Veghel, Noord-Brabant

Laatste update 02/09/2025 door Redactie

Veghel ligt in het oosten van Noord‑Brabant, aan de rivier de Aa en langs het kanaal de Zuid‑Willemsvaart, en vormt samen met Schijndel en Sint‑Oedenrode de gemeente Meierijstad. Dankzij de centrale ligging tussen ’s‑Hertogenbosch, Eindhoven, Oss en Uden ben je zo in stad én natuur. Regionaal ligt Veghel op circa 30 km van Cuijk (tegenwoordig onderdeel van de gemeente Land van Cuijk), in het historische landschap van de Meierij van ’s‑Hertogenbosch en het groene hart van Het Groene Woud.

Verklaring van de naam

De herkomst van de naam Veghel is niet eenduidig vastgelegd. Taalkundigen verbinden de benaming vaak met een landschapsterm die duidt op hoger, droger zand langs het dal van de Aa, een logische plek voor een nederzetting in een verder nat beek‑ en rivierengebied. Door de eeuwen heen verschijnen varianten in de bronnen; de huidige schrijfwijze is al lang ingeburgerd en hoort bij de historische regio Meierij.

Geschiedenis

De omgeving van Veghel is al sinds de oudheid bewoond. Dat blijkt uit vondsten zoals Romeinse munten en urnen in het stroomgebied van de Aa en de Dommel. Ook bij Sint‑Michielsgestel (omgeving Halder) zijn veel Romeinse sporen gevonden; Romeins en middeleeuws erfgoed uit de regio wordt onder meer gepresenteerd in museale collecties in ’s‑Hertogenbosch. Daarmee is Veghel aantoonbaar een oude nederzetting in het Brabantse rivierenlandschap.

In de middeleeuwen ontwikkelde Veghel zich binnen de Meierij van ’s‑Hertogenbosch tot een agrarisch kerkdorp. De aanleg van de Zuid‑Willemsvaart (vanaf 1826) gaf de plaats een enorme impuls: de haven groeide uit tot logistiek knooppunt, landbouwproducten en later industriële waren vonden via het water hun weg door de regio. In de 20e eeuw trok de voedings‑ en maakindustrie naar Veghel; het kanaal, de werkhaven en de ruimte langs de Aa bleven daarbij cruciaal. Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag Veghel aan de geallieerde corridor van Operatie Market Garden; de bevrijdingsgeschiedenis leeft voort in lokale monumenten en herdenkingen. In 2017 fuseerden de gemeenten Veghel, Schijndel en Sint‑Oedenrode tot Meierijstad, waarmee een van de grotere gemeenten van Noord‑Brabant ontstond.

Gemeenten en streken

  • Gemeente Meierijstad: Veghel, Schijndel, Sint‑Oedenrode, Erp, Boerdonk, Keldonk, Mariaheide, Zijtaart, Eerde, Wijbosch, Nijnsel, Olland, Boskant.
  • Historische streek Meierij van ’s‑Hertogenbosch: onder meer ’s‑Hertogenbosch, Veghel, Schijndel, Sint‑Oedenrode, Boxtel, Oisterwijk, Vught, Best, Helvoirt, Heeswijk‑Dinther.
  • Landschap Het Groene Woud: een mozaïek van bossen, beemden en beekdalen tussen ’s‑Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg, met natuurgebieden rond de Dommel, Aa en Zuid‑Willemsvaart die vanuit Veghel uitstekend per fiets en te voet bereikbaar zijn.

