De Rijp, Noord-Holland

Laatste update 24/09/2025 door Redactie

De Rijp is een karakteristiek dorp in de provincie Noord-Holland, gelegen in de gemeente Alkmaar. Het ligt op het voormalige eiland Schermer, midden in een waterrijk polderlandschap dat wordt doorsneden door vaarten en sloten. In de directe omgeving liggen dorpen als Graft, Noordeinde, Oost-Graftdijk, West-Graftdijk en Markenbinnen. Grotere plaatsen als Purmerend, Alkmaar en Zaandam zijn binnen korte tijd bereikbaar, waardoor De Rijp zowel een rustige woonplaats als een aantrekkelijke bestemming voor dagtoeristen is. Het dorp staat bekend om zijn goed bewaarde historische kern, die is aangewezen als beschermd dorpsgezicht.

Verklaring van de naam

De naam De Rijp wordt in verband gebracht met het Oudnederlandse woord “rijp” of “rijpe”, dat ‘land aan het water’ of ‘oeverland’ betekent. Deze benaming past bij de ligging van het dorp aan de rand van het voormalige Brakerslootgebied, waar water en land elkaar eeuwenlang afwisselden. De Rijp ontwikkelde zich op een hoger gelegen zandrug, waardoor het relatief veilig was voor overstromingen. De naam weerspiegelt daarmee zowel de geografische ligging als de historische relatie van het dorp met het water.

Geschiedenis

De Rijp is vooral bekend als geboorteplaats van Jan Adriaenszoon Leeghwater (1575–1650), de beroemde molenmaker, waterbouwkundige en polderpionier die een belangrijke rol speelde bij de drooglegging van de Beemster en de Schermer. In de 17e eeuw beleefde het dorp een bloeiperiode dankzij de haringvisserij en later de walvisvaart. Het Raadhuis op de Kleine Dam, gebouwd in 1630 naar ontwerp van Leeghwater zelf, is een tastbare herinnering aan deze welvaart. Op de gevel prijkt het wapen van De Rijp met twee haringen, een verwijzing naar de oorspronkelijke bron van inkomsten.

Na het teruglopen van de haringvangst schakelden de reders in De Rijp over op de walvisvaart. Rond 1700 telde de vloot 22 schepen die voeren op Groenland. Omdat deze schepen te groot waren voor de haven van De Rijp, meerden ze af in Zaandam, waarna de lading met kleinere boten naar het dorp werd gebracht. In De Rijp stonden talrijke traanrokerijen, waar walvisvet werd verwerkt tot olie voor lampen, zeep en lijm. De walvisribben werden soms gebruikt als hekwerk. Tegen het einde van de 18e eeuw was de walvisvaart grotendeels verdwenen, mede door concurrentie van grotere havens.

Het nabijgelegen Graft, samen met Noordeinde, Oost-Graftdijk, West-Graftdijk en Markenbinnen, maakte deel uit van dezelfde gemeente voordat deze in 2015 opging in Alkmaar. Markenbinnen is bekend om zijn markante kerkje en het fort dat deel uitmaakt van de Stelling van Amsterdam.

Toeristische wetenswaardigheden

De Rijp is vandaag de dag een geliefde bestemming voor liefhebbers van historie, water en cultuur. Het dorp heeft een schilderachtige dorpskern met houten gevels, smalle straatjes en bruggetjes over de vaarten.

Raadhuis De Rijp

Adres: Kleine Dam 1, 1483 BJ De Rijp
Openingstijden: te bezoeken tijdens rondleidingen en evenementen
Entree: afhankelijk van activiteit
Parkeren: betaald parkeren in het centrum, gratis aan de rand van het dorp
OV: busverbindingen vanuit Alkmaar en Purmerend
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Kleine+Dam+1,+1483+BJ+De+Rijp

Grote Kerk (NH-kerk)

Adres: Grote Dam 6, 1483 BK De Rijp
Openingstijden: beperkt geopend, zie lokale agenda
Entree: vaak gratis, donatie welkom
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Grote+Dam+6,+1483+BK+De+Rijp

Museum In ’t Houten Huis

Adres: Tuingracht 13, 1483 AP De Rijp
Openingstijden: di–zo 13.00–17.00 uur (zomer), 13.00–16.00 uur (winter)
Entree: € 5,00 volwassenen, € 2,00 kinderen (4–16 jaar)
Parkeren: nabij het museum
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Tuingracht+13,+1483+AP+De+Rijp

Fort bij Markenbinnen

Adres: Provincialeweg 9, 1536 AC Markenbinnen
Niet permanent geopend; te bezoeken tijdens open dagen en evenementen
Google Maps: https://www.google.com/maps/place/Provincialeweg+9,+1536+AC+Markenbinnen

Lokale tips en minder bekende plekken

  • Maak een rondvaart door de historische vaarten van De Rijp en Graft met Rondvaart De Rijp.
  • In het voorjaar zijn er vaak bloeiende bollenvelden in de Schermerpolder, afhankelijk van het teeltseizoen.
  • Fiets de route langs de Beemster en Schermer, beide UNESCO Werelderfgoed, en ontdek de geometrische verkaveling van deze droogmakerijen.

Evenementen

De Rijp kent diverse jaarlijkse evenementen, zoals Kleurrijk De Rijp tijdens de Nacht van de Nacht in oktober, waarbij het dorp sfeervol wordt verlicht, en de Rijper Kermis in september. In de regio vinden ook markten en braderieën plaats, vaak met streekproducten en ambachtelijke demonstraties.

Culinaire adressen

In het centrum vind je diverse restaurants en cafés, waarvan sommige gevestigd zijn in historische panden. Proef lokale specialiteiten zoals paling, haring en ambachtelijk gebak.

Fiets- en wandelroutes

De Rijp ligt aan meerdere fietsknooppuntenroutes en wandelpaden. Populair is de route langs de Eilandspolder, waar je weidevogels kunt spotten en kunt genieten van het open polderlandschap.

Seizoensgebonden activiteiten

In de lente en zomer zijn er rondvaarten en openluchtconcerten. In de herfst is het dorp een goed startpunt voor wandelingen door de polder, en in de winter wordt bij vorst geschaatst op de vaarten.

Bronnen

Plaats een reactie