Laatste update 02/10/2025 door Redactie
Bunschoten is een karakteristieke gemeente in het noordoosten van de provincie Utrecht, gelegen in de streek Eemland. De gemeente grenst aan het Eemmeer en wordt omringd door plaatsen als Amersfoort, Nijkerk en Baarn. Binnen de gemeentegrenzen liggen de kernen Bunschoten-Spakenburg, Eemdijk en het buurtschap Zevenhuizen. Het gebied combineert een rijke agrarische traditie met een maritiem verleden, waarbij de ligging aan de rivier de Eem en de voormalige Zuiderzee eeuwenlang bepalend was voor het leven van de inwoners.
Verklaring van de naam Bunschoten
De naam Bunschoten kent een lange geschiedenis. In historische documenten uit 1294 wordt de nederzetting aangeduid als Hegeschoten. Taalhistorici vermoeden dat het tweede deel van de naam verwijst naar een ‘schot’ of ‘afscheiding’ in het landschap, mogelijk een dijk of wal. Het eerste deel kan verband houden met een persoonsnaam of een beschrijving van de ligging. Door de eeuwen heen is de naam geëvolueerd tot de huidige vorm. De strategische ligging tussen de gewesten Holland en Gelre, en aan de toen belangrijke rivier de Eem, maakte de plaats aantrekkelijk voor handel, landbouw en verdediging.
Geschiedenis Bunschoten

De oorsprong van Bunschoten gaat terug tot de vroege middeleeuwen, toen het ontstond als agrarische nederzetting. In de 14e eeuw kreeg het stadse rechten, wat de economische en bestuurlijke positie versterkte. Het nabijgelegen Spakenburg ontwikkelde zich in de 15e eeuw tot een vissersdorp van betekenis, dankzij de gunstige ligging aan de Zuiderzee. De visserij bracht een bloeiende handel en scheepsbouw met zich mee.
De afsluiting van de Zuiderzee in 1932 en de daaropvolgende inpoldering van het IJsselmeer betekenden het einde van de lokale visvangst. Toch bleven visverwerking en -handel bestaan, met aanvoer van vis uit andere gebieden. De havens, scheepswerven, smalle steegjes en vissershuisjes herinneren nog altijd aan deze maritieme periode.
In Eemdijk en Zevenhuizen lag de nadruk traditioneel op veehouderij. Bunschoten zelf had een agrarisch karakter, terwijl Spakenburg zijn identiteit als vissersplaats behield. Na de Tweede Wereldoorlog groeiden de kernen door woningbouw aan elkaar, waardoor Bunschoten en Spakenburg tegenwoordig vrijwel één geheel vormen, al blijft het verschil in karakter merkbaar.
Toeristische wetenswaardigheden
Historische havens en scheepswerf
De oude havens van Spakenburg vormen het kloppend hart van het maritieme erfgoed. Vanaf het Randmeer vaar je direct de historische kern binnen. De gerestaureerde scheepshelling is nog steeds in gebruik en biedt bezoekers een blik op traditioneel scheepsonderhoud.
Klederdracht- en Visserijmuseum
In het centrum van Bunschoten-Spakenburg, achter de Noorderkerk, bevindt zich het Klederdracht- en Visserijmuseum. Hier ontdek je de rijke cultuur en tradities van de streek. De collectie omvat meer dan 120 poppen in originele klederdracht, modellen van historische vissersschepen zoals botters, hoekers en kulers, en miniatuurdorpstaferelen. Daarnaast zijn er bijzondere verzamelingen van geborduurde Bijbelse taferelen, kralentassen, zilverwerk en authentieke Spakenburgse stoffen.
- Adres: Kerkstraat 20, 3751 AR Bunschoten-Spakenburg
- Openingstijden: Tweede zaterdag in april t/m tweede zaterdag in september, maandag t/m zaterdag 10.00–17.00 uur
- Entree: Volwassenen € 5, kinderen € 2,50 (indicatief, actuele prijzen via museum)
- Parkeren: In de directe omgeving, deels betaald
- OV: Busverbinding vanaf station Amersfoort naar halte Centrum Spakenburg
- Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Klederdracht-+en+Visserijmuseum
Eemdijk
Dit langgerekte buurtschap langs de Eem is ideaal voor fiets- en wandeltochten. De dijk biedt weidse uitzichten over het rivierenlandschap en is onderdeel van diverse fietsroutes door Eemland.
- Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Eemdijk
Zevenhuizen
Sinds 1974 onderdeel van de gemeente Bunschoten, met een eigen historie en landelijke charme.
Lokale tips en weetjes
- Botterdagen Spakenburg – Jaarlijks evenement in augustus waarbij historische botters uitvaren en bezoekers kunnen meevaren.
- Spakenburgse Visafslag – Nog steeds in gebruik; bezoekers kunnen op bepaalde dagen de visafslag bijwonen.
- Spakenburgse klederdracht – Er zijn nog enkele tientallen vrouwen die dagelijks de traditionele dracht dragen, een zeldzaam gezicht in Nederland.
Culinair en evenementen
Naast de visafslag zijn er tal van eetgelegenheden waar je verse vis kunt proeven, zoals paling, haring en kibbeling. Jaarlijkse evenementen zoals de Spakenburgse Dagen brengen muziek, markt en cultuur samen in de historische kern.
Fiets- en wandelroutes
De Eemlandroute voert langs polders, boerderijen en de rivier de Eem. Voor wandelaars is er het Klompenpad door het buitengebied van Bunschoten en Eemdijk.
Seizoensgebonden activiteiten
- Voorjaar: Bloeiende fruitbomen in het buitengebied
- Zomer: Wateractiviteiten op het Eemmeer
- Herfst: Vogeltrek langs de rivier de Eem
- Winter: Sfeervolle kerstmarkten in de dorpskern
Overzicht van plaatsen in de gemeente Bunschoten
- Bunschoten-Spakenburg – Hoofdplaats met historische kern, havens en musea
- Eemdijk – Landelijk buurtschap langs de rivier de Eem
- Zevenhuizen – Kleinschalig buurtschap met agrarisch karakter
Bronnen
- Gemeente Bunschoten – Gemeente-indeling, kernen, ligging, algemene voorzieningen, bereikbaarheid.
- Archief Eemland – Historische gegevens over ontstaan, stadsrechten, visserijgeschiedenis, klederdracht, kernen Eemdijk en Zevenhuizen.
- Erfgoed Bunschoten – Historische foto’s, documenten en achtergrondinformatie over maritiem erfgoed en klederdracht.
- Visit Utrecht Region – Toeristische context, algemene regiopromotie, activiteiten in Eemland.
- Klederdracht- en Visserijmuseum – Bezoekersinformatie, collectieoverzicht, culturele context klederdracht en visserij.
- Provincie Utrecht – Regionale context Eemland, recreatie- en erfgoedbeleid.
- Utrechts Landschap – Natuur- en landschapsinformatie Eemland, seizoensactiviteiten zoals bloesem en vogeltrek.
- 9292 – OV-bereikbaarheid Bunschoten-Spakenburg en Eemdijk.
- Botterstichting Spakenburg – Officiële informatie over de Botterdagen, historie en vloot.
- Stichting Spakenburgse Dagen – Officiële informatie over de Spakenburgse Dagen, programma en data.
- Visafslag Spakenburg – Informatie over de visafslag, bezoekmogelijkheden en historie.
- Routes in Utrecht – Officiële route-informatie Eemlandroute (fietsroute).
- Klompenpaden – Officiële route-informatie Klompenpad Bunschoten/Eemdijk.