Toeristische wetenswaardigheden

  • CHV Noordkade (industrieel erfgoed en cultuur)
    Een historische fabriekssite aan het water, nu een levendige hotspot met cultuur, horeca en evenementen. Perfect startpunt om het industriële erfgoed van Veghel te ontdekken en langs de Zuid‑Willemsvaart te wandelen.
    Adres: Verlengde Noordkade (terrein), Veghel
    Openingstijden: terrein dagelijks vrij toegankelijk; activiteiten/voorstellingen per locatie wisselend
    Entree: terrein gratis; tickets per activiteit/voorstelling
    Parkeren: grote gratis parkeerterreinen op en rond de Noordkade
    OV: buslijnen vanuit Eindhoven, ’s‑Hertogenbosch en Oss naar bushalte nabij de Noordkade
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=CHV+Noordkade+Veghel
  • Sint‑Lambertuskerk (monumentaal kerkgebouw aan de Markt)
    Beeldbepalende kerk in het centrum van Veghel, met waardevolle interieurstukken en een dorpsplein vol horeca. Vaak open rondom vieringen en incidentele openstellingen.
    Adres: Markt, Veghel
    Openingstijden: wisselend (rond vieringen en open monumentendagen)
    Entree: doorgaans gratis bij openstelling
    Parkeren: centrumparkeren rond de Markt (blauwe zone/parkeren met schijf, let op borden)
    OV: uitstappen in het centrum van Veghel; korte wandelafstand
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Markt+Veghel
  • Vlagheide (uitkijkheuvel en herinneringsplek)
    Tussen Schijndel, Sint‑Oedenrode en Veghel ligt de Vlagheide, een recreatieve heuvel met uitzicht over het Groene Woud en herdenkingspunten verbonden aan Operatie Market Garden. Mooi startpunt voor wandel‑ en fietsroutes door het beekdallandschap.
    Adres: Vlagheide, Meierijstad
    Openingstijden: vrij toegankelijk
    Entree: gratis
    Parkeren: langs Vlagheideweg en nabijgelegen parkeerplaatsen
    OV: bus naar Schijndel of Sint‑Oedenrode, vervolgens wandelen/fietsen
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Vlagheide+Meierijstad
  • Haven en Aa‑dalroute
    Combineer een wandeling langs de Zuid‑Willemsvaart met een ommetje door het dal van de Aa. Je ziet scheepvaart, historische pakhuizen en open landbouwlandschap in één route.
    Startpunt tip: Havenweg, Veghel
    Openingstijden: vrij toegankelijk
    Entree: gratis
    Parkeren: langs de haven en bij de Noordkade
    OV: bus naar centrum Veghel
    Google Maps: https://maps.google.com/?q=Havenweg+Veghel

Lokale tips en weetjes

  • Industriële roots: De reusachtige graansilo’s en fabriekshallen aan de Noordkade vertellen het verhaal van de opkomst van de voedingsindustrie in Veghel; let op details als laadkranen, sporen en gevelopschriften.
  • Chocolate city: In Veghel staat een van de grootste chocoladefabrieken van Europa. Je kunt het terrein niet bezoeken, maar op windstille dagen hangt er soms een zweem van cacaogeur boven de Noordkade.
  • Duits Lijntje: De voormalige spoorlijn Boxtel–Gennep–Wesel (het ‘Duits Lijntje’) passeert Veghel. Delen van het tracé zijn nu geliefde wandel‑ en fietspaden door coulisselandschap.
  • Bevrijdingsroute: Langs de corridor van Operatie Market Garden staan in Meierijstad diverse monumenten en panelen; combineer ze tot een educatieve fietsroute langs Veghel, Sint‑Oedenrode en Schijndel.
  • Marktgevoel: Woensdagochtend verandert de Markt van Veghel in een streekmarkt met verse producten uit het Aa‑dal en het omliggende platteland.

Praktische informatie

  • Parkeren: Grote gratis parkeerterreinen bij CHV Noordkade; in het centrum van Veghel deels blauwe zone (parkeerschijf verplicht).
  • OV‑bereikbaarheid: Geen trein; goede busverbindingen met ’s‑Hertogenbosch, Eindhoven en Oss. Reistijd vanaf Eindhoven en ’s‑Hertogenbosch circa 40–50 minuten, afhankelijk van lijn en spits.
  • Beste reistijd: Lente en zomer voor varen en fietsen langs Zuid‑Willemsvaart en Aa; herfst voor kleuren in Het Groene Woud; winter voor indoor‑cultuur op de Noordkade.

Bronnen

  • Gemeente Meierijstad – https://www.meierijstad.nl – Bestuurlijke indeling en plaatsnamen binnen Meierijstad (overzicht kernen), parkeervoorzieningen en OV‑bereikbaarheid op gemeentelijk niveau.
  • Provincie Noord‑Brabant – https://www.brabant.nl – Informatie over regionale ligging, landschap en de context van de historische Meierij en Het Groene Woud binnen de provincie.
  • Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed – https://www.cultureelerfgoed.nl – Monumentale status en erfgoedkaders voor herkenningspunten zoals kerken, industrieel erfgoed en cultuurhistorische lijnen in en rond Veghel.
  • Erfgoed Brabant – https://www.erfgoedbrabant.nl – Historische context van Veghel binnen de Meierij van ’s‑Hertogenbosch, Romeinse en middeleeuwse achtergrond en regionale oorlogs‑ en bevrijdingsverhalen.

Google Maps

Plaats een reactie