is en toch zijn authentieke charme heeft behouden.
Verklaring van de naam
De naam Ameide kent een lange geschiedenis en wordt voor het eerst vermeld in middeleeuwse documenten. Er bestaan verschillende theorieën over de herkomst. Een veelgenoemde verklaring is dat de naam is afgeleid van het Oudnederlandse “Amede” of “Amida”, wat mogelijk verwijst naar een waterloop of moerassig gebied in de omgeving. De ligging aan de Lek en nabij de vroegere veengebieden ondersteunt deze interpretatie. In de loop der eeuwen is de spelling veranderd, maar de klank en betekenis zijn grotendeels behouden gebleven. De naam weerspiegelt de nauwe band van de stad met het water en het rivierenlandschap.
Geschiedenis
Ameide behoort tot de oudste stadjes van de regio en kreeg al in de 14e eeuw stadsrechten. De strategische ligging aan de Lek maakte het tot een belangrijk handels- en overslagpunt. Schepen vervoerden hier graan, hout, vee en andere goederen tussen de Hollandse steden en het achterland. De welvaart uit deze periode is nog altijd zichtbaar in de historische bebouwing.
Een van de meest markante gebouwen is het Stadhuis uit 1644, een fraai voorbeeld van Hollandse renaissancestijl met een rijk gedecoreerde gevel. Ook de Nederlands Hervormde Kerk, met een laat-romaanse toren uit de 16e eeuw, is een blikvanger. Deze kerk heeft door de eeuwen heen meerdere restauraties ondergaan, maar behield zijn historische karakter.
Sinds 1657 vindt in Ameide jaarlijks op de tweede donderdag van oktober de Paardenmarkt plaats. Deze traditie begon als een belangrijke handelsdag voor boeren en kooplieden uit de wijde omgeving. Tegenwoordig is het een cultureel evenement met keuringen, marktkramen en festiviteiten, dat bezoekers uit het hele land trekt.
In de omgeving van Ameide liggen diverse natuurgebieden, zoals de polder Achthoven en de Achthovense uiterwaarden. Deze gebieden zijn deels toegankelijk en bieden een inkijkje in het rivierenlandschap van weleer. Ten oosten van de Zouweboezem is een vlonderpad aangelegd, waar wandelaars het moerasgebied van dichtbij kunnen beleven.
Toeristische wetenswaardigheden
Historisch centrum en monumenten
Het compacte centrum van Ameide nodigt uit tot een wandeling langs monumentale panden, smalle straatjes en de levendige kade aan de Lek. Het Stadhuis (Adres: Dam 1, Ameide) is op afspraak te bezichtigen. Parkeren kan in de directe omgeving, OV-bereikbaarheid via buslijnen vanuit Vianen en Leerdam. Google Maps
De Nederlands Hervormde Kerk (Adres: Kerkstraat 1, Ameide) is geopend tijdens diensten en op speciale open dagen. Entree is gratis, parkeren kan in de nabijgelegen straten. OV: bushalte Ameide, Dam. Google Maps
Paardenmarkt
De jaarlijkse Paardenmarkt is een van de oudste in Nederland en vindt plaats op de tweede donderdag van oktober. Naast de handel in paarden en pony’s zijn er keuringen, een braderie en diverse optredens. Het evenement is gratis toegankelijk en trekt duizenden bezoekers.
Fietsen en wandelen
Ameide ligt aan de Ooievaarsroute, een bewegwijzerde fietsroute door de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Deze route voert langs rivierdijken, molens, boerderijen en natuurgebieden. Een aanrader is de tocht naar de Zouweboezem, waar in het voorjaar en de zomer veel ooievaars broeden.
Natuurgebieden
De polder Achthoven en de Achthovense uiterwaarden bieden een gevarieerd landschap van graslanden, rietkragen en waterpartijen. Deze gebieden zijn deels toegankelijk voor wandelaars. Het vlonderpad bij de Zouweboezem (Adres: Zouweboezempad, Ameide) is vrij toegankelijk en biedt een unieke beleving van het moeras. Parkeren kan bij de ingang, OV via bushalte Ameide, Dam. Google Maps
Vakantie en verblijf
In en rond Ameide zijn diverse accommodaties beschikbaar, van kleinschalige bed & breakfasts tot vakantiehuizen en hotels. Ook in de omliggende dorpen zijn mogelijkheden voor overnachting, vaak in historische panden of op boerderijen.
Culinair en evenementen
Lokale eetgelegenheden serveren streekgerechten, vaak met producten uit de polder. In de zomer worden er regelmatig dorpsfeesten en markten georganiseerd, zoals de Zomermarkt op het plein bij de kerk. In het voorjaar is er een Bloesemtocht voor wandelaars en fietsers, waarbij de fruitbomen in de omgeving in bloei staan.
Gemeente en regio
Ameide maakt deel uit van de gemeente Vijfheerenlanden, die in 2019 is ontstaan uit een fusie van de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik. De gemeente omvat naast Ameide de plaatsen Tienhoven aan de Lek, Hei- en Boeicop, Leerbroek, Lexmond, Meerkerk, Nieuwland, Leerdam, Kedichem, Schoonrewoerd, Vianen, Hagestein, Everstein, Hoef en Haag en Oosterwijk. De regio wordt gekenmerkt door een mix van rivierenlandschap, historische stadjes en agrarisch gebied.
De provincie Utrecht biedt een breed scala aan bezienswaardigheden, van de bossen van de Utrechtse Heuvelrug tot de historische binnenstad van Utrecht zelf. Ameide ligt in het zuidwestelijke deel van de provincie, op de grens met Zuid-Holland.
Lokale tips en weetjes
- In de uiterwaarden bij Ameide zijn regelmatig bevers te zien, vooral in de vroege ochtend of tegen zonsondergang.
- De dijk tussen Ameide en Lexmond biedt prachtige vergezichten over de Lek en is geliefd bij fietsers en wandelaars.
- In de zomermaanden vaart er een voet- en fietsveer tussen Ameide en Lopik, waarmee je eenvoudig de oversteek naar de noordelijke oever maakt.
Bronnen
- Gemeente Vijfheerenlanden – Gemeentelijke indeling en evenementen
- Stichting Paardenmarkt Ameide – Historie en programma van de paardenmarkt
- Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – Monumentenregister Ameide
- Staatsbosbeheer – Informatie over de Zouweboezem en natuurbeheer